بیماری برونشیت و ورم کبد کبوتر ،اورنیتوز یاکلامیدیوز ،بیماری عفونی هرپس ویروس که سبب بیماری چشمی کبوتر میشود نیز در بین کبوترها شایع می باشد . علائم ، راهای درمان و پیشگیری این بیماری ها در ادامه ذکر می گردد.

برونشیت عفونی

در گذشته تصور می شد که این بیمار عفونی فقط ماکیان (مرغ و خروس) را مبتلا می کند. اما امروزه ثابت شده است که کبوترها نیز به برونشیت عفونی مبتلا می شوند. کبوترهای مبتلا به بیماری تنفسی، به خصوص آنهایی که در محیط­های بسته در کنار طیور اهلی نگهداری می شوند، ممکن است به برونشیت عفونی مبتلا شوند. برای درمان یا نحوه مراقبت از کبوترهای مبتلا به بیماری های تنفسی که احتمالاً ممکن است به برونشیت عفونی مبتلا باشند، از دامپزشک کمک بگیرید.

اورنیتوز یاکلامیدیوز

عامل این بیماری ارگانیسم هایی شبیه ریکتزیا به نام کلامیدیا پسیناسی است که این ارگانیسم معمولاً در دسته ویروس ها طبقه بندی می شود. عفونت حاصل از اورنیتوز، بیمار مشترکی به نام پسیتاکوز در انسان و طوطی ها ایجاد می کند. اما در کبوتر، این بیماری ممکن است با تریکوموناز، آبله با عفونت هرپس ویروسی همراه باشد. عامل این بیماری انواع مختلفی دارد که سه نوع آن کبوترها را مبتلا می کند. کبوترهای جوان به این بیماری حساس­تر از کبوترهای مسن هستند. این بیماری از راه تنفس گرد و غبار آلوده، غذا و آب آلوده منتقل می شود. عامل این بیماری به میزان فراوان در مدفوع کبوتر یافت می شود و ممکن است گرد و غبار مدفوع خشک کبوتر موجب آلودگی انسان نیز بشود، اما میزان وقوع آن در انسان اندک است. نشانه این بیماری در انسان شبيه ذات الریه است که با آنتی بیوتیک مناسب درمان می شود.

این بیماری بیشتر در کبوترهای جوان موجب آسیب جدی می شود، اما کبوترهای بالغ مبتلا شده هیچ گونه نشانه­های درمانگاهی (بالینی) قابل مشاهده نشان نمی دهند و آلودگی را به صورت نهفته دارند، ولی اگر کبوترهای بالغ مبتلا دچار استرس شدید شوند، ممکن است مقاومت آنها کم شود و این بیماری علایم درمانگاهی نشان دهد که معمولاً با خسارات فراوان همراه است.

عامل مولد اورنیتوز، یعنی کلامیدیا پسیتاسی از راه­های مدفوع، ترشحات تنفسی، اشک، بزاق، مخاط گلو و شیره چینه دان دفع می شود و انتشار آن از راه مدفوع، معمولاً ۱۰ روز قبل از بروز نشانه های درمانگاهی شروع می­شود. مبتلایان غیر آشکار می توانند عامل این بیماری را از طریق مدفوع دفع کنند و مدفوع خشک برای ماه­ها کلامیدیا را در خود نگه می دارد. کبوترهای مبتلا به صورت نهفته یا آشکار اگر وارد یک گله سالم شوند، می توانند سبب انتشار آلودگی در گله شوند.

معمولاً کبوترهای سالم از راه های غذا و آب آلوده یاغذا دادن والدین بیمار به جوجه ها یا تنفس گرد و غبار مدفوع یا ترشحات تنفسی آلوده یا احتمالاً از راه پوست توسط بند پایان (جرب­ها، شپش ها، و غیره) یا تماس با انسان، پرندگان یا حیوانات آلی دیگر یا تماس مستقیم با پرندگان آلوده یا تازه خریداری شده یا احتمالاً انتقال از تخمدان به تخم به اورنیتوز مبتلا می شوند.

معمولاً شکل حاد اور نیتوز در کبوترهای جوان مشاهده می شود و به نظر می رسد که ۴ تا ۱۰ روز پس از ورود میکروارگانیسم عامل به بدن، وضعیت عمومی کبوتر تغییر می کند. کبوترها در ۲ تا ۳ هفته اول زندگی بیشتر در معرض خطر ابتلا به اورنیتوز قرار دارند. در این بیماری، اسهال شدید و لاغری زیاد باعث مرگ سریع پرنده می­شود.

در کبوترهای بالغ، قدرت پرواز کم می شود و معمولاً بیماری به شکل انفرادی بین کبوترهای بالغ شایع می شود. جوجه کبوترها غالباً شکل حاد بیماری را نشان می­دهند و زود تلف می شوند، در حالی که بالغ­ها غالباً سالم شده، ولی حامل عامل بیماری باقی می مانند. باید توجه داشت که استرس از هر نوعی که باشد، مقاومت کبوترها را در مقابل ابتلا به بیماری؛ من جمله اورنیتوز کم می کند. بنابراین تغذیه مناسب، جدانکردن جوجه ها از والدین، جلوگیری از مواجه شدن کبوترها با تغییرات شدید آب و هوایی، جلوگیری از ابتلای آنها به بیماری های انگلی یا عفونی، پرواز ندادن زیاد کبوترها، جابه جا نکردن آنها و ضعیف نشدن سیستم ایمنی آنها، از بروز اشکال حاد یا مزمن اور نیتوز و برخی بیماری های دیگر جلوگیری می­کند.

کبوترها در اثر ابتلا به اورنیتوز (کلامیدیوز) تا ۸۰٪ تلفات می دهند. در شکل عمومی بیماری در کبوترهای جوان، پرندگان مبتلا در گوشه ای از لانه کز می­کنند و غذا کم می خورند، اما آب بیشتری مصرف می کنند.

در شکل حاد اورنیتوز، کبوتر مبتلا دچار ضعف، بی حالی، بی اشتهایی، افسردگی، تورم ملتحمه چشم یا چشم­ها، ترشحات چشمی شفاف، التهاب قرنیه و حساسیت به نور می شود. هر نوع تورم ملتحمه چشم کبوتر را باید جدی گرفت، زیرا این بیماری به انسان قابل سرایت است. ترشحات چشمی ابتدا آبکی، بعد مخاطی و سپس چرکی می­شود و در فرایند تغییرات این ترشحات، شکل چشم ها نیز تغییر می کند و سرانجام پلک­ها به هم می چسبد و مایعات اشکی بیشتری زیر پلک­ها جمع می شود که منجر به چسبیدن پلک­ها وی هم و برجسته شدن چشم­ها می شود. اما اگر التهاب چشمی با عفونت های ثانویه باکتریایی همراه باشد، منجر به تیرگی قرنیه و کوری می­شود.

عفونت ناشی از اورنیتوز ممکن است به بینی و دستگاه گوارش نیز سرایت کند و سرانجام به ذات الریه نیز منجر شود. در این صورت کبوتر عطسه می کند، سرش را به اطراف می چرخاند و تکان می دهد که بتواند تنفس کند. در این حالت، احتمال ابتلای کبوتر به عفونت با میکوپلاسما را نیز باید مد نظر قرار دارد. کبوترهای به شدت مبتلا ممکن است پس از ۲ تا ۳ هفته بمیرند. کبوترهای ضعیف معمولاً به علت عفونت های ثانویه باکتریایی می میرند. طوطی، کبوتر و مرغ عشق بیشتر از سایر پرندگان به اورنیتوز دچار می شوند، اما موارد اندکی از ابتلای انسان به این بیماری که عامل انتشار آن کبوتر است گزارش شده است.

به علت مشترک بودن این بیماری بین انسان کبوتر و طوطی ها، به محض مشاهده علایم اورنیتوز، چنانچه از طوطی های گران قیمت نیز در جوار کبوترها نگهداری می کنید باید پرندگان آلوده را هرچه زودتر از طوطی ها دور کنید و اگر کبوترهای مبتلا دارای ارزش خاص نیستند، به نفع شماست که آنها را کشتار کنید. انسان نیز در برخورد با پرندگان مبتلا و به خصوص در هنگام کالبدگشایی آنها، باید مراقبتهای لازم را به عمل آورد.

کبوترداران به محض مشاهده علایم مذکور در یک یا چند کبوتر خود باید فورا دامپزشک را خبر کنند تا وی به تشخیص قطعی از طریق کالبدگشایی و علایم ظاهری پی ببرد و دستورات لازم را به آنها بدهد.

نظر به این که این بیماری بین انسان، طیور، طوطی و کبوتر مشترک است، تشخیص دقیق آن اهمیت زیادی دارد و از آنجا که این بیماری علایم پیچیده ای دارد و ممکن است با برخی بیماری های دیگر اشتباه شود، دامپزشک باید از آزمایش های آزمایشگاه استفاده کند.

اگر کبوتردار علاقه به کشتار تمام کبوترهای خود نداشته باشد، حداقل باید پس از خارج کردن کامل تمام کبوترها از آشیانه، لانه آنها را کاملاً ضد عفونی کند و درمان با آنتی بیوتیک (ترجیحاً کلرتتراسیکلین) را شروع کند. اما باید بداند که حتی در صورت بهبود کبوترهای مبتلا، آنها همواره به صورت پرندگانی ناقل بیماری خواهند بود و است هر آینه این بیماری در گله شایع شود و شیوع مجدد عمدتاً زمانی رخ می دهد ی کبوترها دچار استرس شوند.

کبوترهای مبتلا به اورنیتوز را که علایم درمانگاهی دارند، باید با تزریق عضلانی ۱۲۰ میلی گرم کلر تتراسیکلین به مدت ۵ روز درمان کرد. افزودن ۱۲۰ میلی گرم کلرتتراسیکلین در یک لیتر آب آشامیدنی (که باید هر روز به صورت تازه تهیه شود) و مصرف آن توسط کبوترها در سه دوره ۵ روزه نیز یکی از روش های درمان اورنیتوز است. افزودن کلرتتراسیکلین به غذای مصرفی کبوترها به مدت ۳۰ روز نیز برای درمان کبوترها رایج است.

گفته می شود که در مدت آنتی بیوتیک درمانی کبوتران بیمار، باید از مصرف کلسیم مکمل در جیره غذایی آنها خودداری کرد، زیرا کلسیم و دار و ممکن است به هم متصل شوند و از جذب دار و جلوگیری شود و خاصیت دارو کم شود.

بیماری چشمی کبوتر

داکسی سیلین یک داروی انتخابی برای درمان اور نیتوز است که فقط به صورت شربت یا کپسول ۱۰۰ میلی گرمی موجود است، اما مقدار مصرف آن ۱۸ تا ۲۶ میلی گرم برای هر کیلوگرم وزن زنده است و راه تجویز آن دهانی است

بیماری عفونی هرپس ویروس(بیماری چشمی کبوتر)

این بیماری ممکن است با علایم التهاب ملتحمه چشم­ها(بیماری چشمی کبوتر)، التهاب بینی و گاهی تنگی نفس به مدت چند روز تا چند هفته در گله های کبوتر شایع شود. البته ویروس عامل ممکن است تا چند ماه در بین افراد گله باقی بماند. شیوع این بیماری در هر گله با ۴۰ تا ۸۰ در صد تلفات همراه خواهد بود. در این بیماری، برخی افراد گله ممکن است هیچ علایم ظاهری نشان ندهند، اما آنها نیز حامل ویروس عامل بیماری هستند. احتمالاً ویروس عامل از طریق تخم به جوجه ها منتقل نمی شود، اما عفونت ناشی از این ویروس به زودی از والدین به جوجه ها سرایت می کند.

نشانه های آلودگی کبوترها با هرپس ویروس را نمی توان از بیماری­های ویروسی چون اور نیتوز، شکل مخاطی آبله، تریکوموناز و عوارض ناشی از کمبود ویتامین آ تشخیص داد. هم این عفونت با عفونت میکوپلاسمایی نیز توام خواهد بود. عفونت هرپس ویروسی درمان ندارد، ولی دو نوع واکسن؛ یکی واکسن زنده تخفیف حدت یافته و دیگری واکسن کشته غیر فعال شده برای پیشگیری از شیوع آن نتیجه مؤثری داشته است.

ورم کبد توام با گُنجیدگی

این بیماری عفونی توسط انواعی از آدنوویروس در کبوتران ایجاد می شود. برای تشخیس قطعی این بیماری و تأیید وجود آدنوویروس ها، باید از میکروسکوپ الکترونی استفاده شود. این عفونت معمولاً موجب اسهال در کبوترها می شود. لذا برای اشتباه نشدن با سایر عفونت های ویروسی که سبب اسهال می شوند؛ مثل نیوکاسل، عفونت هرپس ویروسی و عفونت اوتاویروسی، باید تشخیص تفریقی به عمل آید.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی