در بررسی خوراک ­های پروتئینی در تغذیه اسب باید این را بدانیم که دانه­ های روغنی مانند سویا منابعی از پروتئین می­باشند که میزان اسیدهای آمینه آن­ها از غلات بیشتر و بهتر است. کنجاله سویا یکی از بهترین پروتئین­های گیاهی است که در تغذیه اسب­ها استفاده می­شود. سویای خام سمّی است ولی اگر پخته شود پس از استخراج روغن، کنجاله آن می­تواند به عنوان مکمل پروتئینه به جیره غذایی اسب­ها افزوده شود. در ادامه این پست به بررسی کنجاله سویا در تغذیه اسب و همچنین اثر سبوس در تغذیه اسب ها می پردازیم.

خوراک­های پروتئینی

کنجاله سویا

این خوراک 49 – 44 درصد پروتئین دارد. سویای ورقه ورقه شده نیز که شامل 40- 36 درصد پروتئین است، برخی اوقات در جیره استفاده می­شود. مصرف یک کیلوگرم کنجاله سویای 40 درصد می­تواند پروتئین جیره حاوی علوفه و یولاف را 12-8 درصد ارتقا بخشد که این میزان پروتئین برای مادیان­ها در اواسط دوره شیردهی بسیار کافی و مناسب است.

بذر بزرک (کتان)

این دانه پیش از تغذیه اسب­ها باید پخته شود تا آنزیم­های سیانید ساز درون آن از بین بروند. بذر بزرک مقدار زیادی آب جذب کرده و در طول پختن لعاب غلیظی تولید می­نماید. ویژگی ملیّن بودن بزرک موجب شده است تا گاهی برای برطرف ساختن یبوست بدون ایجاد اسهال به کار گرفته شود. ارزش پروتئینی این ماده خوراکی 22-20 درصد است اما معمولاً در مقادیر کم در اختیار اسب­ها قرار می­گیرد و مقدار ناچیزی از پروتئین جیره را تأمین می­کند. بزرک دارای روغن زیادی است و منبع خوبی از ویتامین­های گروه B می­باشد. نواله بزرک در برخی مخلوط­های خوراکی یافت می­شود اما برای اسب­ها خوش خوراک نمی­باشد.

نخود و لوبیا

نخود و لوبیای میکرونیزه شده غالباً در مخلوط ­های خوراکی زبر و خشن ترکیب می­شوند و می­تواند همراه ذرت به عنوان نواله مخلوط خریداری شوند. پروتئین آن­ها حدود 27-23 درصد بوده و منبع باارزشی از اسیدآمینه لیزین هستند. پروتئین و انرژی بالای نخود و لوبیا باعث شده است که آن­ها برای جیره اسب­های جوان بسیار مفید و با اهمیت باشند. اگر کیفیت علوفه به اندازه کافی نباشد می­تواند به صورت مکمل در اختیار اسب­های نمایشی قرار گیرد.

پودر ماهی

پودر ماهی منبع با کیفیتی از پروتئین می­باشد که سرشار از مواد معدنی، عناصر کم نیاز و برخی ویتامین­های محلول در آب نیز هست. این ماده خوراکی گران بوده، برخی اوقات در جیره کرّه اسب­های شیرخوار به عنوان جایگزین شیر مادیان یا خوراک خزیدنی استفاده می­شود. مواد حاصل از گوشت و استخوان­های غیر استریل نباید در تغذیه اسب­ها به کار گرفته شود زیرا خطر آلودگی به سالمونلا و جنون گاوی در این موارد بسیار زیاد است.

 شیر پلت شده

شیر پلت شده معمولاً از شیر پس چرخ خشک شده تولید می­شود که مواد معدنی و ویتامین به آن اضافه شده است. شیر پس از چرخ فاقد چربی است که در نتیجه میزان ویتامین­های محلول در چربی آن بسیار کم است؛ در حالی که کیفیت پروتئین آن بالاست. اسب­های مسن­تر از سه سال، توانایی هضم قند شیر یا لاکتوز را از دست می­دهند و انرژی بسیار کمی از شیر پس چرخ به دست می­آورند. این خوراک به عنوان غذای خریدنی برای کرّه ­های شیرخوار مناسب است؛

اما باید در نظر داشت که استفاده از این ماده خوراکی در حوالی زمان شیرگیری، تا حدّ امکان کاهش یابد تا دام به استفاده از خوراک­های غیر از شیر عادت نماید.

 خوراک­های حجیم و اشتهاآور

این گروه از خوراک­ها برای تأمین نیازمندی­های مواد مغذی در اسب­ها نقش مهمی ندارند اما به صورت وسیعی مورد استفاده قرار می­گیرند. بسیاری از اسب­ها پرخور بوده و با سرعت زیاد می­خورند یا حین خوردن ریخت و پاش می­کنند. این مواد خوراکی در تنظیم جیره ­های خوش خوراک نقش اساسی دارند.

سبوس گندم

از آسیاب کردن گندم محصولات مختلفی شامل جوانه، سبوس، آرد زبر، زبره گندم و آرد نرم حاصل می­گردد. جوانه گندم معمولاً بسیار گران بوده، در تغذیه اسب­ها کاربردی ندارد اما سبوس به  عنوان یک منبع تأمین کننده فیبر در جیره­ های متراکم در نظر گرفته می­شود. سبوس فیبر کمتری نسبت به یولاف دارد (12 گرم در هر کیلوگرم سبوس در مقایسه با 14 گرم فیبر در هر کیلوگرم یولاف).

فیبر موجود در سبوس به دلیل داشتن سطح بالایی لیگنین خوب هضم نمی­شود. پروتئین خام این خوراک 16-14 درصد می­باشد که به نظر بالا می­رسد اما به دلیل هضم ناپذیری آن تنها 12-10 درصد پروتئین آن قابل هضم می­باشد؛ در نتیجه به دلیل کمی قابلیت هضم، سبوس از نظر مواد مغذی مقرون به صرفه نیست با این وجود خیسانده آن ماده مناسبی برای بهبود جراحات دهانی است. سبوس می­تواند به اندازه­ ای بیشتر از وزن خود آب نگه دارد و در نتیجه به عنوان خوراکی ملیّن شناخته می­شود. این ماده خوراکی برای اسب­هایی که باید بلافاصله پس از فعالیت­های بدنی شدید استراحت کنند و خطر ازت ادراری در آن­ها دیده می­شود بسیار سودمند است.

سبوس از نظر کلسیم فقیر بوده، در عوض فسفر زیادی دارد که بیشتر به شکل نمک­های فیتاتی است. این نمک­ها مانع جذب کلسیم و فسفر در روده می­شوند. نه تنها سبوس مقدار کلسیم کمی دارد بلکه با وجود نمک­های مذکور، کمبود کلسیم نیز ایجاد می­کند که می­تواند باعث بروز مشکلات استخوانی خصوصاً در اسب­های جوان و در حال رشد گردد. در صورت استفاده از سبوس در جیره، افزودن مکمل حاوی کلسیم ضروری است.

 ملاس

ملاس مایع سیاه رنگ غلیظی است که پس از استخراج قند از چغندرقند و نیشکر باقی می­ماند. این خوراک پروتئینی کمی دارد اما به دلیل وجود قند حاوی انرژی بالایی است. مژه شیرین آن برای اسب­ها بسیار خوشایند بوده، در بسیاری از مخلوط­ های غذایی و علوفه ­ای به کار می­رود. ملاس می­تواند به جیره­ های متراکم به اندازه 5/0 کیلوگرم در روز افزوده شود تا ذرات غذا به هم چسبیده و از ریخت و پاش خوراک توسط حیوان بکاهد.

خوراک­های مرکب: غذایی مناسب برای اسب­ها

از سال­های دور خوراک­ های مرکب به شکل پلت­های مرتعی مکعب یا به صورت مخلوط درشت و زبر در اختیار اسب­ها قرار داده می­شد. امروزه نیز این مواد غذایی استفاده شده، در انبارهای خوراک نیز دیده می­شوند. خوراک­ های مرکب به طور کلی به سه گروه تقسیم می­شوند:

1. مکعب کامل که به تنهایی مصرف شده و جایگزین کل علوفه و کنسانتره در جیره غذایی اسب­ها می­گردد. این مواد خوراکی فیبر بالا و انرژی کمی دارند که می­توانند برای اسبچه­ های بومی به عنوان مکمل علوفه و برای اسب هایی که از حساسیت به گردوغبار رنج می­برند همراه با علوفه نیمه پلاسیده مورد استفاده قرار گیرند.
2. مکعب متراکم که منبع متعادلی از مواد مغذی مورد نیاز دام می­باشد و همراه با علوفه (یا به صورت جایگزین)، آب و نمک طعام مصرف می­شود. فرمول­های متفاوتی برای ساختار جیره اسب­های با کارایی مختلف وجود دارد. برای مثال خوراک­ های غنی از مواد مغذی و گوارش پذیری در جیره کرّه اسب­ها، خوراک­های پر انرژی برای اسب پرفعالت و مسابقه ­ای و مواد خوراکی کم انرژی برای اسب­ هایی که کارهای سبک دارند، در نظر گرفته می­شود.
3. مکعب متعادل کننده یا کنسانتره ­های پروتئینه که مقدار زیادی پروتئین دارند و همراه با غلات و علوفه­ ها در اختیار دام قرار می­گیرند تا کمبودهای موجود را رفع نمایند و جیره متوازن گردد.

مزیت خوراک­های مرکب عبارتند از:

• سهولت استفاده
• کیفیت ثابت
• طول عمر مفید بالا
• فاقد گردوخاک
• خوشخوراکی
• تلفات کم
• هزینه کارگر، حمل و نقل و ذخیره کم
• جیره­های استاندارد شده برای مقاصد خاص می­باشند.
• اندازه و وزن یکنواخت آن­ها امکان تغذیه آسان و سریع را فراهم می­نماید.

این مواد خوراکی معایبی نیز دارند از آن جمله:

• نمی­توان اجزاء کم کیفیت را از بخش مرغوب جدا ساخت.
• اسب ­ها به سختی آن­ها را می­خورند.

اولین نکته که می­توان در مورد استفاده از این نوع غذاها در جیره اسب برشمرد، بهره ­گیری از محصولات شرکت­های سازنده معتبر و آگاهی از میزان مواد مغذی موجود در هر یک از خوراک­ها است. طبق قانون، برچسب روی بسته­ های مختلف مواد خوراکی باید تمامی اجزاء تشکیل دهنده و مواد مغذی آن را نشان دهد که در تنظیم جیره می­تواند مرجع مناسبی باشد. اطلاعات زیر باید بر روی بسته­ های خوراک موجود باشد:

-درصد وزنی چربی خام                    – درصد وزنی پروتئین خام

-درصد وزنی فیبر خام                      -درصد وزنی خاکستر

-مقدار ویتامی­های افزوده شده (بر حسب واحد بین­المللی)

-در صورت افزودن سلنیم، میزان آن بر حسب واحد بین­المللی

-مقدار آنتی­اکسیدان در صورت وجود در جیره

-برخی کارخانجات، امروزه میزان انرژی و پروتئین خام قابل هضم را نیز ذکر می­کنند.

به خاطر داشته باشید که اگر چه خوراک­های یک دستی مانند یولاف هم ممکن است برای استفاده، مشابه این ترکیبات به نظر برسند اما شما به عنوان یک جیره ­نویس اسب از میزان پروتئین و انرژی موجود در آن­ها اطلاعی ندارید؛

در حالی که مشخصات خوراک­های آماده به راحتی با نگاه برچسب آن­ها قابل استفاده است. به بیان دیگر ترکیبات یاد شده ارزش غذایی مشخصی دارند در حالی که در مورد یولاف یا … این گونه نیست. تولیدکنندگان خوراک دام، از شرکت­های بزرگ بین­ المللی و بازرگانانی که جیره­ ه ایی برای انواع مختلف دام تولید می­کنند تا واحدهای تولیدی خرده پای محلی گسترده ­اند.

کارخانجات بزرگ تولید کننده خوراک دام به کمک تحقیقات وسیع بر روی اجزاء مختلف مواد غذایی و نتایج آزمایشگاهی به دست آمده از بخش­های مختلف، انواع جیره­ ها را از نظر کیفیت بررسی کرده و حتی جنبه ­های اقتصادی آن را مدّ نظر قرار می­دهند. محصولات مختلف کشاورزی با توجه به منطقه کشت، شرایط آب و هوایی در زمان کشت و … مقادیر متفاوتی از مواد مغذی را نشان می­دهند. برای نمونه، یولاف از نظر پروتئین می­تواند در فصلی نسبت به فصل دیگر و از یک زمین دیگر حدود 8 درصد تغییر داشته باشد.

کاخانجات خوراک دام قانوناً باید در صورت استفاده از یولاف در تولیدات خود، آن را تجزیه نموده، سپس مکمل پروتئینه مناسب را برای متوازن کردن ترکیب خوراک بی فزایند و سپس به بازار عرضه نمایند. اجزای مورد استفاده در مکعب­های دانه­ های غلات، کنجاله دانه ­های روغنی، تولیدات جانبی آردسازی، صنایع تقطیری و غذایی، تفاله چغندر قند، علوفه خشک، یونجه، پودر ماهی، مواد معدنی، عناصر کم نیاز و مکمل­های ویتامینی می­باشند. مخلوط­ های درشت و زیر شامل غلات، دانه­ های روغنی پخته و ورقه ورقه شده و کنجاله دانه­ های روغنی است.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی