در ابتدای مرحله رشد، سر و اندام های حرکت در بره بیشتر رشد می کند و این امر اگر چه با تولید گوشت بطور مستقیم ارتباط ندارد اما بطور غیر مستقیم از نظر رشد عضلات و گوشت، دارای اهمیت است. زیرا باید توجه داشت که رشد اسکلت و اعضای داخلی بدن موجب رشد عضلات و گوشت بره می­شود و رشد لوله گوارش بواسطه ازدياد نسبت مصرف غذا، سبب افزایش رشد عضلات و چربی ها می­گردد. بویژه که شکمبه با استقرار زمینة میکربی و توسعه این زمینه، در تغذیه و در نتیجه در تأمین رشد قسمت­های نامبرده نقش قابل ملاحظه ای را به عهده می­گیرد. درادامه هر آنچه که در مورد تولید گوشت گوسفند باید بدانید و بهترین نوع گوشت را بررسی میکنیم.

تولید گوشت:

پیش از آنکه موضوع تولید گوشت را در را در گوسفند بررسی کنیم لازم است چگونگی رشد و نمو را در این حیوان به شرح زیر مورد مطالعه قرار دهیم:

از زمانی که اسپرماتوزوئید قوچ با تخمک میش ترکیب و سلول تخم تشکیل می یابد، رشد و نمو جنین شروع و در صورت عدم اختلال در شرائط زیست، رشد بدن تا هنگامی که حیوان به اندازه لازم و به حد بلوغ برسد ادامه پیدا می کند (بلوغ جسمی). در اوایل آبستنی میش، رشد و نمو اساسی در مورد تشکیل جفت و ایجاد مایعاتی که جنین در آنها شناور است انجام می­شود. در نیمه دوم آبستنی، خود جنین به سرعت رشد و نمو می کند و حجم اضافی آن جای بخش بزرگی از مایعات را می گیرد. در این دوره، جنین از لحاظ بهره گیری از مواد غذائی برتری دارد. بگونه ای که حتی اگر از وزن میش آبستن هم کاسته شود با زبه وزن جنین افزوده می­شود. معذلک تغذیه مادر در دومین دوره آبستنی، تأثیر مهمی در وزن بره به هنگام تولد دارد. بتدریج که جنین رشد و نمومی کند دو امر اتفاق می افتد:

1. وزن جنین افزایش می یابد تا به اندازه لازم خود برسد (رشد)
2. ریخت و قوارة جنین تغییر می کند و اعمال و استعدادهای گوناگون آن شکل می گیرد (نمو).

باید توجه داشت که مقدار رشد جنین که برحسب ازدياد وزن روزانة آن بیان می شود، در گوسفند نیز مانند اکثر حیوانات، در ابتدای دورة آبستنی کم است. سپس این مقدار به حداکثر خود می رسد و سرانجام در نزدیکی های زایمان باز از آن کاسته می شود. در اوایل رشد جنین، بزرگی جنین بیشتر با تکثیر سلول ها بستگی دارد. سپس هنگامی که رشد افزایش می یابد، سلول ها شروع به بزرگ شدن می کنند و سرانجام زمانی که سلول ها به حجم معمولی و معین خود رسیدند از رشد جنین کم می شود. بعنوان مثال: سلول های عضلانی جنین گوسفند بدون آنکه حجم خود را افزایش دهند تا سه ماهه آبستنی تکثیر پیدا می کنند. پس از آن، رشد عضلانی به ازدیاد حجم سلول های عضلانی منحصر می­شود. اختلافاتی هم که در بین دو جنس نر و ماده ملاحظه می گردد به اندازه و قد سلول ها ارتباط ندارد و اصولاً مربوط به تعداد و نوع سلول هاست.

الف- رشد قسمت­های مختلف بدن: در بره، مغز و بافت عصبی زودتر از سایر قسمت ها رشد می کند و هیچگاه دچار فقر غذائی نمی شود. هرگاه رشد را به موجی تشبیه نمائیم که از یک قسمت آغاز می شود و به قسمت دیگر می رود، می توان گفت که نخستین موج رشد، معمولاً از سر شروع و به سوی تنه سرازیر می شود. دومین موج، از قسمت های انتهائی پاها آغاز و سپس بطرف بالا می رود. این دو موج در ناحیه ای بین کمرگاه و آخرین دنده به یکدیگر می رسند و همین ناحیه است که نمو آن از سایر قسمت ها دیرتر صورت می گیرد. ترتیب رشد بافت های بدن در بره به شکل زیر و از راست به چپ می باشد:

مغز، بافت عصبی و عروق، استخوان -عضله- چربی

بعبارت دیگر ابتدا مغز و اعضای داخلی و اسکلت بدن و آنگاه عضلات رشد می کنند و چربی آخرین بافت متشکل در بدن است. بعلاوه اندام هائی که ویژه نگهداری زندگی حیوان هستند زودتر از سایر اندام ها نمو می­کنند، در صورتی که اندام هائی که به تولید مثل اختصاص دارند (مانند بیضه و زهدان) بعداً نمو خود را آغاز می نمایند. در همین زمینه می توان مثال دیگری را نیز عنوان کرد: آنچه در کشتار بنام آلايش خوانده می شود، مانند سر، دست و پا و لوله گوارش خیلی زود نمو خود را آغاز می نمایند اما بهترین قطعات لاشه از نظر ارزش کیفی گوشت، مانند ناحیه کمرگاه خیلی دیرتر نمو خود را شروع می کنند و باصطلاح دیررس تر می باشند.

ب- وزن تولد بره: از نظر وزن گوشت حاصله از حیوان در موقع ذبح حائز اهمیت است. در شرائط یکسان زیست، وزن گوشت حاصله از کشتار در بره ای که با وزن بیشتری تولد یافته است از بره سبک تر معمولاً بیشتر است. مهمترین عواملی که روی وزن بره در هنگام تولد تأثیر دارند عبارتند از:

۱- چگونگی زایش میش از نظر تعداد بره: بره های تک، سنگین تر از بره های دوقلو و بره های دوقلو نیز سنگین تر از بره های سه قلو می باشند، این امر بطور انفرادی حائز اهمیت است و باید توجه داشت که اگرچه در بره های چند قلو، وزن تولد بره ها هر یک به تنهائی کمتر از برۀ تک می­باشد اما بدیهی است که معمولاً وزن کل بره­های چند قلو از وزن برة تک بیشتر است.

۲- سن و اندام میش مادر: میش هائی که تا حداکثر ظرفیت نژادی خود رشد کرده اند در مقایسه با میش­های جوان و در حال رشد بره های سنگین تر تولید می نمایند میش­هائی نیز که اندام مناسبی نداشته و زیاد چاق شده باشند، در مقایسه با میش­هائی که از موقعیت مناسب جسمی برخوردارند، بره های سبک تر تولید می­کنند.

3- جنس بره: معمولاً بره های نر در موقع تولد سنگین تر از بره های ساده می باشند. مطالعاتی نیز که روی گوسفندان ایران در شرائط سنتی پرورش بعمل آمده نشان داده است که وزن تولد در بره های نر بیشتر از ماده است و به این موضوع قبلاً ضمن ارائه جدول مشخصات انواع گوسفندان ایران در فصل چهارم اشاره شده است.

4- نژاد بره: نقش عامل توارث از نظر وزن تولد بره قابل ملاحظه است و در صورتی که نژادهائی را که وزن تولد بره آنها زیاد است با نژادهائی که وزن تولد بره آنها کم است تلاقی دهیم ورد تولد بره حاصله تقريباً حد وسط وزن تولد بره های اولیه خواهد بود در عین حال باید توجه داشت که برای تولید وزن بیشتر تولد در بره اثر توارث در قوچ اندکی بیشتر از میش است.

5- وضع غذائی میش در دوره آبستنی: وزن تولد بره تاحد قابل ملاحظه ای با وضع غذائی میش در نیمه دوم آبستنی بستگی دارد آزمایش نشان داده است که در صورت تغذیه کافی میش، وزن تولد بره های دوقلو با مقایسه با تغذیه ناقص میش تا حدود 50 درصد در بعضی نژادها افزایش می یابد. در آزمایشی که بوسیله «هاموند» گزارش گردیده است تعدادی میش آبستن با شرائط یکسان (از نظر سن و نژاد و نگهداری) به دو گروه تقسیم شدند. میش های گروه اول در طول ۵۳ روز پیش از زایش بگونه ای تغذیه گردیدند که بطور متوسط ۱۷ کیلو به وزن آنها افزوده شد اما گروه دوم که از جیره غذائی کم ارزش تری برخوردار بودند در طول 53 روز فقط 5/0 کیلو اضافه وزن پیدا نمودند. در هنگام زایش، میش­های گروه اول بره های دوقلوئی تولید کردند که متوسط وزن آنها ٤ کیلو بود اما میش­های گروه دوم بره هائی بدنیا آوردند که بطور متوسط فقط 7/2 کیلو وزن داشتند. بعبارت دیگر وزن تولد بره های دوقلو در گروه اول حدود ٤٧ درصد بیشتر از بره­های حاصله در گروه دوم بود.

تغذیه کافی و یا تکمیلی میش در دومین دوره آبستنی، نه تنها وزن تولد بره را بالا می برد بلکه آمادگی بافت­های پستان را نیز تسریع می کند. این آمادگی موجب می­گردد که با تولد بره، شیر بیشتری تولید شود و بره در دورة شیرخوارگی، رشد سریع تری پیدا نماید. آزمایش نشان داده است بره های نر دو قلوی حاصله از میش هایی که در دوماهه پایان آبستنی از تغذیة کافی برخوردار بوده اند در یک ماهگی دو برابر وزن بره هایی شده اند که تغذیه مادر آنها در شرائط فوق ناقص بوده است.

جثة بره و رشد پستان مادر، با مقدار مواد غذائی موجود در خون میش در آخرین هفته های آبستنی رابطة نزدیک دارد. در این دوره اگر چه میش می تواند کاملاً از ذخائر عضلات و چربی خود، برای رشد جنین استفاده نماید اما تأمین این احتیاجات در درجه اول باید توسط غذا صورت گیرد و هرگونه کمبودی در غذا اثرات سوء روی وزن بره در هنگام تولد خواهد گذاشت. نکات زیر به روشن شدن موضوع کمک می کند:

هریک از قسمت های مختلف و یا هریک از اندام های بدن، برای دریافت مواد غذائی موجود در خون میش با همدیگر رقابت می نمایند و حق تقدم هریک از آنها در شرایطی که مواد نامبرده در خون به میزان کافی نباشد، تابع متابولیسم ویژة آن بافت است. جنین در دوره اول آبستنی نسبت به سایر بافت ها حق تقدم دارد. اما این حق تقدم در هفته های آخر آبستنی کاهش می پذیرد و در این دوره جنین قادر نخواهد بود که با بافت­های مادر رقابت نماید.  بافت های گوناگون بدن میش مادر برای دریافت مواد غذائی موجود در خون با یکدیگر به رقابت می پردازند. چنانکه همین شکل نشان می دهد، حق تقدم هریک از اندام ها و بافت ها بر اساس ترتیب رشد و نمو آنهاست (مغز و بافت عصبی، استخوان، عضلات، چربی). در صورتی که مواد غذائی خون کاهش یابد، از تمام قسمت های این شکل می توان یک پیکان را حذف کرد. با این ترتیب می توان ملاحظه نمود که رشد بافت های چربی متوقف می شود. اما مغز و استخوان و عضلات به رشد خود ادامه می دهند. در صورتی که مواد غذائی خون بازهم کم شود (حذف دو پیکان)، رشد عضلات نیز متوقف می گردد و چربی توسط خون بازپس گرفته می­شود: اما رشد مغز و استخوان آنهم به کندی یا بطئی ادامه می پذیرد. در در دورة اول آبستنی جفت و جنین دارای حق تقدم كامل هستند اما در دوره دوم (معمولاً در ۶ هفته آخر آبستنی) تغییرات ساختمانی جفت موجب می­شود که این حق تقدم کم گردد. در این هنگام است که جفت و جنین به رقابت با چربی و عضلات میش مادر می پردازند تا سهمی از مواد غذائی موجود در خون پیدا کنند.

اثرات مفید تغذیه کافی میش مادر بویژه در ۶ هفته آخر آبستنی، در میزان جثة بره و گوشت حاصله از آن محدود نمی شود. چنانکه اشاره شد در دورة فوق، یک جیره متعادل و غنی موجب می­شود که پستان رشد کافی نماید و در دوره شیردهی، شیر کافی تولید کند. در صورتی که یک جیره نامتعادل و فقیر موجب کاهش رشد پستان و تولید شیر به مقدار کم می گردد. آزمایشات نشان داده است که تولید شیر در میشی که در نیمة دوم آبستنی بخوبی تغذیه شده باشد در مقایسه با میشی که از تغذیه ناقص برخوردار باشد بیشتر است و مقدار حداکثر شیر تولیدی در هفته معمولاً در میش اول دو برابر میش دوم است.

علاوه برنکاتی که در مورد عوامل مؤثر روی وزن تولد بره ذکر شد باید یادآور ساخت که در خون میش مادر نیز ماده ای وجود دارد که وزن تولد را کنترل می نماید. این ماده از رشد و نمو غیرطبیعی جنین جلوگیری می کند و اجازه نمی دهد در شرائط طبیعی، جنین تاحدی بزرگ و حجیم شود که زایمان را غیر مقدور سازد.

پ- وزن پس از تولد و سرعت رشد: پس از تولد، منحنی افزایش وزن بره نشانه رشد بدن و بعبارت دیگر مجموعه منحنی رشد اعضای مختلف بدن است. این منحنی شبیه حرف S لاتین  است. در شرائط طبیعی، بره در چنده ماه اول زندگی و در دوره شیرخوارگی به سرعت رشد می کند و براساس مطالعات انجام شده، در شرائط اپتیموم (متوسط) بره بین یک تا پنج ماهگی دارای بیشترین سرعت رشد است. در پایان دوره شیرخوارگی و پس از یک کاهش در نسبت رشد، اگر چه سرعت رشد بره کم می­شود اما این رشد همچنان تا مرحله بلوغ ادامه دارد.

در مسئله چگونگی رشد بره و تولید گوشت باید به موضوع اختلاف سرعت رشد بره های تک و چند قلو نیز توجه داشت:

مطالعه و بررسی های متعدد نشان داده است که بره تک سریع تر از دوقلو و دوقلو نیز سریع تر از سه قلو رشد می کند. درنخستین ماه های زندگی و در شرایطی که بره می تواند تغذیه با شیر مادر را رها ساخته و مستقلاً تغذیه نماید، سرعت رشد بره های تک نسبت به بره های دوقلو در بعضی نژادها حتی به دو برابر نیز می رسد. اختلاف فوق در سرعت رشد، با ادامه رشد بره ها و در سن دوماهگی بعضی بره ها بطور مستقل چرا می نمایند و به علف می افتند بیشتر به چشم می خورد. تجربیاتی که در مورد تلاقی قوچ نژاد «دان» با میش «های لندسیه چهره» به عمل آمده نشان داده است بره های تک که وزن متوسطی حدود ۶ کیلو در هنگام تولد داشته اند روزی ٤٥٠ گرم اضافه وزن پیدا کرده و در ۶۸ روزگی به حدود 40 کیلو رسیده اند. در حالی که بره­های دوقلوی حاصله از همین تلاقی، در زمان تولد حدود 5/4 کیلو وزن داشته و با افزایش وزن روزانة ٣٥٠ گرم در 101 روزگی به ٤٠ کیلو رسیده اند. از سوی دیگر باید توجه داشت که اختلاف در سرعت رشد، تنها به دوقلو و یا تک بودن بره ها ارتباط ندارد. زیرا بره های دوقلوئی که مانند بره های تک پرورش یابند تقریباً همان سرعت رشد بره های تک را پیدا می­کنند. در اینصورت عامل دیگری مانند ظرفیت یا استعداد شیردهی میش مادر را در تغییر سرعت رشد بره ها باید مؤثر دانست.

با توجه به همین موضوع بسیاری از دانشمندان معتقدند که عامل اولیه ای که در سرعت رشد برۀ جوان مؤثر است ظرفیت یا استعداد شیردهی میش مادر است و همگی عوامل دیگر از قبیل نوع قوچ و نژاد و غیره از عوامل درجه دوم محسوب می­شوند. در عین حال مطالعاتی که روی رشد بره و بهبود خواص گوشت آن در آمازیشگاه­های دانشگاه کمبریج صورت گرفته روشن ساخته است که عوامل مؤثر در سرعت رشد بره را پس از تولد باید به دو دسته تقسیم کرد: یکی اینکه رشد اولیه بره مناسب با ظرفیت یا استعداد شیردهی میش مادر و بنابراین عامل اولیه رشد عامل تغذیه ای است دیگر اینکه نمو بدن بره به وضع ژنتیکی والدین آن بستگی دارد و بنابراین عامل آن نژادی یا «ارثی» است. این نکات پیش از آنکه بطور علمی ارائه شود به شکل عملی نیز در تولید گوشت گوسفند رعایت می­شده و به همین جهت است که وقتی مثلاً یک دامدار براساس تجربه چندین ساله خود یک قوچ مناسب را با یک میش شیری تلاقی می دهد می داند که با این ترتیب نه تنها به علت ظرفیت شیردهی میش مادر، بره های حاصله دارای سرعت رشد بیشتری می­باشند بلکه بواسطه اختصاصات نژادی قوچ، بره های فوق از نظر وزن بدن و تولید گوشت نیز وضع بهتر و مناسب تری را پیدا خواهند کرد.

ت- تأثیر جنس بره در سرعت رشد: اگر چه در مرحله اولیه، سرعت رشد بره ماده نسبت به برۀ نر کمتر است اما بواسطه تأثیر محدود کننده هورمن استروژن روی رشد استخوان­های دراز مرحله رشد استخوان­ها در جنس ماده زودتر پایان می پذیرد بهمین جهت با در نظر گرفتن رشد سایر اعضا و بافت­ها، جنس ماده نه تنها زودتر به سن بلوغ جسمی می­رسد بلکه در مقایسه با جنس نر، جثه کوچکتری نیز در زمان بلوغ دارد.

اخته کردن برة نر به صور مختلف (مانند برداشتن غلاف یا پوست بیضه و درآوردن و یا کوبیدن بیضه و یا بستن مجرای خونی و یا استفاده از پنس اخته و حلقه های لاستیکی مخصوص) نیز موجب کاهش سرعت رشد عمومی بدن و محدودیت رشد عضلات و تولید گوشت می­شود. به همین جهت چنین بره هائی اگرچه زودتر به سن بلوغ جسمی می­رسند اما در سن مشابه و در مقایسه با بره های غیراخته، لاشه آنها دارای چربی بیشتری می­باشد و بازده غذائی نیز در آنها کمتر است.

در شرائط مشابة وزن زنده نیز بین بره های نر و ماده اختلافاتی از نظر اندازه قسمت های مختلف بدن وجود دارد.

با توجه به نقش هورمن­های جنسی در رشد و نمو مطالعات متعددی در زمینه تجویز این هورمن­ها بشكل طبیعی و یا (مصنوعی) در مراحل مختلف زندگی بره صورت گرفته است. بر اساس این مطالعات، تجویز مقدار متناسب و کافی بعضی هورمن­ها بویژه در دام­های اخته موجب تسریع رشد عمومی بدن و افزایش رشد عضلات و تولید گوشت گردیده است. اگر چه تجویز هورمن آندروژن در بسیاری از انواع دام­ها از نظر تسریع رشد با موفقیت توأم بوده است، اما متأسفانه در مورد نشخوار کنندگان چندان تأثیر مثبتی نداشته است. ترکیبات مصنوعی هورمن استروژن (دی اتیل استیل بسترول و یا هگزوسترول) نیز با ایجاد محدودیت در رشد استخوان­های دراز رشد عمومی بدن را تسریع بخشیده و مرحله بلوغ جسمی را زود رس کرده است. با این وجود بواسطه عدم آگاهی دقیق از نحوه عمل یا مکانیسم هورمن­های مصنوعی در بدن بره و نیز به علت گران تمام شدن تهیه این هورمن­ها اقتصادی بودن استفاده از این هورمن ها، مورد شک و تردید قرار گرفته است.

با ایجاد کریپتورکیسم در بره های نر (انتقال بيضه ها به داخل محوطه شکم و جلوگیری از تولید اسپرم) نیز می­توان بره ها را زودتر به سن بلوغ جسمی رسانید. این روش اگر چه به عمل اخته کردن برتری دارد و منجر به تولید لاشة چرب نمی شود، اما فقط در مراکز تحقیقی قابل استفاده است و بخاطر مشکلات بهداشتی و اقتصادی و اجتماعی نمی توان آنرا در سطح انواع دامداری ها تعمیم داد.

ث- تغییرات وضع بدن بره تا مرحله بلوغ: هرگاه متوسط سن بلوغ جسمی را چهل و یک هفتگی یا حدود 5/9 ماهگی در گوسفند در نظر بگیریم، تغییرات عمده ای که از ابتدای تولد و در طول رشد تا مرحله بلوغ در بدن بره صورت می گیرد براساس نسبت درصد وزن زنده بقرار زیر است:

۱- تغییر وزن اعضا و بافت های بدن:

• مغز و بافت عصبی: که نسبت آن از 6/1 در موقع تولد به ۱/0 درصد وزن زنده در سن بلوغ می رسد (کاهش).
• قلب وكبد: که نسبت آن ها به ترتیب از ۷/0 و ۲ درصد وزن زنده در موقع تولد به ۲/0 و 2/1 درصد در سن بلوغ می رسد (کاهش).
• استخوان ها و مجموعه اسکلت بدن: که نسبت آن از 3/17 درصد وزن زنده در موقع تولد به ۹/5 درصد در سن بلوغ می رسد (کاهش).
• گوشت: که نسبت آن از ۲۷ درصد وزن زنده در موقع تولد به ٢٤ درصد در سن بلوغ می رسد (کاهش با شدت کمتر و یا نسبتاً ثابت).
• بافت چربی: که نسبت آن از 7/3 درصد وزن زنده در موقع تولد به ۳۱ درصد در سن بلوغ می رسد (افزایش).

۲- تغییر ترکیب شیمیائی بدن:

• آب: نسبت درصد آب در بدن در طول رشد تا مرحله بلوغ بتدریج کاهش می یابد و این امر با افزایش نسبت چربی به گوشت در بدن در طول این مرحله بستگی دارد. معمولاً بافت چربی به مقدار بسیار کمتر و بافت عضلانی بمقدار زیادتر دارای مولکول های آب می باشد.
• خاکستر (مواد معدنی): نسبت درصد خاکستر در بدن در طول رشد تا مرحله بلوغ به تدریج کاهش می پذیرد و این امر نیز با کاهش نسبت وزن استخوان ها به وزن زنده در مرحله بلوغ هماهنگ است. چنانکه می دانیم مواد بدن بطور عمده در بافت استخوانی و مجموعه اسکلت بدن جایگزین هستند.
• پروتئین خام: نسبت درصد پروتئین خام در طول رشد و تا مرحله بلوغ کاهش می یابد و این امر بازتاب افزایش نسبت درصد چربی بدن در طول این مدت است.
• عصاره اتری (چربی): چنانکه در مورد بافت چربی ذکر شد، به مرور با افزایش رشد بره، نسبت درصد چربی­های وزن زنده افزایش می یابد. معمولاً در سن بلوغ حدود ۶۰ درصد لاشه گوسفند (براساس ماده خشک) را چربی­ها تشکیل می دهد.

ج- بازده و کیفیت لاشه و وزن اندام­های مختلف بدن: از جمله راه های تعیین ظرفیت گوسفند از نظر تولید گوشت، توجه به بازده و کیفیت لاشه و وزن اندام های مختلف یا فرآورده های فرعی کشتار در گوسفند است. بعبارت دیگر باید در وهله اول بازده لاشه یعنی نسبت درصد وزن لاشه به وزن زنده و کیفیت لاشه یعنی نسبت درصد گوشت و یا استخوان و یا چربی را در لاشه و نیز وزن اندام های مختلف (سر، دل و جگر، معده، روده، پوست، دنبه و غیره) را بطور تفکیک در گوسفند تعیین و مورد بررسی قرار داد. در وهله دوم و بعنوان مثال هرگاه بازده و یا کیفیت لاشه در یک نوع گوسفند نسبت به نوع دیگر برتری داشته باشد، پرورش چنین گوسفندی را که از نظر اقتصادی و تولید در مقایسه با انواع دیگر مقرون به صرفه تر است می توان توصیه نمود.

چ- ظرفیت گوسفندان ایران از نظر تولید گوشت: تاکنون در زمینه ظرفيت گوسفندان ایران از نظر تولید گوشت ( با توجه به معیارهای بازده و کیفیت لاشه و وزن اندام های مختلف بدن) مطالعات نسبتاً محدودی صورت گرفته است. مطالعاتی که روی گوسفندان نر 14 تا ۱۶ ماهه مغانی و کردی (در شرائط سنتی) وشال و بلوچی (در شرائط کنترل) انجام شده نشان داده است که در این سن، بازده و کیفیت لاشه در گوسفند بلوچی بیشتر از سه نوع گوسفند دیگر است. در همین مطالعات، برآورد های مربوط به وزن گوشت و استخوان و نسبت گوشت به استخوان در نواحی چهارگانه قطع لاشه (جلو دست، عقب دست، سینه و گردن، کمر و لگن) نشان داده است که گوسفندان بلوچی و کردی از نظر وزن گوشت در اکثر نواحی چهارگانه در سن 14 تا ۱۶ ماهه به دو نوع گوسفند دیگر (مغانی و شال) برتری دارند. بعلاوه محاسبه نسبت درصد وزن فرآورده­های فرعی کشتار به وزن زنده نشان داده است وزن جگر (که از جمله پرمصرف ترین فرآورده های فرعی خوراکی کشتار گوسفند در ایران است) در گوسفند کردی در وضع مشابه سن و جنس از سه گوسفند دیگر بیشتر و در گوسفند شال از بقیه کمتر می باشد و از این لحاظ گوسفندان بلوچی ومغانی در حد واسط گوسفندان کردی و شال قراردارند.

مطالعات دیگری که در شرائط کنترل روی گوسفندان نر و مادة قزل، بختیاری، کلکوهی و بلوچی و در سن سه سالگی به بالا انجام شده نشان داده است که تحت جیره نگهداری، بازدة لاشه در قوچ بلوچی نسبت به سایر قوچ ها و در میش کلکوهی نسبت به ساير ميش ها در این سن بیشتر است. بعلاوه در جیره پرواری، قوچ بلوچی بهترین نسبت های گوشت به استخوان و گوشت به چربی را نشان می دهد و از این نظر کیفیت لاشه آن به سه نوع گوسفند دیگر (کلکوهی و قزل و بختیاری) برتری دارد. همین مطالعات نشان داده است که تحت جیره های نگهداری و یا پرواری، وزن دل و جگر در قوچ قزل نسبت به سایر قوچ ها و در میش بختیاری نسبت به سایر میش ها در این سن بیشتر می باشد.

از مجموع دو مطالعه فوق و از مقایسه 7 نوع از گوسفندان بومی ایران می توان نتیجه گرفت که قوچ بلوچی در سنین مختلف (۱۶ ماهگی و ۳ سالگی) استعداد بیشتری از نظر تولید گوشت نسبت به 6 گوسفند دیگر ایران (قزل، کردی ،شال ،مغانی ،کلکوهی، بختیاری) دارد و قادر است غذای مصرفی را بیشتر به مواد پروتئینی تبدیل نماید.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی