همانطور که قبلاً متذکر شدیم تلقیح مصنوعی ملکه زنبور عسل به طور طبیعی خارج از کنترل انسان بوده و این عمل را پس از بالغ شدن در حال پرواز و در فاصله ­ای از کندوی خود با حدود 7 تا 10 زنبور نر انجام می­دهد. در ادامه طبقه ­بندی انواع ملکه زنبور عسل و نحوه تلقیح مصنوعی آنها را بررسی می کنیم.

طبقه ­بندی انواع ملکه زنبور عسل

به طور کلی ملکه ­های زنبور عسل را به چهار گروه بدین شرح تقسیم­ بندی کرده ­اند:

1-ملکه­ های آزمایش نشده

این گونه ملکه­ ها پس از جفتگیری و شروع تخم­گذاری در کندوهای جفتگیری و بدون هیچگونه مطالعه و آزمایشی بر روی آن­ها فروخته می­شوند. اکثر ملکه ­هایی که به بازار عرضه می­گردند از این دسته می­باشند.

2-ملکه­ های آزمایش شده

این ملکه ­ها پس از شروع تخم­گذاری در کندوهای جفتگیری تا زمان تولد نوزادان آن­ها نگهداری و روی آن­ها مطالعه می­گردد. این مطالعات عمدتاً برای حصول اطمینان از جفتگیری ملکه با زنبورهای نر از نژاد مورد نظر می­باشد. بدیهی است این ملکه ­ها از کیفیت بهتری نسبت به نوع قبلی برخوردار هستند.

3-ملکه­ های آزمایش شده انتخاب شده

این ملکه­ ها در کندوهای جفتگیری برای یک فصل نگهداری شده و از نظر خصوصیات مختلفی مثل تولید عسل، تولید بچه کندو، مقاومت به بیماری، قدرت تخم­گذاری و غیره مورد مطالعه قرار گرفته و از بین آن­ها انتخاب صورت می­گیرد. این گونه ملکه­ ها از دو نوع قبلی گرانتر بوده و از کیفیت بهتری برخوردار هستند.

4-ملکه­ های مادری

این دسته از ملکه­ ها آن­هایی هستند که از نظر خصوصیات نژادی خالص بوده و از نظر عملکرد برای بیش از یک فصل روی آن­ها مطالعه شده و انتخاب گردیده ­اند.خصوصیات این ملکه ­های بسیار عالی بوده و اساساً به عنوان ملکه ­های اصلی جهت تکثیر مورد استفاده قرار می­گیرند. ملکه ­های مادری معمولاً خیلی گران بوده و به علت این که مسن هستند به زودی با ملکه دیگری در کندو جایگزین می­شوند. لذا جهت نگهداری آن­ها باید مراقبت­ های مخصوصی انجام شود. برای تولید کنندگان ملکه زنبور عسل، ملکه­ های مادری از اهمیت ویژه­ای برخوردار بوده و معمولاً به عنوان کلنی ­های مادری و پدری به کار برده می­شوند.

تلقیح مصنوعی ملکه­ های باکره و انگیزه­ های آن

جفتگیری زنبورهای نر با ملکه کاملاً اتفاقی بوده و بستگی به رقابت زنبورهای نر موجود در محل دارد. لذا اسپرم وارد شده در واژن ملکه مخلوطی از اسپرم چند زنبور نر خواهد بود. اگر زنبورهای نر که با ملکه جفتگیری می­کنند از نژادها و دو رگه­ های متفاوت باشند نوزادان حاصل شده از چنین ملکه­ ای با خصوصیات ژنتیکی متفاوت و از رنگ­های مختلف خواهند بود. بنابراین برای کنترل جفتگیری ملکه­ ها از نژاد خالص باید از دستگاه تلقیح مصنوعی استفاده کرد. تلقیح مصنوعی ملکه زنبور عسل تنها راه حفظ خلوط نژاد واصلاح نژاد می­باشد.

مهمترین مزایای تلقیح مصنوعی نسبت به جفتگیری طبیعی عبارتند از:

1. جفتگیری ملکه ­های مادری تحت کنترل بوده و لذا ارزشیابی و انتخاب نژاد مفهوم صحیح ­تر و بهتری خواهد داشت.
2. انجام جفتگیری یا تلقیح­ های مشخص بین نژادها و یا لاین­ های انتخاب شده امکانپذیر می­گردد و در نتیجه می­توان صفات خاصی را در یک نژاد یا لاین یا هیبرید متمرکز کرد.
3. تلقیح مصنوعی در هر موقع از شبانه ­روز و تحت هر گونه شرایط اقلیمی در داخل آزمایشگاه امکان­پذیر می­باشد. به عبارت دیگر این گونه تلقیح برخلاف جفتگیری طبیعی به زمان و شرایط محیطی وابستگی ندارد.

از طرف دیگر تلقیح مصنوعی دارای معایبی نیز می­باشد از جمله:

1. داشتن منبع مداوم و کافی از زنبورهای نر سالم و بالغ از نژاد مناسب.
2. داشتن دستگاه و لوازم تلقیح مصنوعی.
3. داشتن مهارت کافی در انجام تلقیح مصنوعی که نیاز به آموزش دارد.
4. امکان آلوده شدن ملکه ­های تلقیح مصنوعی شده به انواع بیماری­ها در جریان تلقیح و لذا باید احتیاطات بهداشتی لازم صورت پذیرد.
5. برنامه ریزی دقیق برای تلقیح مصنوعی که مستلزم وقت، امکانات و دقت زیاد می­باشد.

به هر حال ثابت شده است در صورتی که ملکه ­های زنبور عسل به نحو مطلوب و صحیحی تلقیح مصنوعی شده و به کندوها معرفی شوند، پس از پذیرش و شروع تخم­گذاری عملکرد آن­ها با ملکه­ های جفتگیری شده طبیعی قابل رقابت می­باشد.

گر چه تلقیح مصنوعی زنبور عسل یک اقدام تخصصی  و دقیق است و امکان استفاده از آن برای همه زنبوران وجود ندارد ولی تولید کنندگان ملکه زنبور عسل که دارای نژاد خالص بوده و علاقه ­مند به حفظ نژاد خود می­باشند مجبور هستند از آن بهره­ مند شوند. در غیر این صورت تنها راه باقیمانده برای کنترل جفتگیری ملکه ­ها، استقرار کندوهای جفتگیری و کلنی­ های پدری تولید کننده زنبور نر در یک منطقه ایزوله شده است که حداقل به شعاع 15 – 10 کیلومتر از ان کلنی­ های زنبور عسل از نژاد دیگری وجود نداشته باشد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی