سن بلوغ در سگ بین ۶ تا ۲۴ ماهگی است و سن قبل از بلوغ فاصله زمانی بین تولد و شروع اولین فحلی (پیش فحلی) است. در سنین قبل از بلوغ قطر رحم کوچک و محوطة رحم در برش عرضی صلیبی شکل بوده و غدد آندومتر ساده و تکامل نیافته اند. اندازة عروق رحمی نیز کوچک است. در سگ­های ماده معمولاً اولین فحلی می تواند در هر زمانی پس از حدود ۶- ۷ ماهگی روی دهد. با این وجود در اکثر حیوانات ماده لازم است ۳ تا ۴ فحلی بگذرد تا حیوان به حداکثر قدرت تولید مثلی خود برسد به همین دلیل سعی بر این است که لااقل در اولین فحلی حیوان ماده جفت گیری انجام نگیرد. در ادامه به زمان اسپرم سازی و سن بلوغ در سگ بررسی می شود.

بلوغ

 سگ­های نژاد کوچک معمولاً زودتر از سگ های نژاد بزرگ بالغ می شوند زیرا زودتر به وزن بدنی لازم برای بلوغ می رسند ولی در سگ­های نژاد بزرگ از آنجایی که وزن ایجاد بلوغ وزن بالاتری است معمولاً این سگ ها دیرتر به بلوغ جنسی خود خواهند رسید، همچنین سگ­های ماده چند ماه زودتر از سگ های نر به سن بلوغ می رسند. چرخه تولید مثلی (سیکل فحلی) در سگ­هایی که تازه به سن بلوغ رسیده اند ممکن است با سگ­های دیگر متفاوت باشد. در سگ­های تازه بالغ ممكن است فحلی های منقطع مشاهده شود که می تواند در پذیرش جنس مخالف و جفت گیری تأثیر گذارد. این حالت در سگ های بالغ به ندرت دیده می شود. سگ های تازه بالغ ممکن است از جفت گیری امتناع ورزند لذا به منظور رشد بیشتر و توانایی بیشتر در قابلیت نگهداری جنین ها و آبستنی، بهتر است جفت گیری و تولید مثل را تا دو مین فحلی و یا در شرایطی که دامپزشک لازم بداند تا سومین فحلی به تعویق انداخت.

سگ­های نر اصولاً بعد از سن ۶ ماهگی قدرت جفت گیری داشته ولی بلوغ کامل آنها در سن ۱۲ تا ۱۴ ماهگی اتفاق می افتد. سگ های نر سالم پس از بلوغ جنسی می توانند فعالیت های تناسلی خود را تا سن ده سالگی حفظ نموده و بر خلاف سگ­های ماده که تنها در زمان­های خاصی قادر به جفت گیری هستند در هر زمانی قادر به جفت گیری بوده و محدودیت زمانی در آنها مطرح نمی باشد.

قدرت جفت گیری در سگ های نر مسن کم شده و در سنین بالای ده سال قدرت باروری شدیداً کاهش می­یابد بنابراین در صورت انجام عمل جفت گیری احتمال آبستنی بسیار کم خواهد بود.

سگ­های نر قبل از رسیدن به سن بلوغ به حالت نشسته ادرار می کنند ولی بعد از بلوغ کامل جنسی و یک سالگی با بلند کردن یک پا این کار را انجام می­دهند بنابراین با مشاهدة ادرار کردن سگ­های نر می توان به بلوغ کامل آنها پی برد. سگ­های تازه بالغ و یا سگ­هایی که اخیراً بالغ خواهند شد ممکن است گاهی نشسته و گاهی نیز با بلند کردن پا ادرار کنند.

فیزیولوژی تولیدمثل

چرخة تولیدمثلی و فیزیولوژی تولید مثل در سگ تحت تأثیر هورمون­های مترشحه از بدن سگ می باشد به عبارتی هورمون­ها چرخه تولیدمثلی را در سگ تحت کنترل دارند. سه گروه اصلی از هورمون­ها که شامل هورمون­های هیپوتالاموس مغز، هورمون­های هیپوفیز مغز، هورمون­های استروئیدی تخمدان ها یا بیضه ها هستند چرخه تولیدمثلی را در هر دو جنس نر و ماده تحت کنترل خود دارند.

هورمون هایی که از هیپوتالاموس مغز تولید و ترشح می شوند سبب ساخت و آزادسازی هورمون­های غده هیپوفیز مغز شده و این هورمون­ها از طریق ورود به خون با تأثیر بر روی تخمدان ها و بیضه ها سبب تولید هورمون­های استروییدی تخمدان و بیضه شده و اعمال آنها را سبب می شوند.

اسپرم سازی سگ

اسپرم سازی سگ روند پیچیده ای است که طی آن اسپرماتوزوییدها یا سلول های جنسی تر از بیضه تولید می­شوند. اسپرماتوژنز یا اسپرم سازی در سن ۴ ماهگی آغاز شده ولی اسپرم ها تا سن ۱۲-۱۰ ماهگی در انزال ظاهر نمی شوند.

همان گونه که گفته شد تولید اسپرم سازی سگ تحت تأثیر هورمونهای مترشحه از مغز می باشد. هورمون آزادکنندة گنادوتروفين (G_nRH) در پایة مغز (هیپوتالاموس) تولید شده و از طریق سیستم عروقی بخصوصی به بخش قدامی غده هیپوفیز می رسد. این هورمون مسئول آزادسازی انتخابی هورمون­های دیگری به نام FSH و LH از غدة هیپوفیز پیشین (قدامی) است.

آزادسازی هورمون FSH آهسته و تدریجی بوده و این هورمون به سلول­های خاصی به نام سرتولی و اسپرماتوگونی متصل می شود. آزادسازی هورمون LHناگهانی ولی موقت است. این هورمون به سلول­هایی به نام لیدیک یا بینابینی در بیضه متصل می شود. سلولهای بینابینی در بین لوله های سمی نیفروس بیضه که مسئول تولید اسپرم با سلول جنسی نر هستند واقع شده اند.

در بیشتر پستانداران روند تولید اسپرم نمی تواند در دمای طبیعی بدن رخ دهد و به همین سبب بیضه ها در کیسه بیضه و در خارج بدن واقع شده اند. سازوکارهایی که بیضه سگ را خنک تر از سایر اعضاء بدن نگاه می­دارند عبارتند از :

1. بیرون بودن بیضه از بدن و قرار گرفتن آن در کیسة بیضه
2. عضله ای که در بند بیضه واقع شده (کرماستر) و مسئول تنظیم فاصلة بین بدن و بیضه است.

اسپرمی که تولید می شود نابالغ بوده و قدرت لقاح تخمک را ندارد. این اسپرم نابالغ وارد سر اپی­دیدیم شده و هنگام عبور از طول آن که احتمالاً در اثر تولید مداوم اسپرم در بيضه ایجاد می شود بالغ می شود. چرخه تولید اسپرم از مرحله تولید تاظهور اسپرم در انزال ۸ هفته به طول می انجامد که در دو هفته آخر این مدت، اسپرم دوران بلوغ را در اپی­دیدیم طی می نماید.

تولید اسپرم و ترشح منی در طول سال و به طور مداوم ادامه داشته و چنانچه سیستم هورمونی و اعضای تولید مثلی (تناسلی) سگ سالم بوده و فعالیت طبیعی خود را انجام دهند سگ نر دایماً قدرت جفت گیری داشته و می تواند هر زمان که با سگ مادة فحلی روبه رو شود عمل جفت گیری را انجام دهد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی