بیشتر پرندگان تولید مثل فصلی دارند و تحت تأثیر افزایش طول روز تخمگذاری می کنند. بطوریکه در طبیعت فصل تخمگذاری پرندگان زمانی است که طول روز افزایش می یابد. افزایش طول روز با فراهمی مواد غذایی و شرایط آب و هوایی مناسب برای زاد و ولد محسوب می گردد.برنامه نوری گله مرغ بومی برای جوجه هاو مرغهای تخمگذارمتفاوت میباشد.درادامه ساعات روشنایی و خاموشی جایگاه پرورش مرغ ودیگرنکات طراحی برنامه نوری برای گله مرغ بومی بررسی میگردد.

طراحی برنامه نوری برای گله مرغ بومی

با کاهش طول روز میزان تخمگذاری مرغ بومی روند کاهشی می گیرد و بسته به شرایط آب و هوایی در نهایت برای مدتی تخمگذاری بطورکامل متوقف میگردد. بررسی های صورت گرفته برروی مرغ بومی نشان میدهدکه توقف تخمگذاری مرغ های بومی عمدتاًدرفصل زمستان به دلیل کوتاه بودن طول روز و عدم تغذیه (تغذیه مناسب مرغ بومی) کافی صورت می گیرد و این توقف تخمگذاری حدود یک ماه به طول می انجامد.

این مدت توقف تخمگذاری در مناطق گرمسیری بعلت گرم تر بودن هوا در فصول سرد سال و امکان تغذیه مرغها در بیرون از جایگاه، توقف تخمگذاری در فصل زمستان در حدود ۱۵ روز بطول می کشد. پس با اجرای برنامه نوری در هنگام کاهش طول روز (نیمه دوم سال) و تغذیه مرغ بومی در جایگاه، می­توان روند تخمگذاری را در طول سال حفظ نمود. در هنگام کاهش طول روز می توان با استفاده از نور مصنوعی در جایگاه طول ساعاتی که مرغها در معرض نور قرار دارند به ۱۶ ساعت در شبانه روز افزایش داد که این افزایش روشنایی باعث تحریک عصب بینایی مرغ شده و این تحریک عصبی به هیپوتالاموس منتقل می شود.

هیپوتالاموس با تحریک عصب بینایی با ترشح هورمون GnRH بخش قدامی هیپوفیز را تحریک و باعث ترشح هورمون های FSH و LH توسط بخش قدامی هیپوفیز گشته و این هورمون ها از طریق گردش خون به تخمدان ها رسیده و در جنس ماده باعث رشد فرد آزاد شدن سلول تخمک (زرده) می شود و هورمون های مترشحه از هیپوفیز قدامی در خروس ها باعث افزایش ساخت اسپرم و هورمون تستوسترون شده و میل جفتگیری در خروس ها را افزایش می دهد و افزایش میزان نوردهی، با افزایش تراکم اسپرم در مایع منی و افزایش باروری خروس ها همراه است.

تحقیقات صورر میزان ۸ ساعت نور در مقایسه با ۱۴ ساعت نور با کاهش تراکم اسپرم در منی خروس ها همراه بود همچنین کاهش شدت نور (8/3 لوكس) موجب کاهش باروری خروس ها شد. لذا بلوغ و تولید تخم مرغ ارتباط مستقیم با مدت و شدت نور دارد.

از دی ماه به بعد طول روز به تدریج افزایش می یابد و در اوخر بهمن ماه تا اوایل اسفند ماه (بسته به عرض جغرافیایی منطقه) که طول روز به اندازه بیشتری افزایش مییابد، میزان تخمگذاری مرغ ها بیشتر شده و خروس­ها برای جفت گیری آمادگی بیشتری نشان می دهند. لذا نتیجه گیری می شود که مرغ بومی که در شرایط روستا پرورش داده می شوند، تا اوایل تیرماه که طول روز روند افزایشی دارد همچنان روند تولید تخم مرغ بصورت افزایشی ادامه دارد.

اول تیرماه به عنوان طولانی ترین روزسال محسوب میشودوبعدازآن ازطول روزکاسته شده وقتی طول روز به کمتر از ۱۶ ساعت می رسداین تغییردرطول روزباعث کاهش تخمگذاری میگردد. برای ادامه روندتولیدوبی تأثیرنمودن کاهش طول روزبرروی عملکردمرغها،نیازبه نوردهی مصنوعی و اجرایی برنامه نوری گله مرغ بومی است. در۶ ماهه دوم که طول روز به کمتر از ۱۶ ساعت در روز می رسد، باید با استفاده از نور مصنوعی طول مدت نور را باید به ۱۶ ساعت در روز برسانیم تا روند تولید تخم مرغ همچنان ادامه داشته باشد. در جایگاه پرورش مرغ بومی ساعات روشنایی (۱۶ ساعت) و خاموشی (۸ ساعت) سالن باید به نحوی تنظیم شود که شروع نوبت روشنایی سالن قبل از طلوع آفتاب و شروع نوبت خاموشی سالن بعد از غروب آفتاب باشد.

بعنوان مثال اگر جایگاه پرورش مرغ بومی در محدوده شهر خرم آباد واقع شده باشد با توجه به اینکه در طولانی ترین روز در نیمه اول سال که ساعات طلوع و غروب آفتاب به ترتیب ساعت ۶ و ۷ دقیقه و ساعت ۲۰ و ۳۰ دقیقه است (با طول روز ۱۴ ساعت و ۲۳ دقیقه) ساعت روشنایی سالن می تواند از ساعت ۵ صبح تا ساعت ۹ شب تنظیم گردد.

در نیمه دوم سال به دلیل کوتاه بودن روز می توان شروع نوبت روشنایی سالن را در ساعات ابتدایی روز قرار داد. به عنوان مثال ساعات طلوع و غروب آفتاب در کوتاه ترین روز سال به ترتیب ساعت ۶ و ۵۴ دقیقه صبح و ساعت ۱۷ و ۲۸ دقیقه عصر (با طول روز ۱۱ساعت و ۲۶ دقیقه) است ساعات روشنایی سالن می تواند از ساعت ۲ صبح تا ساعت عصر تنظیم شود. شروع روشنایی سالن در ساعات ابتدایی روز این مزیت را دارد که با روشن شدن سالن، تغذیه و تحرک مرغ ها باعث گرمی و مقابله بهتر مرغ ها با سرما میشود.

به عنوان راهنما برنامه پیشنهادی ساعات روشنایی و خاموشی سالن مرغ تخم گذار بر اساس عرض جغرافیایی شهر خرم آباد در جدول (1) نشان داده شده است که می توان چنین برنامه ای را بر اساس ساعات طلوع و غروب خورشید برای هر منطقه از کشور تنظیم نمود.

                       جدول  1- ساعات روشنایی و خاموشی جایگاه پرورش مرغ بومی

در برنامه نوری گله مرغ بومی برای تأمین نور مورد نیاز مرغ ها بهتر است که ارتفاع لامپها از کف جایگاه حدود8/1 تا ۲ متر باشد و لامپ­های ردیف های مختلف به صورتی چیدمان شود (به صورتمثلثی) که شدت نور در نقاط مختلف جایگاه یکسان بوده و نقاط تاریک و روشن ایجاد نگردد. در کشورمان برای تأمین نور مورد نیاز سالن معمولاً از لامپ های با نور زرد و یا قرمز استفاده می نمایند. رنگ نور بر روی رفتار، سرزندگی و عملکرد مرغها تأثیر گذار است. یکی از مشکلات مهم در امر پرورش مرغ بومی در ارتباط با خودخوری و نوک زدن مرغها به همدیگر است که استفاده از نور قرمز این عارضه را می تواند کاهش دهد.

در تحقیقی اثر رنگ نور لامپ ها بر رفتار و عملکرد مرغ های تخم گذار و مرغ بومی مورد بررسی قرار گرفت که نتایج این تحقیق نشان داد که نور قرمز باعث افزایش فعالیت، کاهش استرس رفتاری و نوک زدن و بیشترین عملکرد مرغ­های تخمگذار گردید و نور سفید باعث بیشترین استرس و عارضه نوک زدن و عملکرد پائین مرغها گردید. گرچه این تحقیق بر روی مرغ های تخمگذار اصلاح شده صنعتی انجام شده، ولی این نتایج مثبت به تجربه در مرغ های بومی هم به اثبات رسیده است.

اما وضعیت در دوره پرورش جوجه های بومی با پرورش مرغ تخمگذار بومی متفاوت است، به طوری که در دوره پرورش جوجه های بومی در برنامه نوری گله مرغ بومی استفاده از نور آبی باعث کاهش استرس و عارضه نوک زدن در جوجه ها می شود. در این تحقیق اگر چه از نور آبی استفاده نشده اما تجربه عملی  در پرورش مرغ بومی بصورت نیمه صنعتی در طول چندین دوره پرورش جوجه بومی، بیانگر اثرات بهتر نور آبی نسبت به نور قرمز بر عملکرد و همچنین خصوصیات فوق العاده نور آبی در آرامش گله بود که استفاده از نور آبی را در طول دوره پرورش جوجه های بومی را به پرورش دهندگان توصیه می کنیم.

با توجه به اینکه برای ادامه روند تولید نیاز به ۱۶ ساعت نور داریم و بخصوص در ۶ ماهه دوم نیاز است که ساعات بیشتری لامپها در جایگاه روشن باشند و برای کاهش هزینه برق مصرفی می توان از لامپ های ال ای دی (LED)استفاده نمود. لامپ های ال – ای دی از طریق نور ساطع شده از الكترونها کار می کند و کارایی بالاتری نسبت به لامپ های رشته ای دارند.

مصرف بسیار پایین انرژی باعث شده که تولید گرمای بسیار کمی در اطراف لامپ و اشاعه آن به محیط داشته باشد که می تواند فواید زیادی بخصوص در فصل تابستان داشته باشد. بزرگترین برتری لامپ های LED عمر مفید آن است. لامپ های LED۵۰ هزار ساعت عمر مفید دارند، در حالی که عمر مفید لامپ های تابان تنها ۱۰۰۰ ساعت و در نهایت عمر مفید فلورسنتها، ۱۰۰۰۰ ساعت است.

مقاومت در برابر شوک الکتریکی، لرزش و ضربه و قدرت بالای نوردهی در کنار مصرف پایین برق لامپ LED باعث شده که امروزه مرغداری های صنعتی برای کاهش هزینه های برق مصرفی، علی رغم هزینه اولیه بالا، تمایل زیادی به حذف لامپ های رشته ای وجایگزینی آنها با لامپ های LED دارند و در مرغداری های که جدید احداث می­شوند، تمایل کمتری به استفاده از لامپ های رشته ای دارند. لامپ های کم مصرف معمولی که امروزه در منازل مورد استفاده قرار می گیرد، برای جایگاه مرغداری به دلیل شکل و فرم این لامپ (پیچ دار بودن) تمیز نمودن این نوع لامپ ها مشکل بوده و همچنین در برابر رطوبت حساس تر می باشند.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی