از مراحل اولیه رشد و تکامل جنین در لوله تخم و قبل از اینکه تخم مرغ گذاشته شود، انجام می گیرد. تقسيمات سلولی در حین عبور سلول تخم از لوله تخم انجام می گیرند. اولین تقسیم سلولی در ایسموس اتفاق افتاده و سلول تخم به دو سلول تقسیم می شود. در ادامه مراحل رشد و تکامل جنین در تخم مرغ را مورد بررسی قرار میدهیم.
رشد و تکامل جنین
به فاصله ۲۰ دقیقه بعد از اولین تقسیم سلولی، دومین تقسیم و متعاقب آن سومین تقسیم سلولی اتفاق می افتند که تعداد سلول ها به ترتیب به ۴ و ۸ عدد افزایش می یابد. زمانی که این توده سلولی به غده پوسته ساز می رسد، تعداد سلول ها به ۱۶ رسیده است. تعداد سلول ها در مدت توقف در غده پوسته ساز به ۲۵۶ می رسد. این سلول ها به صورت یک لایه صفحه مانند بین زرده و غشای ویتیلین قرار می گیرند و تشکیل بلاستودرم متمایز نشده را می دهند. این صفحه به مجرد آنکه تخم مرغ گذاشته می شود، قابل مشاهده است. در دوره انکوباسیون (خواباندن تخم مرغ در دستگاه جوجه کشی و یا زیر پای مرغ)، سلول ها در مرکز بلاستودرم از سطح زرده جدا می شوند و تشکیل حفره ای بنام بلاستوكول را می نمایند. به این ترتیب، بلاستودرم به دو لایه سلولی متمایز تبدیل می شود که به این فرایند گاسترولاسیون گفته می شود. لایه سلولی بالایی اکتودرم و لایه سلولی پایینی اندودرم نامیده می شود. رشد این لایه ها به سمت داخل بلاستوكول انجام می گیرد. در فاصله کوتاهی پس از شروع انکوباسیون، سومین لایه به نام مزودرم بین دو لایه مذکور تشکیل میشود. این اتفاقات در طول ۲۴ ساعت اول رشد جنین انجام می گیرند.
-
تشکیل غشاهای جنینی
جنین برای رشد و تکامل نیاز به اکسیژن دارد و همچنین باید بتواند دی اکسید کربن را دفع نماید. یک تخم مرغ در طول دوره جوجه کشی حدود ۶ لیتر اکسیژن گرفته و 5/4 لیتر دی اکسیدکربن از دست میدهد. تبادل گازها بین جنین و محیط پیرامون آن از طریق دو غشای خارج جنینی انجام می گیرد. در ابتدا، غشای کیسه زرده این کار را انجام میدهد و از روز ۱۴ انکوباسیون که غشای کوریوآلانتوئیک تمامی سطح پوسته تخم مرغ را فرا گرفت، این غشا وظیفه تبادل گازها را بر عهده می گیرد. کوریوآلانتوئیس مشابه جفت در پستانداران است.
غشای کیسه زرده در روز دوم انکوباسیون به صورت یک خط محوری روی جنین نمایان می شود که ۶۰ ساعت بعد گسترش یافته و به صورت ساقه زرده پدیدار می شود. ساقه زرده، غشای کیسه زرده را به قسمتی که بعداً روده میانی جنین را می سازد، متصل می نماید. غشای کیسه زرده از مزودرم منشا می گیرد. کیسه زرده دارای عروق خونی است که بند ناف به داخل آن کشیده می شود. خون بدن جنین وارد شبکه خونی کیسه زرده شده و مواد مغذی لازم برای رشد جنین را جذب و به جنین منتقل می کند. کیسه زرده، اولین غشای خارج جنینی است که مواد مغذی که عمدتاً لیپیدهای زرده تخم هستند را برای تغذیه رویان فراهم می سازد. کیسه زرده دارای دو لایه است. لایه داخلی که اندودرم نامیده می شود، مواد مغذی را از راه فاگوسیتوز دریافت و به لایه خارجی که مزودرم گفته می شود، منتقل می کند. مواد مغذی که عمدتاً لیپیدی می باشند در لایه خارجی هیدرولیز و مجدداً استریفه شده و از آنها لیپوپروتئین ساخته می شود. این فرایند به خصوص در هفته آخر انکوباسیون به طور چشمگیری انجام می شود، به طوری که برای نمونه غلظت ویتامین E کبد جنین در هفته آخرانکوباسیون، ۵ برابر افزایش می یابد. همان طور که ذکر شد غشای کیسه زرده نقش تبادل گازها را در هفته اول انکوباسیون بر عهده دارد و پس از آن که غشای کوریو آلانتوئیس ساخته شد، این وظیفه توسط غشای مذکور انجام می گیرد.
کوریوآلانتوئیس از لایه اندودرم منشأ می گیرد و متشکل از مویرگ های خونی فراوانی است که تبادل گازها را انجام می دهند. قلب جنین در روز سوم انکوباسیون از لایه مزودرم ساخته می شود و در این زمان در خارج از بدن قرار گرفته است. گویچه های قرمز نیز از لایه مزودرم ساخته می شوند. سرخرگ های کوریوآلانتوئیک از آئورت پشتی منشأ گرفته و در ارتباط با غشای کوریوآلانتوئیک قرار می گیرند. در اثر پمپاژ قلب، خون جنین از راه این سرخرگ ها وارد کوریوآلانتوئیس شده و پس از تبادل گازها (گرفتن اکسیژن و از دست دادن دی اکسید کربن) از راه سیاهرگ های کوریوآلانتوئیک وارد بدن جنین می شود.
نظرات کاربران
2:27:55 AM