موم ماده ای است که به وسیله غدد موم زنبور عسل ساخته می شود. وقتی سن زنبور به ۱۲ روز می رسد دیگر ژله ی رویال تولید نمی کند و با تغذیه از شهد و گرده گل شروع به تولید موم می کند. موم توسط زنبورهای کارگر و از غدد مخصوص تولید موم واقع در زیر شکم آنها ترشح می گردد، سپس از منافذ صفحات موم خارج و به شکل پولکهایی بر سطح شکم مینشیند. وزن هر پولک بین 18/0 تا 25/0 میلی گرم است. مکانیزم تولید موم فرایند پیچیده ای است که مستلزم وجود میزان مناسب آنزیم در بدن زنبور است. یک کلنی زنبور، بین 2/0 تا 5/0 کیلوگرم موم در هر فصل تولید و آن را برای ساخت شان و دیگر احتياجات کندو بکار می برد. در ابتدا زنبورهای عسل موم سفید تولید می کند ولی به مرور زمان و به واسطه وجود رنگ دانه های بره موم و گرده گل رنگ آن به زرد تغییر می کند. در این پست به بررسی موم زنبور عسل و اثرات درمانی آن می پردازیم.
موم زنبور عسل و اثرات درمانی آن
موم زنبور عسل ماده ای بی اثر با قابلیت شکل پذیری بالا در دمای ۳۲ درجه سانتی گراد است. نقطه ذوب آن از ۶۰ تا ۶۸ درجه سانتی گراد متفاوت است.
چگالی نسبی آن در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد بین 95/0 تا 97/0 و ضریب انکسار آن در دمای ۷۵ درجه سانتی گراد 4420/1 تا 4455/1 است. موم طبیعی ساختار متبلور دارد، همگن است و در برش (شکستگی یا گسستگی) دارای حالت دانه ای می باشد. موم زنبور عسل دارای طعم خوشایند عسل است که با حرارت دیدن تشدید می شود. موم تولید شده از مواد خام با کیفیت بالا معمولاً بدون پوست و یا بو مخصوص و کمی ناخوشایند دارد.
موم استخراج شده معمولاً نسبت به موم طبیعی، دارای بو، طعم و ویژگیهای پایین تری است. بنابراین از این موم معمولاً برای اهداف فنی استفاده می گردد. موم زنبور عسل را می توان به مدت طولانی نگهداری کرد و عمده کیفیت آن محفوظ می ماند. در یک مورد موم زنبور عسل در زیر زمین به مدت ۱۱۰۰ سال مدفون شده بود پیدا شد ولی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن محفوظ مانده بود.
توصیه می شود موم را در مکان خشک و خنک نگهداری کرد. برای اینکه موم رنگ و عطر خود را حفظ کند بهتر است آن را در پوشش کاغذی در یک ظرف از جنس فولاد ضد رنگ، شیشه یا پلاستیک نگهداری کرد.
موم زنبور عسل فرآوردهای پیچیده و حاوی بیش از ۳۰۰ نوع ماده است. ترکیبات شیمیایی موم زنبور عسل شبیه چربیها است اما غنی تر و متنوع ترموم زنبور عسل حاوی منو، دی و تری استرهای اشباع شده و غیر اشباع شده،هیدروکربن های اشباع و غیر اشباع، اسیدهای آزاد، هیدروکسی پلی استرها و غیره می باشد. ترکیبات اصلی موم زنبور عسل استرها و الکلهای اسیدهای چرب با ملکول درشت است.
تنها ۲۱ ماده بیشتر از یک درصد در ترکیب موم بکار رفته است. این مواد بیش از ۵۶ درصد موم را تشکیل می دهد. ۴۴ درصد باقی مانده عامل شکل پذیری و کاهش دمای نقطه ذوب موم است. موم خالص ساخته شده توسط زنبور عسل معمولی حاوی ۲۴۸ ترکیب مختلف است. تاکنون ۱۱۱ ترکی آن به شکل علمی شناخته شده است که حداقل ۵۰ تا از آنها باعث تولید عطر موم می شوند. بعلاوه باید توجه داشته باشیم که محتویات موم تولید شده توسط زنبور عسل معمولی و زنبورهای عسل کوچولو از همدیگر متفاوت است.
موم زنبور عسل حاوی مقدار کمی آب (بین 1/0 تا 5/2 درصد)، کاروتنوئیدها (8/12 میلی گرم در ۱۰۰ گرم زنبور عسل)، رنگها و مواد معطر و مواد معدنی بعلاوه مواد خارجی دیگر نظیر بره موم، گرده گل، کپسول لارو و دیگر مواد است
مواد محرک رشد گیاهان شامل میریسیل، GAS، جیبرلین و روغن دانه کلزا در موم موجود . است. در ایالت متحده آمریکا موم زنبور عسل به عنوان نوعی ماده ی غذایی سالم شناخته شده است. از آنجایی که این فرآورده زنبور عسل خنثی است در دستگاه گوارش هیچ فعل و انفعالی روی آن صورت نمیگیرد و بدون تغییر از بدن دفع می شود.
خواص بی نظیر موم زنبور کمک می کند تا محلول های امولسیون پایداری بیشتری پیدا کند.از موم زنبور عسل معمولاً در تهیه کرمهای سفید کننده، رژ لب و ماسک صورت استفاده می شود. برای مثال کرم های مخصوص فصل زمستان حاوی ۸ تا ۱۲ درصد موم است. مواد ضد بو بیش از ۳۵ درصد موم دارند و مواد بو بر حاوی بیش از ۵۰ درصد، ریمل بین ۶ تا ۱۲ درصد و سایه چشم بین ۶ تا ۲۰ درصد موم دارد.
جویدن موم زنبوری باعث تمیزی فضای دهان می شود همچنین این ماده به سیگاری ها در ترک این عادت ناشایست کمک می کند. شیرینی های مومی-عسلی غنی شده با ویتامین برای تقویت لثه ها، بهبود ترشح بزاق و تولید اسید معده و در نتیجه تحریک سوخت و ساز بکار می رود. موم زنبور عسل به طور گسترده در درمان بیماریهای پوستی به عنوان نوعی ماده باکتری کش طبیعی و برای مداوای التهاب های پوستی، سوختگیها و زخمها و تحریک رشد بافتها بکار می رود.
همچنین از موم حاوی بره موم به عنوان جزئی از پمادهای چشمی و آرایشی سود برده میشود.
نظرات کاربران
2:27:55 AM