دو بیماری ذخیره آهن و بیماری آسپرژیلوزیس، رایج ترین بیماری های متابولیک قناری و اختلال شناخته شده در میناها هستند. گنجشک سانان زیر بیماری ذخیره آهن را بیشتر نشان می دهند: سارها، فرخنده ها، بلبل ها، مرغ بهشت. اگرچه توکانها جزو گنجشک سانان نبوده و به راسته دارکوب سانان تعلق دارند اما معمولاً دچار بیماری ذخیره آهن میشوند. در ادامه علایم ، راه های تشخیص ، پیشگیری و درمان آن ها را بررسی میکنیم.
بیماری های متابولیک
بیماری ذخیره آهن
یکی از بیماری های متابولیک قناری ذخیره آهن می باشد .نظریه های مختلفی در خصوص چگونگی آسیب رسانی بیماری ذخیره آهن وجود دارد. جذب زیاد آهن از روده، بی توجه به ذخیره آهن در بدن (شبیه به هموکروماتوز ارثی در انسان)، یکی از علل احتمالی بیماری است. میزان زیاد یا سطوح سمی آهن در رژیم غذایی یک عامل دخیل یا فاکتور شریک در ایجاد این بیماری است اگرچه وقوع بیماری ذخیره آهن در مینا، علیرغم گسترش رژیم های کنترل شده آهن، کم نشده بود. اسید آسکوربیک مرکبات و گیاهان سبز برگ ممکن است جذب آهن را بیشتر کند، بنابراین سطوح بالای اسید اسکوربیک (ویتامین c) در جيره پرندگان قفس یک عامل مهم بیماری است.
هرچند بیماری ذخیره آهن در پرنده هایی که با رژیم فاقد مركبات تغذیه می شوند، نیز رخ می دهد. کمبود موادی مثل تانین در رژیم غذایی پرندگان قفس در مقایسه با مقادیر بالای تانین آب در جنگل های بارانی یک احتمال دیگر برای بیماری است. تانین به عنوان عامل طبیعی پیوند با مواد معدنی عمل کرده و در نتیجه جذب آهن را در دستگاه گوارش کاهش می دهد. شرایط همزمان با بیماری نیز می توانند مسئول ماهیت و درجاتی از تغییرات پاتولوژیک شرح شده در بیماری ذخیره آهن باشند. در برخی گونه های پرندگان مانند طوطی ها که استعداد بیماری ذخیره آهن کمتر است، بیماری به صورت بافت شناختی در پرندگانی مشاهده می شود که مغلوب یک بیماری همزمان شده اند.
بيماری بالینی
علائم بالینی شامل تورم شکم ناشی از آسیت (آب آوردن شکم)، بزرگی کبد، تنگی نفس ناشی از آب آوردگی شکم، بی حسی و ضعف، از دست دادن رنگ منقار و پوست دور چشم در میناها و مرگ ناگهانی است.
تشخیص
تشخیص قطعی تنها با بافت شناسی نمونه بیوبسی کبد یا اندازه گیری کمی غلظت آهن در کبد امکان پذیر است. لذا دانستن گونه پرنده بیمار برای آزمایشگاه بسیار مهم است. رادیوگرافی، بزرگ شدگی کبد با یا بدون آب آوردن شکم را نشان خواهد داد. مقادیر آنزیم های کبد مانند LDHI , AST و AP و نیز اسیدهای صفراوی افزایش می یابند. بسیاری از مرغهای مینا مقادیر کم پروتئین در خون را نشان می دهند. كل آهن سرم و ظرفیت اتصال به آهن در خانواده توکانها هیچ ارتباطی با وجود یا درجه بیماری ذخیره آهن ندارد.
کالبد شکافی
در کالبد شکافی کبد متورم به رنگ نارنجی قهوه ای با ظاهری مخطط بعلاوه وجود ترانسودا در شکم مشاهده خواهد شد. در آسیب شناسی بافتی، رسوب رنگدانه آهن در سلولهای کبدی و سلولهای کوپفر کبد و نیز در طحال، دیواره روده، عضله قلب، کلیه و پانکراس مشاهده می شود.
پیشگیری و درمان
رژیم غذایی با آهن کمتر از ppm 100- 60 تهیه شود. غذاهای حاوی اسید اسکوربیک مانند مرکبات پیشنهاد نمی شود در حالیکه نوشیدنی های غنی از تانن مانند چای گز علفی (شیره بلوط) را می توان چند روز در هفته جایگزین آب آشامیدنی کرد.
تنگی تنفس شدید و ضعف ناشی از آسیت را باید با کشیدن مایع شکم برطرف کرد. داروهای ادرار آور یا مدر برای حل مشکل آب آوردن شکم کمک کننده است. در صورتیکه وضعیت بیمار پایدار باشد، حجامت تا ٪۱ وزن بدن پرنده تنها یک بار در هفته توصیه می شود. با این کار استفاده از ذخیره آهن کبدی برای تولید گلبول های قرمز تحریک می شود.
مصرف روزانه و زیر جلدی دفروکسامین تا mg/kg 100 در یک دوره چهار ماهه، طبیعی شدن غلظت آهن کبد در توكانها را ثابت کرده است. درمان عمومی و حمایتی کبد را باید مد نظر قرار داد بدین منظور از فيتوتراپوتیکها مثل قاصدک، خار مریم یا کنگر فرنگی همراه با لاکتولوز استفاده می شود.
تشخیص افتراقی
یکی دیگر از بیماری های متابولیک قناری بیماری آسپرژیلوزیس می باشد . آسپرژیلوزیس و سایر عوامل تنگی نفس در میناها و بیماری قلبی یا کبدی در تشخیص افتراقی بیماری باید مدنظر باشند. 
سایر اختلالات متابولیک
آمیلوئیدوز کبد را می توان در کالبد شکافی و آسیب شناسی فنچ هایی مانند گولدین بانو مشاهد کرد. کبد چرب در قناریها و فنچهایی مشاهده می شود که رژیم پر چرب و تحرک کمتری دارند.
نقرس احشایی ناشی از ازدیاد ثانویه اسید اوریک در خون به بیماری کلیه یکی از مشاهدات معمول در کالبد شکافی است، پرندگان بیمار ممکن است علائم پر ادراری، تشنگی و ضعف را نشان دهند اما بارزترین نشانه بالینی، مرگ ناگهانی مبتلایان است. گزارش نقرس در گنجشک سانان کمتر از طوطی ها است.
همانند دیگر گونه های پرندگان، بدشکلی اسکلتی ناشی از کمبود ویتامین D کمبود کلسیم و فسفر یا عدم تعادل در نسبت آنها در گنجشکسانان نیز یافت می شود.
نظرات کاربران
2:27:55 AM