یکی از کارهای مهم و اساسی در امر پرورش مرغ بومی عبارت است از شستشو، پاکسازی و آماده نمودن جایگاه برای ورود جوجه می باشد. طی آماده سازی سالن های تولید باید آلودگی حاصل از یک دوره طولانی مدت بطور کامل حذف و وسایل و تجهیزات برای شروع یک دوره تولید سرویس و آماده گردند. در ادامه مراحل ضدعفونی سالن پرورش مرغ بومی را بیان میکنیم.

سمپاشی، پاک سازی، شستشوی سالن و محوطه مرغداری

جهت آماده سازی سالن برای ورود جوجه ها و سالن مرغداری باید ضدعفونی انجام شود هر گرم از گرد غبار جایگاه حاوی ۲۰۰۰۰۰ جرم کلی باکتری و هر گرم کود شامل 9/7میلیارد کلی باکتری می باشد. لذا بعد از اتمام دوره تولید، سالن ها با آلودگی بالایی همراه هستند. برای آماده سازی سالن و ضدعفونی سالن پرورش مرغ بومی پس از تخلیه سالن از نیمچه ها، باقی مانده دان و کلیه تجهیزات قابل انتقال نظير دانخوریها و آبخوری ها (سیستم دستی) را از جایگاه خارج کرده و قبل از تخلیه کود سالن و در نتیجه سردشدن سالن و مهاجرت حشرات نظیر مگس ها، سوسک بستر (ناقلین بیماری)، انگل های خارجی و جوندگان باید اقدام به سمپاشی جایگاه نمود. بعد از سمپاشی سالن می توان کود موجود در سالن را جمع آوری و از محل پرورش دور نمائیم. بعد از تخلیه کود سالن، محوطه مرغداری را باید از بقایای کود، پر و سایر بقایای آلود کننده پاک سازی نمود. توصیه می شود قبل از شروع شستشو کود چسبیده به کف و اطراف دیوارهای سالن را با استفاده از کاردکهای دسته بلند پاک نمود که این عمل باعث تسهیل و اثر بخشی بهتر شستشوی سالن می شود. برای شستشوی آسان تر و موثرتر جایگاه، بهتر است که ابتدا سقف، دیوار و کف سالن را با استفاده از آب به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه خیسانده شود. بعد از خیساندن، عمل شستشو با استفاده از آب فشار قوی صورت می گیرد که ابتدا از قسمت سقف شروع و در ادامه دیوارها و کف جایگاه کاملاً شستشو داده می شود. باید دقت نمود که عمل شستشو باید به نحوی صورت گیرد، که آثاری از بقایای کود و سایر مواد آلی درجایگاه مشاهده نگردد لذا کنترل کافی در هنگام شستشو برای زدودن کامل منابع آلودگی حایز اهمیت است. در هنگام انجام و پایان شستشو، بهتر است دیوار و کف سالن مورد بررسی بیشتری قرار گرفته تا از شستشوی مناسب سالن مطمئن شویم. بعد از اتمام شستشوی داخل سالن، دیوارها و محوطه بیرونی بخصوص اطراف هواکشها بطور کامل شستشو داده میشود.

باید توجه داشت که گیاهان اطراف سالن می تواند محل تجمع آلودگی میکروبی و انگلی بشود لذا توصیه اکید می­شود که قبل از شستشوی محوطه، گیاهان اطراف جایگاه را به شعاع ۳ تا ۶ متر با استفاده از سموم علف کش پاک سازی شود.

 شستشوی و پاکسازی سیستم آبرسانی سالن

تمیز بودن سیستم توزیع آب نقش مهمی در کیفیت آب مصرفی طیور دارد. در صورتی که از سیستم آبخوری اتوماتیک در سالن استفاده می شود، همزمان و یا قبل از شستشوی سالن باید شستشوی لوله های آبرسانی و نیپل­ها (برای رفع گرفتگی) سالن شستشو شوند. مخازن و یا لوله های توزیع کننده آب در سالن در طول دوره پرورش رسوبات معدنی و یا آلی شوند. رسوبات آلی (ایجاد حالت لزجی) ایجاد شده در سیستم آبرسانی، محیط مناسبی را جهت رشد و بقاء میکروب ها فراهم آورده و باعث افزایش مقاومت میکروب ها در برابر مواد ضدعفونی کننده می گردد. رسوبات آلی موجود در لوله ها و مخازن توزیع آب، حالت اسیدی دارند لذا برای از بین بردن آنها باید از محلول های قلیایی استفاده نمود و رسوبات معدنی (کلسیمی) که باعث گرفتگی لوله ها و نیپل ها می­شوند، حالت قلیایی داشته و لازم است با کمک محلول های اسیدی این رسوبات کلسیمی را پاکسازی نمود. برای شستشوی سیستم آب سالن بهتر است که در ابتدا محلول قلیایی به سیستم توزیع آب سالن افزوده و حداقل به مدت ۱۲ ساعت باید این محلول قلیایی درون لوله و مخازن باقی بماند تا محلول قلیایی بر رسوبات آلی اثر نموده سپس تخلیه شود و در ادامه از یک محلول اسیدی جهت از بین بردن رسوبات معدنی باید استفاده نمود. محلول اسیدی قادر است که رسوبات معدنی را پاکسازی نماید و بعد از ۱۵ تا ۳۰ دقیقه، محلول اسیدی تخلیه و در نهایت سیستم توزیع آب سالن با کمک آب معمولی بطور کامل شستشو داده می شود. محصولات پاک کننده با نشان­های تجاری مختلفی وجود دارد که تجربه عملی در چندین دوره پرورش نیمچه بومی نشان داد که استفاده از لوله باز کن با نشان تجاری ونوشه با تاثیرات مثبتی همراه است. باید توجه داشت که شکل و اتصالات لوله های توزیع آب سالن در میزان رسوب گیری سیستم آبخوری تاثیر زیادی دارد. استفاده از لوله های مدور در قیاس با لوله های چهار گوش به دلیل نداشتن زاویه، کمتر رسوب گرفته، لذا برای آبرسانی بهداشتی تر محسوب می گردد. لذا در سیستم نیپل بهتر است، از لوله های مدور استفاده نمود و دقت نمود، که اتصال لوله ها با کمترین زاویه ممکن صورت گیرد.

مراحل ضدعفونی سالن و محوطه مرغداری

اگر چه شستشوی کامل سالن و محوطه اطراف باعث حذف عمده آلودگی و عوامل بیماری زا می شود اما برای حذف کامل عوامل بیماری زا نیاز به ضدعفونی سالن پرورش مرغ بومی  و محوطه اطراف سالن می باشد. عمل ضدعفونی سالن بهتر است بلافاصله بعد از اتمام شستشو انجام گیرد چون بعد از شستشوی جایگاه به دلیل افزایش رطوبت، شرایط جهت تکثیر عوامل بیماری زا فراهم می شود. لذا قبل از اینکه عوامل بیماری زا تکثیر و به شکل مقاوم تبدیل شوند، بهتر است بعد از شستشو به فاصله کمتر از ۲۴ ساعت اقدام به ضدعفونی سالن پرورش مرغ بومی و محوطه اطراف نمود. اولین مرحله ضدعفونی مرغداری را می توان با استفاده از پاک کننده حاوی کلر مثل کولین کلراید یا بنز آلكونیوم کلراید انجام داد و در ادامه با استفاده از محلول ۵ تا ۱۰ درصد فرمالین که خاصیت میکروب کشی قوی دارد اقدام به ضدعفونی داخل سالن و محوطه اطراف نمود. بعد از ضدعفونی داخل و محوطه اطراف سالن توصیه میشود که دیوارهای داخلی و خارجی سالن و محوطه های اطراف آهک پاشی گردد. برای آهک پاشی هر ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر مربع نیاز به حدود ۲۵ کیلوگرم آهک می باشد که این مقدار آهک در ۵۰ تا ۷۵ لیتر آب حلکرده و بهتر است کف و دیوارهای داخلی و بیرونی جایگاه به ارتفاع ۱ تا 5/1متر و همچنین در صورت امکان محوطه خارج را با آب آهک آغشته نمود. بعد از اتمام مرا۔وآهک پاشی،بااستفاده از تراشه چوب و یا رول کاغذ که صورت استفاده ازتراشه بهتراست که ارتفاع آن حدود5- 3 سانتیمتر باشد. بهترین نوع بستر استفاده از تراشه های کارگاه های مبل سازی است که این تراشه ها به رنگ سفید و حالت پفکی دارد. بعد از پخش بستر ابتدا تکه های چوب و دیگر مواد اضافه را از بستر جدا کرده و در ادامه کلیه تجهیزات داخل سالن از جمله دانخوری و آبخوری را می توان نصب نمود. البته قبل از نصب باید کلیه تجهیزات و لوازمی که قابل شستشو می باشند، باید در بیرون سالن با استفاده از برس شسته و با استفاده از یک محلول ضدعفونی کننده بطور کامل ضدعفونی گردند و متعاقباً با آب شستشو شوند. بعد از نصب تجهیزات، برای ممانعت از ورود آلودگی، جوندگان و یا حشرات به داخل سالن، بهتر است کلیه درب و پنجره ها تا مرحله ضدعفونی نهایی بسته شوند. بعد از انجام کلیه عملیات آماده سازی ، دو روز قبل از ورود جوجه به سالن، ضد عفونی نهایی با استفاده از گاز فرمالین به عمل می آید. برای انجام ضد عفونی نهایی باید تمام ورودی های هوا و کلیه منافذ را به طور کامل بسته سپس عمل ضدعفونی را بصورت دود دادن فرمالین با استفاده از پرمنگنات انجام داد.

در روش استفاده از فرمالین و پرمنگنات برای هر متر مکعب از فضای سالن ۴۲ گرم فرمالین و ۲۱ گرم پرمنگنات پتاسیم باید در نظر گرفت. بعنوان مثال جایگاهی به ارتفاع ۳، عرض ۸ و طول ۵۰ متر حدود ۵۰ لیتر فرمالین به همراه ۲۵ کیلو پرمنگنات نیاز داریم.

ارتفاع سالن (متر) × عرض سالن (متر) × طول سالن (متر) = حجم جایگاه (کعب)

۱۲۰۰ = 3× ۸ × ۵۰ = حجم جایگاه (متر مکعب)

۵۰ =42×1200 = میزان فرمالین مورد نیاز (لیتر)

۲۵ = ۲۱ × ۱۲۰۰ = میزان پرمنگنات مورد نیاز (گرم)

بعد از محاسبه مقدار پرمنگنات پتاسیم و فرمالین، برای ترکیب فرمالین با پرمنگنات نیاز به ظروفی با قطر دهانه حداقل ۳۰ سانتیمتر است که حجم ظرف بهتر است که سه برابر حجم فرمالین مورد نیاز باشد. برای این حجم از فرمالین می توان از حلب خالي ۱۷ کیلویی می توان استفاده نمود. به ازای هر ۵ تا ۶ متر از طول سالن حلب های خالی به ترتیب در طول سالن چیده می شود. بعنوان مثال برای دود دادن سالنی با مشخصات ذکر شده نیاز به ۱۰ حلب داریم و درون هر حلب 5/2کیلو پرمنگنات ریخته و ۵ لیتر فرماليندرون ظرف دیگر در کنار حلب محتوی پرمنگنات قرار میدهیم. بعد از توزیع یکسان میزان پرمنگنات و فرمالین در کل سالن، از قسمت انتهای سالن به سمت درب خروجی اقدام به ریختن محلول فرمالین درون حلب محتوی پرمنگنات کرده که این کار باید با دقت و سرعت عمل مناسب صورت بگیرد و بعد از ریختن آخرین ظرف محتوی فرمالین بر پرمنگنات، از سالن خارج و درب خروجی را با دقت می بندیم. برای موثر بودن عمل ضدعفونی نهایی جایگاه بهتر است که دمای سالن را حداقل به درجه حرارت ۲۵ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی را به ۷۵ درصد برسانیم. بعد از ۲۴ ساعت اقدام به باز کردن در و پنجره و روشن کردن هواکشها می نمائیم. برای ارزیابی عمل دود دادن و ضد عفونی جایگاه توصیه می شود بعد از اتمام دوره دود دادن و باز کردن در سالن اقدام به بررسی محتویات موجود در حلب بکنیم، وجود پودر خشک قهوه ای رنگ در ته ظرف نشان دهنده این است که عملیات دود دادن با دقت صورت گرفته است ولی اگر باقیمانده خیس باشد، نشان دهنده این است که مقدار پرمنگنات کافی نبوده و اگر باقیمانده به رنگ ارغوانی باشد، بیانگر این است که میزان پرمنگنات مورد استفاده زیاد بوده است. البته با استفاده از محصولی به نام فرمالكس نیازی به استفاده از پرمنگنات نیست. فرمالكس در داروخانه های دامپزشکی بصورت یک پکیج جامد و مایع عرضه می شود و با مخلوط کردن مواد جامد و مایع، گاز فرمالدئید متصاعد می شود. لذا با بکارگیری از فرمالكس می­توان عمل دود دادن جایگاه را بدون استفاده از پرمنگنات با دقت مناسبی انجام داد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی