خون یکی از اجزای ضروری است که در انتقال اکسیژن از ریه ها به تمام ارگان­ها و بافت های بدن نقش اساسی دارد. سؤال اصلی این است که هر اسبی، چه میزان خون دارد؟ مقدار این میزان از نژادی به نژاد دیگر متفاوت است، اما در حالت کلی، میزان متوسط آن ۸۰ سی سی به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است. به عبارت دیگر، مقدار دقیق آن ۱۰۰ سی سی به ازای هر کیلو وزن بدن در اسب­های خون گرم نظیر تروبرد و ۶۵ سی سی به ازای هر کیلوگرم در اسب­های خون سرد، نظیر پکرون می باشد. پس اسبی خونگرم با متوسط وزن ۵۴۵ کیلوگرم دارای 5/54 لیتر خون می باشد. در ادامه به بررسی کامل عارضه خونریزی در اسب و علائم و راه های درمان آنها می پردازیم .

خونریزی

حقایقی در مورد خون

اما نکته ی بسیار مهم این است که، از دست دادن چه مقدار خون به طور متوسط می تواند خطرناک باشد و اسب را دچار شوک کند؟ هر حیوانی با از دست دادن تقریبی ۱۰ درصد از حجم اصلی خون، علائم شوک ناشی از خونریزی را نشان می­دهد. براساس متوسط میزان خون، یک اسب بالغ با وزن ۵۴۵ کیلوگرم می تواند از دست دادن 8/8 لیتر خون را بدون نشان دادن علائم جدی و نگران کننده ی حیاتی تحمل نماید.

علی رغم این نکته که اغلب خونریزی ها بیشتر از حد واقعی آن به نظر می آید ولی با این حال هر نوع خونریزی می بایست به سرعت کنترل شود.

در مورد استفاده از بانداژ فشاری و کاربرد آنها در فصول قبل بحث گردید ولی در این فصل مجدداً یادآوری خواهد شد. این نکته باید همیشه خاطر نشان شود که وسایل بانداژ دست و پا و باندهای کشی حتماً باید در جعبه کمک­های اولیه موجود باشد. اگر اندازهای باند بیش از حد ضخیم باشد، فشار لازم جهت کنترل خونریزی را نخواهد داشت. بانداژ باید به صورت سفت و آرام بسته شوند به طوری که فشار لازم را بر روی زخم وارد کند. علائم شوک ناشی از خونریزی شامل: ضعف، تعرق در تمامی قسمت های بدن، کولیک، افزایش فزاینده­ی ضربان قلب و مخاط سفید رنگ می باشد.

خونریزی بعد از اخته کردن

مهم ترین عارضه بعد از جراحی اخته، خونریزی زیاد از محل برش جراحی است. براساس تکنیک جراحی مورد استفاده، میزان خونریزی متفاوت خواهد بود. دامپزشک در مورد میزان قابل قبول خونریزی با شما صحبت می­کند. اگر یک قطره هر چند ثانيه تبدیل به یک جریان خون منظم شد جای نگرانی دارد. در موارد نادر، خونریزی داخلی نیز می تواند اتفاق بیفتد. علائم خونریزی داخلی عبارت است از: کولیک، افزایش فزاینده ی ضربان قلب و مخاطات سفید رنگ می باشد. اسب­هایی که علائم فوق را نشان می­دهند حتماً می بایست توسط یک دامپزشک مورد معاینه و ارزیابی قرار گیرند.

خونریزی از گوش­ها، بینی و یا دهان

همانطور که قبلاً نیز اشاره شد وجود خون داخل کانال گوش بعد از ضربه، می تواند نشانه شکستگی جمجمه باشد. خونریزی شدید از بینی، علائم بالینی دیگر شامل: بی حالی مفرط، تشنج یا کج و یک طرفه نگه داشتن سر می باشد. در چنین شرایطی، اسب باید سریعاً توسط یک دامپزشک معاینه شوند. خونریزی از بینی نیز باید جزء شرایط اورژانسی تلقی گردد، خصوصاً اگر خونریزی از یک سوراخ بینی بوده و بعد از تمرین و شرایط کار نباشد. خونریزی در طول تمرین و یا بعد از تمرین که اغلب از هر دو سوراخ بینی اتفاق می افتد در نتیجه ی بیماری EIPH یا خونریزی آلوئولاری بعد از ورزش است.

عارضه ی فوق (EIPH) بين اسب­های کورسی رایج تر است. منشأ خونریزی از داخل ریه هاست که در موارد جدی، این خون از سوراخ های بینی خارج می شود. اگر اسبی بعد از تمرین دچار خونریزی با شرایط فوق گردید، تشخیص عارضه می بایست توسط یک دامپزشک از طریق آندوسکوپی تأیید شود (جهت تفریق از سایر عارضه های مشابه).

از دیگر علل خونریزی از بینی که در اغلب مواقع از یک سوراخ بینی اتفاق می افتد عفونت قارچی جيوب حلقی می باشد. جيوب حلقی قسمتی از سر اسب می باشد (در سایر پستانداران نادر است) که به صورت کانالی به داخل فضای بینی راه دارد. چند عضو بسیار حیاتی بدن اسب از داخل جيوب حلقی عبور کرده اند که یکی از آنها شاهرگ داخلی است که خون را به سمت مغز هدایت می کند. یکی از بیماری­های جيوب حلقی، عفونت قارچی می­باشد. پیشرفت عفونت می تواند شاهرگ داخلی را نیز درگیر نماید و در صورت عدم درمان مناسب، منجر به خونریزی شدید و حتی مرگ حیوان شود.

هر نوع خونریزی از بینی بایستی که مشکل جدی تلقی شود. حتی اگر به علت پارگی، وجود جسم خارجی، تومور و یا به هر دلیل دیگر باشد. اگر خونریزی از بینی به علت وجود عفونت در جيوب حلقی تشخیص داده شد، باید هرچه سریعتر اسب تحت عمل جراحی قرار گیرد.

یکی دیگر از دلایل عمده ی خونریزی از بینی، نوعی تومور استخوان غربالی یا پرویزنی می باشد. برای تشخیص و تفریق این عارضه از عفونت جيوب حلقی، از آندوسکوپی استفاده می گردد. پیش آگهی و احتمال درمان این نوع از خونریزی­ها، بهتر از خونریزی های جيوب حلقی می باشد.

خونریزی از راست روده (مقعد)

خونریزی از راست روده، نشانگر یک مشکل جدی است و انجام فوری اقدامات درمانی را می طلبد. اگر یک اسب سالم دچار خونریزی از راست روده شد، احتمال رخداد تروما و ضربه زیاد وجود دارد. معمولاً دلیل عمده این عارضه فرو رفتن یک جسم خارجی در راست روده ی اسب و یا حین جفت گیری (کشش) می باشد.

چنین مشکلاتی باید سریعاً ارزیابی شده و عارضه برطرف گردد، چرا که پارگی­های عمیق راست روده، منجر به آلودگی محوطه ی بطنی با مدفوع و بروز مشکلات جدی تر نظیر پرتونیت خواهد شد که در چنین شرایطی پیش آگهی بسیار ضعیف است. اگر پارگی ایجاد شده باشد ولی محوطه ی شکمی هنوز آلوده نشده باشد، ارزیابی و اقدامات سریع برای کاهش ضایعات، حائز اهمیت می باشد.

اگر خونریزی، در نتیجه ی ورود دماسنج و شکستن آن داخل راست روده باشد، معمولاً ضایعات ایجاد شده، بسیار عمیق نخواهد بود که موجب آلودگی محوطه­ی شکمی گردد ولی با این وجود، ناحیه ی مورد نظر می­بایست از لحاظ ایجاد آبسه های اطراف مقعد بررسی و کنترل شود. قبل از وارد کردن دماسنج باید آن را کاملاً لغزنده کرد تا از وارد کردن هرگونه فشار و شکستن دماسنج ممانعت بعمل آید.

اسب­های چاقی که مبتلا به مشکل لخته شدن خون (DIC) هستند باید از لحاظ خونریزی های ناحیه ی مقعدی بیشتر تحت نظر قرار گیرند؛ چنین اسب­هایی علائم خونریزی از نقاط مختلف بدن را نیز نشان می­دهند که احتمال درمان آنها کم است.

خونریزی عروقی رحم

دو سرخرگ بزرگ، وظیفه ی خون رسانی به رحم را بر عهده دارند. یکی از مشکلات اصلی که احتمال وقوع آن زیاد است، خونریزی شدید یکی از این دو رگ در بافت­های اطراف و یا حتی محوطه ی شکمی است. این عارضه که پارگی «عروق رحمی» نامیده می شود در مادیان­های پیر بلافاصله بعد از زایمان و یا حتی چند روز بعد از زایمان مشاهده می گردد. هنوز کاملاً مشخص نیست که آیا این عروق در طول روند زایمان دچار نشت شده و یا به شدت های مختلف دچار پارگی می شوند. مسیر حرکت سرخرگ­ها، در کنار رباط پهن است که موجب آویزان شدن رحم در محوطه ی بطنی می­شوند.

هرگاه پارگی کوچک باشد، هماتوم در رباط تشکیل خواهد شد و خوشبختانه رباط و فشار اطراف آن موجب لخته شدن و انسداد محل پارگی خواهد شد. اگر پارگی بزرگ بوده و جریان خون قوی باشد هماتوم با خونریزی زیر جلدی در ناحیه ی وسیعی اتفاق می افتد(حتی به اندازه یک توپ بسکتبال) و به راحتی به داخل محوطه شکمی نشت می یابد.

اگر خونریزی کوچک باشد، مادیان فقط علائم کولیک خفيف بعد از زایمان را بروز می دهد ولی اگر خونریزی زیاد باشد در مدت زمان بسیار کوتاه موجب مرگ مادیان خواهد شد.

علائم خونریزی های جدی شامل: ضعف، افزایش فزایندهی ضربان قلب، کولیک راجعه (تکرار شونده) و سفیدی مخاطات می باشد. اغلب مادیان­ها دردهای بعد از زایمان را تجربه می کنند ولی باز ارزیابی و معاینه­ی توسط دامپزشک ضروری است. مادیان­های مشکوک به خونریزی عروق رحمی، باید در جای بسیار آرام با حداقل میزان حرکت نگهداری شوند و در صورت نیاز باید از دو طرف با کله گی بسته شوند تا حداقل میزان حرکت را داشته باشند. هرگونه حرکت و استرس موجب تأخیر در تشکیل لخته و در نتیجه افزایش خونریزی خواهد شد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی