جدا کردن موم از درپوش­های مومی عسل پس از استخراج عسل و همچنین شان­ه های نو و تازه ساخته شده اضافی که توسط زنبورها به قسمت­های مختلف کندو چسبانده می­شود راحت ­تر از جدا کردن موم از شان­ه های کهنه و قدیمی است. همچنین با توجه به این که موم­ های درپوش­های عسل و شان­ه های تازه ترشح شده از کیفیت بسیار بالایی برخوردار هستند باید همیشه آن­ها را جدا از شان­ه های کهنه ذوب و موم آن­ها را تفکیک نمود. در این پست به بررسی خالص سازی موم زنبور عسل و سفید کردن یا بی رنگ کردن موم می پردازیم.

روش­های خالص سازی موم زنبور عسل

برای جدا کردن عسل و موم و خالص سازی موم زنبور عسل  از درپوش­های مومی عسل که مخلوطی از موم های تازه ترشح شده و عسل می­باشند می­توان به راه­های مختلف اقدام نمود.

استفاده از دستگاه موم خشک کن ارتعاشی، تنگ یا پرس مخصوص و استفاده از دستگاه موم ذوب کن مخصوص که شرح خلاصه­ای از آن­ها در فصل برداشت و استخراج محصول عسل داده شده است.

روش­های بسیار معمولی در کشورهای خارج می­باشد، در ایران می­توان از وسایل صافی و تنگ یا پرس­های معمولی استفاده نمود. پس از آنکه عسل از مخلوط فوق جدا گردید، موم را در آب داغ حل کرده و پس از آن که موم در سطح آب شناور گردید می­توان آن را در قالب­های مخصوصی ریخته تا منجمد شده و به شکل قرص­های بزرگ موم درآید.

گاهی از دستگاه­های موم ذوب کن بخاری نیز استفاده می­شود. در داخل این دستگاه ضمن این که موم ذوب می­شود به وسیله شبکه ­های صافی نیز صاف شده و از زیر خارج و وارد قالب­های مخصوص می­گردند. استفاده از موم دوب­کن­های خورشیدی برای منظور فوق نیز امکان­پذیر است.

پس از ذوب کردن موم در آب داغ و ریختن آن در قالب­ها اغلب مشاهده می­شود که مقداری عسل و یا ناخالصی­ های سیاه­رنگ در زیر قرص­های موم وجود دارد. لازم است این ناخالصی­ ها را با کارد تیز تراشیده و با سیار موم­ های ناخالص مثل شان­ه های کهنه ذوب و صاف کرد.

همانطور که اشاره شد جدا کردن موم از شان­ه های کهنه نسبتاً مشکل­تر بوده و روش­های مختلفی برای این کار وجود دارد در روش ذوب کردن و صاف کردن، شان­ه ها را در یک تانک یا دیگ بزرگ دو جداره حاوی آب داغ ذوب کرده و سپس محلول را از یک صافی فلزی سوراخ ریز (قطر سوراخ­ها حدود 3 میلی­متر می­باشد) عبور می­دهند و در قالب­های مورد نظر می­ریزند تا منجمد گردد.

روش ذوب کردن در آب داغ نیز بسیار معمول می­باشد، بدین ترتیب که شان­ه های کهنه را بدون آن که از قاب­ها جدا کنند در یک بدنه کندو قرار داده و در زیر و بالای آن شبکه توری سوراخ ریز کوبیده و در یک تانک یا دیگ بزرگ حاوی آب داغ نزدیک به جوش فرو می­برند. در این حالت موم ذوب شده و در سطح آب قرار می­گیرد. پس از سرد کردن آب، موم به صورت قرص بزرگی قابل استحصال است.

روش دیگری که در ایران نیز رایج است بدین ترتیب است که تکه ­های موم و شان­ه های قدیمی را در یک گونی کتای یا کنفی سوراخ ریز ریخته و دهانه آن را محکم می­بندند. سپس این گونی را در یک تانک یا دیگ آب جوش فرو برده و گه گاه آن را به وسیله چوب یا پاروی دسته بلند در داخل آب داغ به هم می­زنند. موم ذوب شده به تدریج در سطح آن جمع شده و پس از سرد شدن منجمد می­گردد.

استفاده از موم ذوب کن خورشیدی بسیار راحت و عملی است. در روش­های فوق ­الذکر قسمت عمده موم از شان جدا می­گردد ولی در ناخالصی­ های باقیمانده هنوز مقداری موم وجود دارد که می­توان به روش­های دیگر آن را جدا نمود. به کارگیری حرارت و فشار در جدا کردن موم از شان راندمان کار را فوق ­العاده افزایش می­دهد. برای این کار دستگاه­های پرس یا تنگ مخصوص ساخته شده و مورد استفاده قرار گرفته­ اند.

در یک نوع از این دستگاه­های پرس موم، از آب داغ استفاده می­گردد. بدین ترتیب که شان­ه ها و تکه­ های موم را در کیسه گونی­ های کتانی یا کنفی سوراخ ریز ریخته و در تانک پرس قرار می­دهند. سپس آب داغ نزدیک به جوش را از طریق لوله­ های هدایت آب داغ روی آن ریخته و گه­گاه روی گونی فشار وارد می­نمایند. این عمل باعث می­شود که موم ذوب­ شده و در سطح آب جمع گردد. موم مذاب را می­توان در ظروف قالب ریخته تا  منجمد گردد.

در بعضی دیگر از دستگاه­های پرس موم برای ذوب کردن موم از بخار داغ استفاده می­شود. برای این کار بخار داغ در زیر مخزن آب دستگاه پرس وارد شده و آن را داغ و موم را ذوب می­کند و در اثر اعمال فشار موم ذوب شده در سطح آب شناور می­گردد و می­توان آن را در ظروف قالب­ ریخته و منجمد نمود.

در کارخانه­ های بزرگ جدا کردن موم از شان از دستگاه­های سانتریفیوژ مخصوص استفاده می­شود که معمولاً شان را در داخل آن­ها به وسیله حرارت ذوب و سپس با استفاده از نیروی چرخشی و گریزی از مرکز موم آن­ها را جدا می­کنند.

سفید کردن یا بی رنگ کردن موم

اغلب موم ­ها به واسطه داشتن رنگ مایه ­های گرده گل و یا ناخالصی­ های دیگری دارای رنگ­های تیره (قهوه­ای، قرمز، سبز و غیره) بوده که اکثر مصرف کنندگان عمده آن به این موم­ ها علاقه­مند نیستند. لذا معمولاً تولید کنندگان و فروشندگان این گونه موم­ ها با روش­های مختلف نسبت به بی­رنگ کردن آن­ها اقدام می­نمایند. قدیمی ­ترین روش بی رنگ کردن موم استفاده از حرارت و نور خورشید است. برای این کار تکه ­های کوچک موم را در ظروف یا سینی­ های پهن و کم عمق محتوی آب ریخته و در مقابل آفتاب قرار می­دهند. پس از چند روز موم سفید یا کم رنگ می­گردد.

برای سفید کردن موم اغلب از ترکیبات شیمیایی مختلفی مثل بیکرمات، پرمنگنات، پروکساید، ترکیبات کلره و بعضی از اسیدها استفاده می­شود. اسیدهای سولفوریک، اورتوفسفوریک و اگزالیک، برای سفید کردن موم به کار برده شده­اند ولی اسید اگزالیک نتیجه بهتری را عاید کرده است.

با توجه به اینکه اسیدها معمولاً باعث خوردگی ظروف فلزی می­شوند لازم است عملیات سفید کردن موم با اسید در ظروف شیشه­ای انجام گردد.

روش دیگری که در سفید کردن موم معمول است روش جذب سطحی به وسیله گرد ذغال و یا خاک صدف می­باشد که این مواد را داخل موم ذوب شده ریخته و چندین ساعت به هم زده و سپس با فشار از فیلترهای مخصوصی عبور داده تا مواد جامد آن جدا گردد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی