همان گونه که قبلاً دیدیم، قسمتهای هضم شده غذا به ریزترین و کوچکترین اجزاء ساختمانی آنها تقسیم می شوند. این قطعات از دیواره دستگاه گوارش به خصوص روده ها عبور کرده و در داخل سلول های بدن، وظایف پیچیده ای را انجام می دهند که متضمن بقا و ادامه حیات موجود زنده است. بخش غیر قابل هضم مواد غذایی در معرض باکتریهای روده (کلنی شده در قسمتهای مختلف آن) قرار می گیرد و یا به صورت تغییر نیافته از دستگاه گوارش بیرون می رود. در ادامه به بررسی چربیها در تغذیه حیوانات خانگی می پردازیم.
اجزاء مواد خوراکی و چربیها در تغذیه حیوانات خانگی
مواد خوراکی به اشکال مختلفی از قبیل گوشت موجود در عضلات حیوانی تا برگ گیاهان به حیوان عرضه میشود. با این وجود تمامی مواد خوراکی متشکل از ۶ جزء اصلی هستند: آب، پروتئینها، چربی ها، کربوهیدارتها، ویتامین ها و مواد معدنی. این اجزاء خوراکی را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
الف – اجزاء تولید کننده انرژی شامل پروتئین، چربی و کربوهیدراتها
ب- اجزاء غیرتولیدکننده انرژی امل آب، ویتامین ها و مواد معدنی
| اکسیژن ضروری ترین نیاز پستانداران و دیگر حیوانات است |
اجزاء شش گانه فوق وظایف مهمی در بدن حیوانات بازی می کنند. برخی به مقدار زیاد و برخی به مقدار کم مورد نیاز هستند ولی زیاد بود و یا کمبود آنها اگر در طول یک دوره نسبتاً طولانی دوام یابد، اغلب منجر به ناهنجاری های تغذیه ای شده و برای حیوان مشکلاتی بوجود می آورند.
هر فرد بسته به گونه، جنس، سن، وضعیت فیزیکی و شرایط محیطی، نیازهای خاص و در نتیجه متفاوتی به هر یک از این مواد دارد. فراهم ساختن یک جیره متوازن که جمیع نیازهای غذایی حیوان را به شیوه مناسب برطرف سازد، از وظایف متخصص تغذیه است. لذا لازم است اطلاعاتی در مورد هر یک از این ۶ رکن یا ۶ جزء اصلی تغذیه داشته باشیم و منابع و اهمیت آنها را برای حیوانات بدانیم.
چربیها در تغذیه حیوانات خانگی
چربیها (جامد در دمای اطاق) و روغن ها (مایع در دمای اطاق) هر دو از نظر شیمیایی جزو دسته لیپیدها هستند. لیپیدها ترکیبات نسبتاً پیچیده ای می باشند که به دو شکل اساسی در طبیعت دیده میشوند:
الف – «لیپیدهای منفرد» همچون اسیدهای چرب کوتاه، متوسط و بلند زنجیره و استرهای اسید چرب آنها با گلیسرول. تری گلیسریدها (متشکل از سه اسید چرب و یک گلیسرول) در اغلب مواد خوراکی بیشترین شکل حضور چربیها و روغن ها می باشند.
ب- «لیپیدهای مزدوج»- که شامل ترکیب لیپیدها و سایر مواد شیمیایی است. فسفولیپدها و لیپوپروتئینها معروف ترین آنها هستند.
سه اسید چرب را به عنوان اسید چرب ضروری می شناسیم: «اسید لینولئیک»، «اسید لینولنیک» و «اسید آراشیدونیک» (از اجزاء مهم غشاءهای سلولی پستانداران). اسیدهای چرب ضروری مورد نیاز گونه های مختلف حیوانات متغیر است. برای مثال سگ بالغ قادر به سنتز لینولئیک اسید و آراشیدونیک اسید (از لینولئیک) میباشد در حالی که گربه بالغ قادر به سنتز لینولئیک اسید هست ولی اسید آراشیدونیک را نمی تواند بسازد.
منابع
چربی ها اغلب در منابع خوراکی حیوانی (گوشت) و گیاهی (روغن آفتابگردان) وجود دارند. اسید آراشیدونیک تنها در چربی های با منشأ حیوانی وجود دارد.
وظایف
از جمله وظایف پیچیده چربی ها در بدن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
الف – چربی ها به عنوان منبع انرژی
ب- چربی ها به عنوان منبع ذخیره چربی در بدن انرژی چربیها بیش از دو برابر کربوهیدرات ها و پروتئین ها است.
ج- چربی به جذب ویتامین های محلول در چربی (ویتامین های E,D,A و K) کمک می کند.
د- چربی برای تأمین اسیدهای چرب ضروری بدن
ه- تشکیل دیواره سلولی و در نتیجه ایجاد هویت ساختمانی بدن
و- حفاظت از اندام های درونی بدن، همچون چربی های اطراف كليه
ز- عایق سازی دمایی بدن. از طریق بالشتکهای چربی زیر پوستی
ح- عایق سازی رطوبتی بدن و ترشح چربی توسط غدد پوستی
ط- افزایش خوش خوراکی جیره
ی – ساخت ایکوزانوئیدها
ک – ساخت برخی از هورمون ها به ویژه از نوع آلدوسترون و پروستاگلاندینها
اگرچه در اغلب موارد زیادی چربی برای حیوانات خانگی مشکل ساز است ولی کمبود آن موجب مشکلاتی از قبیل پوشش نامناسب پوست و از بین رفتن شرایط طبیعی پوست بدن و مشکلات تولید مثلی آنها می گردد.
توجه: در گربه ها مصرف اسیدهای چرب متوسط زنجیر موجب خسارات کبدی می شود.
اسیدهای چرب کوتاه، متوسط و بلند زنجیره
قسمت عمده چربی موجود در جیره به صورت اسیدهای چرب بلندزنجیر است که داری بیش از ۱۲ اتم کربن در ساختمان خود می باشند. هضم این اسیدها توسط آنزیمهای لیپاز و نمکهای صفراوی انجام میشود. امولسيون قطرکهای چربی کوچک (میسل) موجب افزایش سطح تماس چربی ها شده و در نتیجه هضم آن توسط آنزیم لیپاز به حداکثر می رسد. فراورده حاصله توسط سلولهای روده جذب میشود و به لیپوپروتئینها متصل شده و تولید «کیلومیکرون» می کند. کیلومیکرونها جذب «مجاری لنفاوی دستگاه گوارش یا لاكتئالها» شده و از این طریق وارد گردش خون می شوند. در مقایسه با اسیدهای چرب کوتاه زنجیر (کمتر از ۸ اتم کربن) و متوسطزنجیر (بین ۸ تا ۱۲ کربن) عمدتاً در آب حل می شوند. این اسیدهای چرب مستقيماً وارد جریان خون می گردند و از طریق ورید باب به کبد ارسال می شوند. این اسیدهای چرب وقتی هضم طبیعی چربی ها دچار اختلال شده و یا وقتی جریان خون لمفاتیک از روده دچار اختلال می شود، نقش مهمی برای تأمین چربی یا انرژی حیوان بازی می کند. البته لازم است آنها را با احتیاط مورد استفاده قرار دهیم زیرا اگر جذب نشوند موجب اسهال و ناراحتی شده و به قدری «مواد کتونی» تولید می کنند که نمی توان آنها را به حیوانات کتونیک یا اسیدوتیک خورانید. مواد کتونی در گربه خسارات کبدی و لیپیدوز کبدی ایجاد می کند.
نظرات کاربران
2:27:55 AM