کوکسیدیوز در طیور خانگی توسط جانوری کوچک با نام عمومی «پروتوزوآ» تولید می شود و از جمله مشخصات آن اسهال، ضعف با تلفات متغیر است. این بیماری و کنترل آن پرهزینه ترین بیماری صنعت طیور است. کوکسیدیوز توسط پروتوزوایی به نام «كوكسيديا » تولید می شود. انواع مختلف كوكسيديا در ماکیان ها، حیوانات خانگی و انسان وجود دارد. هر یک از گونه های کوکسیدیا، گونه حیوانی خاصی را برای رشد خود انتخاب می کند و در نتیجه بسیاری از دیگر حیوانات در معرض خطر آنها قرار نمی گیرد.در این بخش بیماری کوکسیدیوز مرغ و خروس لاری ( اسهال خونی مرغ و خروس لاری ) را توضیح داده ایم.
کوکسیدیوز
بعد از شیوع نوع خاصی از کوکسیدیوز، گله در برابر آن مقاوم می شود ولی همچنان در برابر دیگر انواع مخرب و عفونی کوکسیدیا حساس است. بنابراین گله مرغ بارها درگیر کوکسیویوز شده و هر بار یک گونه کوکسیدیا در آنها ایجاد مشکل می کند. مرغ خانگی در برابر هر 9 گونه کوکسیدیا حساس است در حالی که بوقلمون به ۷ گونه و بلدرچین حداقل به ۴ گونه آنها حساس می باشند.
کوکسیدیوز به روش تماس مستقیم یا غیرمستقیم با مدفوع پرندگان مبتلا منتقل می شود. وقتی پرندهای کوکسیدیا را مصرف می کند، این موجود سطوح داخلی روده ها را مورد حمله قرار می دهد و در جریان تکثیر و تولید مثل خود خسارات بافتی ایجاد می کند. یک هفته بعد از آلودگی، کوکسیدها تخمهای نابالغ خود را که «اووسیت» نامیده میشود دفع می کنند. اووسیت های موجود در فضله مرغ قادر به آلودن دیگر پرندگان نیست مگر اینکه فرایند بلوغ را از سر بگذرانند و به اصطلاح در بستر «اسپروله» شوند. در صورت گرم و مرطوب بودن بستر، فرایند اسپورلاسیون در یک دوره زمانی یک تا ۳ روزه انجام میشود و اگر بستر سرد و خشک باشد این دوره طولانی تر می شود. بعد از اسپرولاسیون، کوکسیدها عفونی می شوند و در صورتی که توسط پرنده میزبان جدید مصرف شود او را آلوده می کند.
تعداد کوکسید عفونی مصرف شده توسط میزبان، عامل اصلی شدت آلودگی است. ممکن است آلودگی ملایم و بی اهمیت باشد در حالی که مصرف مقدار قابل توجهی از کوکسیدهای عفونی منجر به تولید جراحات عفونی شدید در روده شده و سریعاً جوجه را از پا می اندازد. کوکسیدها در بیرون بدن حیوان مدت زیادی زنده می مانند و براحتی از طریق کفش، لباس و پرندگان آزاد، ابزار و تجهیزات، کیسه دان، حشرات و جوندگان از لانه ای به لانه دیگر منتقل می شوند. اسهال خونی مرغ و خروس لاری معمولاً در پرندگان در حال رشد و بالغین جوان ظهور میکند و بندرت در پرندگان زیر سن ۳ هفته یا پرندگان بالغ دیده می شود. علایم بیماری شامل پریدگی رنگ، پژمردگی، کز کردگی، کاهش اشتهاء اسهال، لاغری و از دست دادن آب بدن است. تولید تخم مرغ تخمگذار مبتلا نیز کاهش می یابد.
کوکسیدیوز به دو نوع «سکومی» و «رودهای» تقسیم می شود. کوکسیدیوز سکومی تولید فضله خونین و کمخونی می کند و در اغلب موارد منجر به مرگ حیوان می شود. کوکسیدوز رودهای چندان حاد نیست و دارای طبیعت مزمن است و در مقایسه با کوکسیدیوز سکومی تلفات کمتری دارد. جراحات این بیماری بستگی به نوع کوکسیدیا، شدت بیماری و مرحله پیشرفت آن دارد. کوکسیدیوز سکومی ممکن است بالنی از کیسه های سکومی پر از خون ایجاد کند. در مراحل بعدی، سکوم توسط مواد با قوام پنیری پر می شود که دارای مقادیر متفاوتی خون است. جراحات کوکسیدیوز رودهای متغیر است و از آنتريت ملایم تا انواع انتریت نکروتیک و خونریزی حاد امتداد دارد. کوکسیدیوز سکومی با بیماری سرسیاه و سالمونلوز اشتباه می شود زیرا دارای جراحات مشابهی هست کوکسیدیوز روده ای نیز با سندروم کم خونی هموراژیک و دیگر بیماریهای آنتریک ایران تشخیص قطعی این بیماری در نتیجه بررسی میکروسکپیک برشهای سطحی کانال گوارش و تشخیص ارگانیسم کوکسیدی انجام دارند. از آنجا که جوجه ها معمولاً مقداری کوکسیدیا در بدن دارند، لذا دانستن تاریخچه گله و جراحات بذنی باید قبل از هر گونه شناسایی و درمان بیماری در نظر گرفته شود.
پیشگیری از کوکسیدیوز مرغ و خروس لاری از طریق عملیات بهداشتی اگر غیر ممکن نباشد، مشکل است. برای پیشگیری از این نوع بیماری خروس لاری می توان از داروهای «کوکسیدیواستات» در جیره غذایی جوجه ها استفاده کرد. این مواد رشد، کوکسیدهای موجود در دستگاه گوارش را کنترل می کند. بسیاری از این مواد به صورت تجاری در بازار وجود دارند. نباید مصرف آنها بصورت بی رویه باشد و مصرف آنها با توجه به دستورالعمل روی آن انجام شود. یک واکسن تجاری برای مقابله با کوکسدیوز نیز توسعه یافته که تنها برای برخی از موارد و برخی مرغداری ها مناسب است.
نظرات کاربران
2:27:55 AM