خصوصیات اتاق یا محل سرپوشیده ­ای که عملیات استخراج عسل در آن انجام می­شود بسته به عوامل مختلف متفاوت می­باشد. مثلاً در کشور ما که اساساً زنبورداران از طریق کوچ دادن و مهاجرت کلنی­ ها تولید عسل می­نمایند و با توجه به نامناسب بودن جاده ­های ارتباطی، استخراج عسل معمولاً در مجاور کلنی­ ها و در محل کوچ صورت می­گیرد. برای این کار اکثر زنبورداران از چادر صحرایی خود به عنوان اتاق استخراج عسل استفاده می­کنند.

اتاق استخراج عسل

گرچه با این روش سرعت کار کم و زحمات آن بیشتر است ولی با توجه به شرایط و امکانات موجود بهتر از انتقال شان­ه ای عسل به محل دائمی زنبورستان جهت استخراج عسل است.

در اکثر کشورهایی که دارای راه­ های ارتباطی بهتری می­باشند اتاق استخراج عسل زنبورداران متناسب با سلیقه و امکانات آن­ها فرق می­کند. عده ­ای از آن­ها دارای یک ساختمان مرکزی دائمی برای زنبورستان خود می­باشند. که در این ساختمان اتاق­های مختلفی از جمله اتاق استخراج عسل در نظر گرفته شده است. اندازه این اتاق نیز متناسب با وسعت کار زنبوردار می­باشد ولی در هر حال به اندازه ­ای است که بتوان وسایلی از قبیل اکستراکتور، ظروف و وسایل درپوش­ برداری شانه عسل و تانک­ های صافی را مستقر نموده و عملیات استخراج عسل را به راحتی اجرا کرد. اغلب در مجاور این اتاق یک اتاق گرمخانه وجود دارد که شان­ه ای عسل را به مدت حدود یک روز در آن قرار داده و عسل را آماده استخراج می­کنند، و در طرف دیگر آن اتاق برای انبار کردن شان­ه ای خالی شده وجود دارد.

کف اتاق استخراج عسل سیمانی و قابل شستشو و مجهز به چاهک فاضلات می­ باشد و دیوارهای اتاق نیز از کاشی و یا پوشش­ های قابل شستشو پوشیده شده است. پنجره­ ها توری­ دار و راه ­های عبور یک طرفه زنبور در آن­ها تعبیه شده است. آب گرم و سرد، روشنایی کافی و احتمالاً سیستم بخار برای اتاق استخراج عسل نیز در نظر گرفته شده است.

عده دیگری از زنبورداران خارجی مثل زنبورداران ایرانی ترجیح می­دهند در محل کوچک عسل خود را استخراج نمایند ولی برای این کار از وسایل و امکانات بهتری استفاده می­کنند. مثلاً بعضی از آن­ها کلیه وسایل مورد نیاز جهت استخراج عسل از جمله دستگاه اکستراکتور، وسایل درپوش­برداری عسل، تانک عسل، ظروف نگهداری موم و ظروف نگهداری عسل را در داخل اتوبوس یا کامیون یا تریلی­ های قدیمی تغییر داده شده به طور دائم یا موقت نصب کرده و در محل کوچ در داخل آن­ها اقدام به استخراج عسل می­نمایند.

بدیهی است کیفیت بهتر راه­های ارتباطی و قدرت مالی بیشتر این امکان را برای آن­ان فراهم نموده است. ولی برای بعضی از نقاط مختلف کشور ما نیز امکان کاربرد چنین وسایلی وجود دارد.

اتاق متحرک استخراج عسل را می­توان در تمام مراحل کوچ که امکان عبور کامیون باشد همراه برده و از آن استفاده نمود. ضمناً با اعمال سلیقه بهتر می­توان تغییرات مناسبی در اتاق متحرک استخراج عسل به وجود آورد و کیفیت کار را هر چه بیشتر بالا برد.

واضح است برای مناطقی که راه­های مناسب نداشته باشد استخراج عسل در محل کوچ مزایای بیشتری نسبت به استخراج آن در محل دائمی زنبورستان دارد از جمله از شکسته شدن شان­های سنگین عسل در راه جلوگیری شده، شان­ه ای تخلیه شده را جهت تمیز کردن عسل آن­ها می­توان به کندوها عودت داد، همچنین شان­ه ای هر کندو را پس از استخراج عسل آن می­توان عیناً به همان کندو برگردانید و بدین ترتیب از اشاعه احتمالی بیماری­ها که از طریق جابجایی شان­ها بین کلنی­های مختلف صورت می­گیرد جلوگیری به عمل آورد. به هر صورت نوع و خصوصیات اتاق استخراج عسل را می­توان با توجه به امکانات و شرایط موجود تعیین و تا حد امکان بهبود بخشید و از آن بهره گرفت.

استقرار وسایل در اتاق استخراج عسل

وسایل اتاق استخراج عسل متناسب با وسعت عملیات استخراج عسل و امکانات زنبوردار متفاوت بوده و از وسایل ساده اولیه تا وسایل کاملاً پیشرفته را شامل می­شود. نحوه صحیح استقرار این وسایل در اتاق استخراج عسل، سرعت عمل و کیفیت بهتر کار را باعث می­شود.

برای استخراج مقدار کم و متوسط عسل می­توان وسایلی از قبیل دستگاه اکستراکتور، وسایل درپوش ­برداری عسل و تانک ذخیره عسل را به طور موقت در یک اتاق مستقر نمود و پس از پایان استخراج عسل آن­ها را در انبار نگهداری کرد.

ولی برای تولید کنندگان عمده که سالانه مقدار زیادی عسل را استخراج می­کنند لازم است این وسایل به طور دائمی در اتاق استخراج عسل مستقر شده و از آن­ها استفاده شود. در این مورد باید ترتیب قرار گرفتن وسایل به گونه­ای باشد که متناسب با مراحل استخراج عسل وسایل مورد نیاز آن نیز پشت سر هم قرار گرفته و سهولت کار، نظافت و کیفیت خوب تولید را تضمین کند.

ابتدا وسایل، ظروف و میز مخصوص درپوش ­برداری از شان­ه های عسل قرار گرفته، سپس ظروف و وسایل جدا کردن عسل از درپوش­های عسل، بعد ظروف مخصوص قرار دادن شان­ه ی عسل درپوش برداشته شده و آماده برای گذاشتن در اکستراکتور، بعد دستگاه اکستراکتور مجاور آن قرار داده می­شود. در مجاور اکستراکتور باید طبقات خالی برای گذاشتن شان­ه های تخلیه شده در آن­ها قرار گیرد و در زیر آن­ها سینی برای چکه کردن عسل گذاشته شود.

به منظور سهولت بیشتر انتقال عسل از تانک­ های ذخیره عسل به داخل تانک­ های صافی معمولاً تانک­ های صافی را در طبقه زیر مستقر می­نمایند و یا تا حدودی اختلاف ارتفاع بین تانک عسل و تانک صافی ایجاد می­نمایند که عسل به واسطه وزن خود تدریجاً به داخل دستگاه صافی منتقل گردد و از آنجا به ظروف بسته ­بندی هدایت شود.

نگهداری و انبار کردن شان­ه های عسل قبل و بعد از استخراج عسل از آن­ها

شان­ه های عسل را بعد از برداشتن از روی کندوها باید در اسرع وقت نسبت به استخراج عسل آن­ها اقدام نمود در غیر این صورت ممکن است عسل در داخل شان متبلور شود و یا رطوبت هوا را جذب کرده و تخمیر شود و یا بالعکس رطوبت خود را به هوا منتقل کرده و بیش از حد سفت و غلیظ گردد. علاوه بر این ممکن است مورد حمله آفات مخصوص کرم موم­خوار قرار گیرد.

از طرف دیگر پس از استخراج عسل باید شان­ه های خالی شده را در طبقات گذاشته و هر چه زودتر روی کندوها قرار داده تا زنبورها نسبت به تمیز کردن و خشک کردن آن­ها اقدام نمایند.

پس از تمیز شدن و خشک شدن شان­ه های عسل در صورت لزوم می­توان آن­ها را به انبار نگهداری شان منتقل کرد. در صورتی که شان­ه های عسل پس از تخلیه عسل آن­ها بدون آن که تمیز و خشک شوند به انبار منتقل شوند ممکن است عسل باقیمانده در آن­ها تبلور شده و موقعی که برای ذخیره عسل روی کندوها قرار داده می­شوند باعث شکرک زدن یا کریستالیزه شدن محصول عسل آینده گردد. ضمناً کرم موم­خوار سریعتر به این گونه شان­ه ها خسارت می­زند.

شان­ه های خالی عسل باید در انبارهای مناسبی نگهداری شوند که حفاظت آن­ها در مقابل آفاتی از قبیل کرم موم­خوار و جوندگان امکان­پذیر باشد. این گونه انبارها به گونه­ای تهیه می­شود که ضدعفونی کردن آن­ها به وسیله گازهای سمی عملی بوده و خطراتی را برای انسان و حیوانات اطراف در بر نداشته باشد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی