عمل انقال یا پیوند کردن لارو به داخل سلول­های مصنوعی ملکه باید در اتاق مخصوصی انجام شود که ضمن سهولت انجام کار، دارای نور کافی، رطوبت و حرارت مناسب بوده و در محلی نزدیک به کندوهای سازنده سلول ملکه قرار داشته باشد.درجه حرارت مناسب اتاق پیوند حدود 30-23 درجه سانتی­گراد و رطوبت نسبی مناسب آن حدود 50 درصد می­باشد. برای تأمین حرارت مناسب می­توان از هرگونه وسیله گرم­کن استفاده کرد ولی بخاری الکتریکی که دارای ترموستات باشد راحت­تر می­باشد. برای ایجاد رطوبت مناسب می­توان مقداری آب را در ظرفی ریخته و بر روی بخاری جوشانید. همچنین با پاشیدن آب در کف اتاق پیوند می­توان رطوبت مناسب را تأمین کرد. دراین پست هر آنچه که در مورد پیوند ملکه زنبور عسل باید بدانید را بیان می کنیم.

اتاق پیوند

برای تأمین نور مناسب در جریان پیوند می­توان از هر گونه لامپی که حرارت زیادی تولید نکند استفاده کرد ولی نور چراغ­های فلورسنت بهتر است. لامپ باید طوری قرار گیرد که نور مستقیماً به داخل سلول­های شان بتابد. شان باید با زاویه 30 درجه به طرف شخص پیوند کننده قرار گیرد. گاهی از ذره­بین­های مخصوص برای رؤیت بهتر لارو استفاده می­شود.

سوزن پیوند

سوزن پیوند وسیله­ای است که توسط آن لارو را از ته سلول­های کارگر برداشته و به داخل سلول­های مصنوعی ملکه منتقل می­نماید. دو نوع سوزن پیوند وجود دارد. یکی سوزن پیوند مستقیم و دیگری سوزن پیوند اتوماتیک. نوع اول میله مسی نازکی است به طول 15 سانتی­متر و قطر 2 میلی­متر که انتهای آن پهن و خمیده باشد و دارای زبانک کوچکی است.

نوع دوم دستگاهی است که زبانک آن به کمک فنری داخل و خارج می­شود و به طور اتوماتیک عمل می­نماید. با تمرین کافی با هر دو نوع سوزن می­توان مهارت لازم را جهت انتقال لارو کسب نمود.

پیوند کردن

برای انتقال لارو از سلول­های کارگر به سلول­های مصنوعی ملکه سوزن پیوند را به داخل سلول کارگر برده و از کنار دیواره آن زبانک سوزن را به زیر لارو و ژله برده و بدون این که سوزن به ته سلول فشار داده شود لارو را همراه با ژله بلند کرده و به داخل سلول ملکه برده و به کف آن چسبانده و به آرامی آن را در وسط سلول قرار می­دهیم.

بیشتر پرورش دهندگان ملکه بدون این که ماده ­ای در ته سلول­های ملکه قرار دهند مستقیماً لارو را، همراه با ژله زیر آن، منتقل می­نمایند که به آن پیوند خشک گفته می­شود که این کار مستلزم مهارت زیاد می­باشد. ولی برای افراد مبتدی بهتر است کف سلول­های مصنوعی ملکه را با قطره ­ای از ژله سلطنتی و یا آب مقطر پوشانید تا ضمن سهولت تخلیه لارو به داخل آن، از خشک شدن و از دست رفتن آب بدن لارو جلوگیری شود.

برای تهیه ژله سلطنتی می­توان آن را از سلول­های طبیعی ملکه جمع­ آوری کرد و یا سلول­های مصنوعی را به طور خشک پیوند کرده و در روزهای سوم و چهارم بعد از پیوند لارو آن را خارج کرده و ژله موجود در آن­ها را در شیشه کوچکی جمع­آوری نموده و در یخچال نگهداری کرد. کلیه وسایل پیوند باید کاملاً تمیز و با الکل ضدعفونی شوند.

دو پیوندی

گاهی به منظور تغذیه بیشتر و بهتر لارو ملکه، یک روز بعد از این که پیوند اول انجام شد سلول­ها را از کندوهای سازنده سلول ملکه خارج کرده و در اتاق پیوند لارو قبلی را با پنس و یا با سوزن پیوند از داخل سلول برداشته و لارو جوان دیگری را بر روی ژله موجود در همان سلول پیوند می­نمایند و به کندوی سازنده عودت می­دهند. بدین ترتیب معمولاً ملکه­ های بسیار خوبی پرورش می­یابند.

ساختن سلول­های پیوند شده ملکه

در پذیرش سلول­های پیوند شده و تبدیل آن­ها به ملکه عوامل زیادی مؤثرند. تهیه لاروهایی که به خوبی تغذیه شده باشند و دارای سن مناسب برای پیوند کردن باشند از اهمیت زیادی برخوردار است. همچنین مراقبت کردن از لاروها و تغذیه آن­ها پس از انجام پیوند خصوصاً در 24- 36 ساعت اول حائز اهمیت می­باشد. این امر به معنی این است که لارو جوان پیوند شده باید بلافاصله پس از این که در کلنی و در اختیار زنبورها قرار گرفت مورد توجه و مراقبت قرار گرفته و به خوبی تغذیه گردد.

مراقبت­هایی که در مدت 24 تا 36 ساعت اول توسط زنبورها از لاروهای پیوند شده به عمل می­آید را مرحله «شروع» ساختن سلول­ و کندوهائی که این گونه مراقبت­ها را به عمل می ­آورند، «کلنی­های شروع کننده» می­گویند. همچنین مراقبت­هایی که در 60 تا 70 ساعت پس از آن از لاروهای پیوند شده به عمل می­ آید مرحله «خاتمه» سلول­ها و به کلنی­ هایی که این گونه مراقبت­ها را به عمل می­آورند، «کلنی­ های خاتمه دهنده» گفته می­شود.

سلول­های پیوند شده در کلنی ­های شروع کننده با موم تازه ساخته و بزرگ می­شوند و تقریباً نصف حجم هر یک از آن­ها محتوی ژله سلطنتی خواهد شد. همین سلول­ها در کلنی­ های خاتمه دهنده کاملاً بزرگ شده و درپوشیده می­شوند و لاروها در داخل آن­ها مراحل پیش شفیره و شفیرگی را طی کرده و آماده متولد شدن می­گردند.

سلول­های مصنوعی پیوند شده ملکه را ممکن است ابتدا در کلنی­ های شروع کننده قرار داده و پس از مدتی آن­ها را در کلنی­ های خاتمه دهنده منتقل نمود. ضمناً می­توان آن­ها را پس از پیوند کردن در کلنی­ های مخصوصی به نام «شروع کننده – خاتمه دهنده» به مدت 9 تا 10  روز نگهداری نمود. کلنی­ های شروع کننده – خاتمه دهنده ممکن است با ملکه و یا فاقد ملکه باشند. به طور کلی دو نوع شروع کننده مورد استفاده تولیدکنندگان تجارتی ملکه قرار می­گیرد: کلنی ­های شروع کننده بدون سوراخ پرواز ، و کلنی ­های شروع کننده با سوراخ پرواز.

کلنی­های شروع کننده بدون سوراخ پرواز مخصوص نگهداری در تاریکخانه

این نوع شروع کننده کندوی استانداردی است که گنجایش 5 قاب را داشته و در زیر قاب­های آن فضایی به ارتفاع 15-5/7 سانتی­متر وجود دارد. به عبارت دیگر ارتفاع این کندو حدود 15-5/7 سانتی­متر بیشتر از ارتفاع کندوی معمولی است. طرفین این کندو در قسمتی که در زیر قاب­ها واقع است از شبکه توری سوراخ ریز پوشانده شده است. این کندو سوراخ پرواز نداشته و تهویه از طریق شبکه توری انجام می­شود و زنبورها مادامی که در داخل آن هستند محبوس می­باشند. در وسط درب فوقانی کندو سوراخی وجود دارد که یک شیشه غذا دهنده روی آن قرار می­گیرد.

برای آماده کردن آن یک قاب پر از گرده گل در وسط و دو قاب پر از عسل روباز در طرفین پهلوها قرار داده و فضای باقیمانده برای قرار دادن دو قاب سلول در طرفین قاب گرده گل منظور می­گردد. حدود دو ساعت قبل از این که سلول­ها پیوند شوند باید زنبور را داخل این کندو نمود. برای این کار قیف دهانه گشادی را در روی سوراخ درب کندو قرار داده و حدود 3-2 کیلو زنبور جوان پرستار از وسط کندوهای قوی و پر جمعیت را برداشته و داخل آن تکانیده و به داخل تاریکخانه منتقل می­نمائیم. باید دقت شود که ملکه و زنبورهای نر به داخل این کندو ریخته نشوند. در اتاق تاریکخانه که خنک می­باشد شیشه شربت را روی درب کندو قرار داده تا زنبورها تغذیه کرده و آرامشی نسبی پیدا کنند.

حدود دو ساعت بعد از تشکیل این کندو دو قاب که هر یک حاوی 3 ردیف 16-15 تائی سلول­های مصنوعی ملکه هستند را (مجموعاً حدود 90 سلول) پیوند کرده و در فضای خالی طرفین قاب گرده گل قرار می­دهیم. برای قرار دادن قاب­های سلول­های ملکه ابتدا باید شیشه شربت را برداشته و کندو را به آرامی به زمین زده تا زنبورهای جمع شده در قسمت بالا جدا شده و در فضای خالی زیر ریخته شوند. سپس درب را برداشته و کمی دود داده و یا با آب کمی اسپری کرده و قاب­های سلول­های ملکه را در جای خود قرار داده و درب را مجدداً روی کندو قرار می­دهیم.

حدود 24 ساعت بعد، قاب­های سلول­های ملکه که اکثر آن­ها پذیرفته شده­اند را از این کندو خارج کرده و به کندوی خاتمه دهنده منتقل می­کنیم. در این مرحله باید دقت شود که ضربه­ای به سلول­ها وارد نشود و برای جدا کردن زنبورها از روی قاب­ها نباید آن را به زمین زد بلکه می­توان از دود و یا برس نرم استفاده کرد.

در تشکیل این گونه کلنی­ های شروع کننده باید دقت شود که مقدار کافی زنبور در آن­ها ریخته شود. در صورتی که کمتر از حد معمول باشد درصد پذیرش سلول­ها کاهش می­یابد و در صورتی که بیش از حد معمول زنبور داشته باشند نیز باعث ایجاد گرمای بیش از حد شده و سلول­ها از بین می­روند.

هر کی از این کندوهای شروع کننده را می­توان تا 3 مرتبه در ساختن سلول­های ملکه به کار گرفت و پس از خاتمه عملیات زنبورهای آن­ها را به کندوهای اولیه عودت داده و یا بین کندوهای ضعیف تقسیم کرد.

کلنی­ های شروع کننده بدون سوراخ پرواز مخصوص نگهداری در مزرعه

برای تشکیل یک نمونه این کلنی­ ها باید یک کندوی دو طبقه قوی را انتخاب کرده و با شربت قند 50 درصد آن را تغذیه کرد. سپس یک شبکه ملکه بین طبقه اول و دوم قرار داده و کلیه قاب­های حاوی تخم و لارو را به طبقه فوقانی منتقل کرد. در طبقه پایین فقط قاب­های خالی و قاب­ هایی که حاوی زنبورهای نزدیک به متولد شدن هستند قرار داده می­شوند. ملکه نیز در طبقه تحتانی و زیر شبکه ملکه محدود می­گردد. بدین ترتیب تمام زنبورهای پرستار و موم ساز به طبقه بالا آمده و زنبورهای مزرعه­ ای و ملکه در طبقه پایین قرار می­گیرند. پس از 24 ساعت از شروع ساخت این کندو، یک بدنه کندوی معمولی را برداشته و دو قاب گرده گل در وسط آن قرار می­دهیم، به طوری که فقط جای یک قاب در وسط آن­ها خالی بماند. همچنین دو عدد ظرف شربت­ خوری قابی را در طرفین قاب­های گرده قرار می­دهیم.

درب کندو را روی زمین گذاشته و یک قاب به اندازه محیط فوقانی کندو که روی آن شبکه توری ریز کوبیده شده است روی آن می­گذاریم. کندوی محتوی قاب گرده و شربت­خوری را روی آن قرار داده و طبقه فوقانی کندوی مورد نظر را روی این بدنه گذاشته و تمام زنبورهای آن را به داخل بدنه پایینی تکان می­دهیم. سپس طبقه دوم را با قاب­های لارو به جای خودش روی شبکه ملکه گذاشته و بدنه ساخته شده را با قاب شبکه زیر آن روی طبقه دوم می­گذاریم و ظروف شربت­خوری را از شربت قند 50 درصد پر کرده و درب آن را می­بندیم. حدود دو ساعت بعد یک قاب سلول حاوی 45 سلول پیوند شده ملکه را در بین دو قاب گرده گل قرار می­دهیم.

بدنه فوقانی این کندو فاقد سوراخ پرواز بوده و بعد از 24 ساعت سلول­های پذیرفته شده را به کندوهای خاتمه دهنده منتقل می­نمائیم. پس از خارج کردن سلول­های پذیرفته شده از این کندو باید شبکه ملکه بین طبقه دوم و بدنه فوقانی را برداشته و اجازه داده شود که زنبورها در هم ادغام شوند، و بعد بدنه فوقانی را از روی کندو برداشت.

کندوی شروع­ کننده فوق­ الذکر ممکن است چند مرتبه مورد استفاده قرار گیرد. لازم به تذکر است که این نوع کلنی­ های شروع کننده فقط در مناطقی مفید واقع می­شوند که شرایط آب و هوایی معتدل داشته و گرمای زیاد به زنبورهای محبوس شده آسیب نرساند.

کلنی ­های شروع کننده با سوراخ پرواز

این گونه شروع کننده­ ها کندوهائی هستند که ممکن است یک طبقه یا دو طبقه بوده و فاقد ملکه باشند.

یک طبقه: کندوی پر جمعیتی را انتخاب و پس از خارج کردن ملکه و یتیم کردن آن با شربت قند 50 درصد آن را تغذیه می­کنیم. کلیه شان­ه های محتوی تخم و لارو آن را خارج کرده و در کندوی دیگری قرار می­دهیم و فقط شان­ه ای محتوی زنبورهای در حال تولد در آن نگهداری می­شوند. ضمناً مقداری هم زنبورهای جوان پرستار از سایر کلنی­ ها گرفته و به آن اضافه می­نمائیم. در وسط این کندو یک قاب حاوی گرده گل قرار داده و در مجاور آن نیز فضایی برای قرار دادن یک قاب سلول ملکه منظور می­نمائیم. حدود 24 ساعت بعد، یک قاب سلول پیوند شده ملکه که شامل 45 سلول می­باشد را در فضای منظور شده مجاور قاب گرده گل قرار می­دهیم.

در صورتی که این کندوی شروع کننده خیلی خوب آماده شده باشد می­توانیم دو قاب سلول ملکه (شامل 90 سلول) در طرفین قاب گرده گل قرار می­دهیم. سلول­های پذیرفته شده را حدود 24 ساعت بعد به کلنی­ های خاتمه دهنده منتقل نموده و در صورت لزوم، سری جدید سلول­های پیوند شده به کلنی داده می­شود. مجموعاً تا سه مرتبه می­توان سلول­های پیونده شده ملکه را در این گونه شروع کننده­ ها قرار داده و پس از پذیرفته شدن، آن­ها را به کندوهای خاتمه دهنده منتقل نمود. پس از خاتمه عملیات باید ملکه کندو را به آن معرفی کرد.

دو طبقه: کندوی پر جمعیت دو طبقه ­ای است که ضمن یتیم کردن و شربت دادن به آن، سازمان دهی قاب­ها در طبقه فوقانی مانند کندوی شروع کننده یک طبقه می­باشد ولی در طبقه اول (بدنه اصلی) قاب­های خالی و یا قاب­های حاوی عسل در کنار بدنه و در وسط نیز قاب­های حاوی شفیره مسن یا زنبورهای در حال تولد قرار داده می­شوند. مزیت این نوع شروع کننده این است که اولاً جمعیت بشتری از زنبورهای پرستار جوان در آن مستقر می­شود ثانیاً زنبورهای صحرائی یا چرا کننده در طبقه تحتانی (بدنه کندو) مستقر شده و در عملیات ساخته شدن سلول­های ملکه در طبقه دوم مداخله نمی­کنند. مجموعاً این نوع کندوها موجب پذیرش بهتر و بیشتر سلول­های پیوند شده ملکه می­گردند.

کلنی­ های خاتمه دهنده سلول­های پذیرفته شده ملکه

کندوهای خاتمه دهنده را می­توان به صور مختلف تشکیل و سازماندهی کرد که مهمترین آن­ها به شرح زیر است:

خاتمه دهنده ای دو طبقه با ملکه

کندوی دو طبقه بسیار قوی و پر جمعیتی را انتخاب کرده و بین طبقه اول و دوم یک شبکه ملکه قرار داده و ملکه را در طبقه تحتانی و زیر شبکه محدود می­نمائیم. همچنین در طبقه پایین فقط قاب­های محتوی زنبورهای در حال متولد شدن و قاب­های خالی برای تخم گذاری ملکه قرار داده می­شوند. تمام قاب­های محتوی تخم و لارو به طبقه بالا منتقل می­شوند ولی ترتیب قرار گرفتن قاب­ها در طبقه فوقانی به شرح زیر می­باشد:

ز (یا ع) – ل م – گ – س م ج – ل ج – ل م ( یا ش) – س م م – س م م – ز (یا ع)

توضیح علائم اختصاری

• ز- قاب زنبور نزدیک به تولد یا در حال متولد شدن
• ع- قاب عسل روباز
• ل م – قاب محتوی لارو مسن
• گ – قاب محتوی گرده گل
• س م ج – قاب محتوی سلول­های ملکه جوان که از شروع کننده آورده می­شوند.
• ل ج- قاب محتوی لارو جوان .
• ش – قاب محتوی شفیره یا زنبورهای نزدیک به تولد.
• س م م – قاب محتوی سلول­های ملکه که درب آن­ها بسته شده ­اند.

همانطور که مشخص است قاب­های لارو جوان و گرده گل باید نزدیک به قاب سلول­های پیوند شده ملکه باشند که تجمع زنبورهای پرستار در این محل باشد. لازم به تذکر است که چند ساعت (معمولاً 24 ساعت) قبل از انتقال سلول­های پذیرفته شده ملکه از شروع کننده به این کندو باید کندوی خاتمه دهنده فوق ­الذکر را سازماندهی کرد و با شربت قند 50 درصد تغذیه نمود.

در این نوع خاتمه دهنده می­توان هر 48 ساعت یک بار، یک قاب سلول ملکه که حاوی 45 سلول می­باشد از شروع کننده به آن انتقال داد و در بین قاب­های گرده گل و لارو جوان مستقر نمود و قاب سلول قبلی را به طرف پهلوها انتقال داد. همچنین باید هر هفته یک بار قاب­های محتوی لارو جوان را از طبقه پائین به طبقه بالا انتقال داده و تجدید سازمان نمود.

سلول­های کامل شده ملکه را باید از روز نهم بعد از پیوند از کندوهای خاتمه دهنده خارج کرده و به کندوهای پرستار و یا انکوباتور منتقل نمود و در روز دهم آن­­ها را در کندوهای جفتگیری قرار داد. ملکه­ های باکره در روزهای یازدهم و دوازدهم بعد از پیوند متولد خواهند شد.

خاتمه دهنده سه طبقه با ملکه

این گونه خاتمه دهنده مشابه نوع دو طبقه است با این تفاوت که سه طبقه بوده و در بین طبقه اول (محل فعالیت ملکه) و طبقه سوم (محل خاتمه یافتن عملیات ساختن سلول­های ملکه) یک طبقه حاوی قاب­های عسل و یا قاب­های خالی قرار داده می­شود. ضمناً زنبور بیشتری در این کندو ریخته می­شود.

مزایای این کندو این است که اولاً فضای بیشتری داشته و مقدار بیشتری زنبور پرستار را می­توانیم در آن جای دهیم. ثانیاً اگر شهد گل در جریان باشد در طبقه دوم ذخیره شده و محدودیت فضایی حاصل نمی­­شود. ثالثاً فاصله بیشتری بین ملکه و منطقه ساختن سلول­های مصنوعی ملکه ایجاد می­گردد و بالاخره عسل بیشتری در اختیار کلنی قرار می­گیرد.

کلنی­های خاتمه دهنده بدون ملکه

الف- یک طبقه: این گونه کندوها دقیقاً مثل طبقه دوم خاتمه دهنده­ ها با ملکه است ولی باید هر هفته آن را تجدید سازمان کرده و از کندوهای دیگر به آن زنبور و قاب­های لارو اضافه نمود.

ب- دو طبقه: مثل خاتمه دهنده دو طبقه با ملکه است با این تفاوت که ملکه ندارد و زنبور زیادتر از یک طبقه در آن جای داده می­شود. ضمناً شبکه ملکه بین دو طبقه قرار داده نمی­شود.

ج- سه طبقه: این کلنی نیز مثل دو طبقه است با این تفاوت که سه طبقه بوده و بین طبقه دو و سه، یک طبقه عسل و شان­ه های خالی قرار داده می­شود و گنجایش بیشتری برای زنبور و ذخیره عسل دارد.

کلنی­های شروع کننده – خاتمه دهنده

این کلنی­ ها سلول­های پیوند شده ملکه را نه تنها شروع کرده بلکه خاتمه نیز می­دهند. به عبارت دیگر سلول­های پیوند شده از ابتدا تا انتها کار در داخل این کلنی­ ها قرار دارند. این نوع کندوهای شروع کننده – خاتمه دهنده برای زنبوردارانی مناسب هستند که قصد پرورش تعداد کمی ملکه را داشته باشند. کلنی­ های شروع کننده – خاتمه دهنده ممکن است با ملکه و یا بدون ملکه سازماندهی شوند.

کلنی­های شروع کننده – خاتمه دهنده با ملکه

این گونه کندوها دقیقاً مثل کندوهای خاتمه دهنده با ملکه هستند ولی تفاوت اصلی در این است که سلول­های ملکه را بلافاصله بعد از پیوند در آن­ها قرار داده و تا روز نهم در آن­ها نگهداری می­نمایند. به عبارت دیگر عملیات شروع و خاتمه ساختن سلول­ها در آن­ها انجام می­گیرد.

کلنی­های شروع کننده – خاتمه دهنده بی ملکه

این نوع کندوها نیز عیناً مانند شروع کنندهای یک طبقه هستند ولی با توجه به این که سلول-های پیوند شده ملکه تا پایان روز نهم بعد از پیوند در آن­ها باقی می­مانند لازم است هفته­ ای یکبار تجدید سازمان شده و مقداری زنبور جوان پرستار نیز به آن­ها اضافه نمود. در این نوع کلنی­ها می­توان هر 3 تا 4 روز یک قاب سلول ملکه پیوند شده را در آن­ها قرار داد و قاب­های قبلی را به طرف پهلوها منتقل نمود.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی