مقدار مواد مغذی که یک اسب به آن نیاز داشته و مقداری از آن را که می­تواند مصرف کند به اندازه بدن و ا گر دقیق­تر بگوییم به وزن آن بستگی دارد. همان گونه که در فصل 4 مورد بحث واقع شد روش­های بسیاری برای تعیین وزن بدن اسب وجود دارد. جدول  وزن ­های تقریبی و اشتهای اسب­ها و اسبچه ­های مختلف را نشان می­دهد. اکنون این مقادیر برای وزن بدن می­تواند به صورت پایه­ ای برای محاسبه نیازمندی­های انرژی و اشتها مورد استفاده قرار گیرد. معمولاً یک اسب در هر روز حدود 5/2 درصد وزن بدن خود غذا می­­خورد. کرّه اسب­های در حال رشد و مادیان­های شیرده نیازمندی­های غذایی بیشتری دارند و ممکن است بیشتر از این میزان خوراک مصرف کنند. در این پست به بررسی کامل جیره نویسی اسب و آنالیز کنسانتره اسب می پردازیم

جیره نویسی

یک جیره متعادل انرژی، پروتئین، مواد معدنی، ویتامین و آب را در مقادیر کافی تأمین می­کند تا اسب­ها سرزنده بوده و بتوانند کاری که ما از آن­ها می­خواهیم به درستی انجام دهند. نیازمندی­های غذایی اسب­ها به عوامل بسیاری ارتباط دارد که عبارتند از:

• اندازه بدن
• مرحله تولید مثلی
• اشتها
• سلامت
• وضعیت بدن
• محیط
• نوع کار
• مدیریت
• سن

جدول 1: ارتباط بین وزن، قطر شکم، وزن بدن و اشتها
ارتفاع (hh)	قطر شکم (cm)	وزن بدن (kg)	اشتها (kg ماده خشک)
11	145-135	260-200	6-5/4
12	150-140	290-230	7-5
13	160-150	350-290	8-5/6
14	170-160	420-350	5/9-8
15	185-170	520-420	5/12-10
16	195-185	600-500	14-12
17	210-195	725-600	18-13

برای نمونه اسبی به ارتفاع 2/15 دست وزنی حدود 500 کیلوگرم داشته و قادر به خوردن حداکثر 5/12 کیلوگرم ماده خشک در روز می­باشد. از این رو، هر جیره­ای که ما برای آن در نظر می­گیریم و طراحی می­کنیم باید این مقدار را در بر داشته باشد. در صورتی که اسب از نظر فیزیکی نتواند همه خوراک را مصرف کند ساخت یک جیره متعادل و خوش خوراک مفید نخواهد بود.

مقادیر یاد شده بر حسب ماده خشکی است که اسب در روز مصرف می­نماید. بنابراین واضح است وقتی اسب از علوفه گندمیان با 75 درصد آب مصرف می­کند نسبت به زمانی که از علوفه خشک که تنها 15 درصد آب دارد تغذیه می­کند باید وزن بیشتری علوفه دریافت کند.

 وضعیت بدنی

یکی از نخستین مواردی که هر فرد درباره اسب­ها صرفنظر از اندازه و نوع آن­ها باید در نظر داشته باشد وضعیت آن­هاست که حیوان چاق است یا لاغر؟ اگر اسب لاغر باشد نیازمندی­های انرژی بالاتری دارد تا قادر باشد وضعیت مناسب خود را حفظ نماید. ارزیابی وضعیت اسب­ها کاری بسیار اصولی بوده و باید مراقب بود تا از تمامی سطوح به آن نگریست؛ زیرا ممکن است اسب در زمین مسابقه چاق به نظر برسد ولی اسب مسابقه­ای در زمین نمایش بسیار لاغر دیده شوند. البته نوع و شدت کاری که اسب انجام می­دهد نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

وضعیت بدنی اسب را می­توان به نحو مؤثری با استفاده از روشی که برای دام­های مزرعه ­ای طراحی شده است و ضریب چاقی و لاغری نامیده می­شود ارزیابی نمود. در این روش وضعیت بدن اسب­ها با اعداد بین 5-0 بیان می­شود که به صورت دستی و یا بازدید اسب­ها با توجه به وضعیت گردن، دنده­ های پشتی و یک چهارم انتهایی بدن (لگن) تعیین می­گردد.

برای تعیین ضریب چاقی و لاغری یک اسب پشت حیوان ایستاده و مقدار گوشت اطراف لگن و بالای یک چهارم انتهایی بدن را در حالی که دم به سمت پائین نگهداشته شده برآورده می­شود. چگونگی ارزیابی کشیدگی پوست اطراف لگن و مقدار گوشت این قسمت و مقایسه آن­ها به منظور تعیین ضریب چاقی و لاغری در جدول 2-5 خلاصه شده است.

استخوان­های پشت و دندهای اسب نیز به وسیله مشاهده و لمس بدن اسب از هر دو طرف اندازه ­گیری می­شود. در نهایت گردن نیز با ایستاده در جلوی اسب، لمس و توجه به شکل آن مورد ارزیابی واقع می­شود تا از مجموع تخمین­های مذکور ضریب چاقی و لاغری تعیین گردد.

اسبی که ضریب چاقی و لاغری آن صفر است ضعیف بوده و کفل زاویه­دار و تیزی دارد؛ به طوری که استخوان­های لگن آن کاملاً پیداست و دنده­ها کاملاً برجسته به نظر می­رسند . ضریب چاقی لاغری اسب­های لاغر یک می­باشد که استخوان­های آن­ها هنوز برجسته می­باشد اما عضلات آن­ها بیشتر است.

اسب­های دارای ضریب 2 طبیعی هستند استخوان­های لگن و مهره­های پشتی آن دیده می­شود اما برجسته نیست. معمولاً انتظار می­رود اسب­های شکاری و مسابقه­ای دارای چنین وضعیتی باشند. اسب­های با ضریب چاقی و لاغری 3 چاق هستند و استخوان­های آن­ها به سختی لمس می­شود. انتظار می­رود اسب­های تحت شرایط نمایش این گونه باشند. ضرایب 5 و 4 دچار چاقی مفرط هستند و توده بزرگی از چربی بر روی گردن، پشت و لگن آن­ها تجمع می­یابد. البته دنده­های آن­ها را نیز تنها با فشار می­توان حس کرد.

جدول 2: چگونگی برآورد ضریب چاقی و لاغری اسب­ها
ضریب چاقی و لاغری	لگن	پشت و دنده­ها	گردن
0	فرورفتگی عمیقی زیر دم و در هر طرف کفل اسب دیده می­شود. لگن زاویه­دار و لاغر می­باشد. هیچ گونه بافت چربی بین پوست و استخوان احساس نمی­شود.	استخوان­های ستون مهره­ها به صورت تیز لمس می­شوند. پوست کاملاً به دنده­ها چسبیده است.	گردن بسیار نازک و پایه سستی دارد.
1	لگن و کفل کاملاً مشخص هستند. اگر چه پوست انعطاف­پذیر است ولی بافت چربی وجود ندارد. خطوط استخوانی مشخص بوده و در زیر دم فرورفتگی دیده می­شود.	دنده­ها و استخوان­های پشت مشخص هستند اما پوست کمی بر روی استخوان چسبیده است.	گردن باریک بوده و پایه نسبتاً سستی دارد.
2	کفل مشخص بوده مقداری چربی در زیر پوست وجود دارد. لگن به راحتی لمس می­شود، فرورفتگی بسیار کمی در زیر دم دیده می­شود.	مهره­های پشتی تنها با بافت چربی پوشیده شده­اند و دیده نمی­شوند اما با فشار احساس می­شوند. دنده­ها دیده می­شوند.	گردن نازک اما محکم است.
3	کل ناحیه لگنی گرد و فربه است و هیچ زاویه­ای ندارد. پوست این ناحیه نرم بوده، لگن قابل لمس می­باشد.	استخوان­های پشت و دنده­ها به خوبی پوشیده شده­اند اما به راحتی با فشار دادن لمس می­شوند.	گردن نازک اما بدون تاج به استثنای نریان­ها.
4	لگن حاوی بافت چربی بوده و تنها با فشار زیاد می­توان آن را لمس کرد.	مهره­های پشتی و دنده­ها به خوبی پوشیده شده­اند و فقط با فشار زیاد می­توان آن­ها را لمس کرد.	گردن محکم و عریض و دارای بافت چربی و تاج حتی در مادیان­ها.
5	لگن کاملاً در داخل بافت چربی قرار دارد و نمی­توان آن را لمس کرد. پوست این ناحیه کش می­آید.	پشت اسب صاف همراه با یک فرورفتگی در ناحیه مهره­های پشتی دیده می­شود دنده­ها را نیز نمی­توان لمس کرد.	گردن بسیار عریض و محکم و دارای تاج مشخص حتی در مادیان­ها.

وضعیت پوست و پوشش بدن

پوشش بدن اسب­ها باید کاملاً براق بوده و نرم و ابریشمی احساس شود. پوست نیز باید نرم و انعطاف­پذیر باشد. به طوری که وقتی آن را کشیده و رها کنید به  راحتی به حالت اولیه خود برگردد. هر گونه تأخیر در این مسئله نشان دهنده درجه­ای از آبکافت (هیدراسیون) یا کاهش چربی زیر پوستی می­باشد.

آزمایش خون

آزمایش خون معیاری برای تشخیص وضعیت داخلی بدن اسب­ها می­باشد. بیماری­های تحت کلینیکی که موجب کارکرد ضعیف اسب­ها می­گردند تنها از طریق آزمایش خون قابل تشخیص و پیش­بینی هستند. این مشکلات می­تواند انگلی، عفونت باکتریایی یا ویروسی، آبکافت (دهیدراسیون) و یا کم خونی باشند. گهگاه برای دفع این مشکلات باید در جیره غذایی تغییراتی ایجاد نمود و یا از اقدامات پزشکی استفاده کرد.

آزمایش خون اسب­ها هر 6-4 ماه یک بار ابراز ارزشمندی برای کمک به صاحبان آن­ها در جهت متناسب نگهداشتن حیوان می­باشد.

 وضعیت دندان­ها

مشکلات دندانی می­تواند برای سوار دادن اسب مشکل ­ساز باشد و وضعیت آن­ها را از حالت مطلوب و کارکرد بالا خارج سازد. این کنترل مدیریتی ساده نباید هیچ­گاه از نظر دور بماند. دندان­ها باید به طور منظم حداقل 2 بار در سال بازدید شده و خوب سوهان زده شوند. معمولاً توصیه می­شود در صورتی که اسب­ها مشکل داشته باشند هر 6 هفته یک بار دندان آن­ها مورد بازبینی قرار گیرد.

 وضعیت سُم­ها

اگر چه تأثیرات نعل­زنی و محیط را نمی­توان نادیده گرفت اما سم­های شکننده، پوسته پوسته و خشک نشانه نامتعادل بودن جیره غذایی اسب­هاست. در صورتی که اسب جیره با کیفیتی دریافت کند و دیگر مراقبت­ها نیز در حدّ خوب و مناسبی به عمل آید و هنوز این مشکلات وجود داشته باشد مطمئناً حیوان دچار کمبود یکی از عناصر تشکیل دهنده سُم­ها می­باشد. موادی که در ساخت و سلامت بخش شاخص سم­ها دخالت دارند شامل بیوتین، گوگرد، روی، لیزین و متیونین می­باشد. مکمل­هایی که دارای این مواد معدنی، ویتامین­ها و اسیدهای آمینه مختلف باشند در دسترس بوده و می­توان از آن­ها در تغذیه اسب­ها استفاده نمود.

فعالیت حیوان

یکی از اقدامات اصلی و با سابقه مدیریت تغذیه اسب­ها، خوراندن غذا با توجه به مقدار و شدت فعالیت آن­هاست. به منظور حفظ سلامتی اسب، ایمنی و مراقبت از مفاصل سوارکار باید از تغذیه بیش از حد و یا کمتر از نیاز حیوان جلوگیری کرد و با توجه به درجه شایستگی و فعالیت آن­ها غذا خورانید. به بیان دیگر یکی از نخستین مراحل جیره نویسی، تنظیم جیره بر پایه نوع عملکرد یا اهداف مسابقه­ای اسب­ها می­باشد تا رابطه صحیحی بین شایستگی و تغذیه وجود داشته باشد باید توجه داشت که در نگهداری اسب خصوصاً اسب­های جوان و یا کرّه اسبچه­ها تغذیه بیش از حد مورد نیاز اثر مثبتی در کارآیی آن­ها نخواهد داشت.

 نسبت علوفه به مواد خوراکی متراکم (کنسانتره)

در حالت کاربردی و عملی وقتی یک اسب جدید وارد مزرعه گردیده و شما از سابقه آن اطلاعی ندارید شما باید سریعاً تصمیم بگیرید چگونه آن را تغذیه نمایید؛ بنابراین شما برای کمک گرفتن از متخصص تغذیه خود زمانی نخواهید داشت. مسئله کلیدی که از سالیان گذشته برای کمک به ما در جهت تعیین چگونگی تنظیم جیره اسب­ها در یک زمان کوتاه به کار می­رفته است توجه به شدت و سختی کار اسب و ارتباط آن با نسبت علوفه به کنسانتره مصرفی می­باشد.

جدول 3: نسبت علوفه به کنسانتره در سطوح مختلف فعالیت
	علوفه (درصد)	کنسانتره (درصد)
در حال استراحت	100	0
فعالیت سبک	75	25
فعالیت متوسط	50	50
فعالیت شدید	25	75

بنابراین یک اسب تری­کواتربرد با ارتفاعی حدود 16 دست و وزن 500 کیلوگرم باید به صورتی که در جدول نشان داده شده است تغذیه شود.

بدین ترتیب منطقی نیست که سعی نماییم یک اسب پرشی تازه کار را زمانی که برای نمونه حدود 14 پوند خوراکی خشن خورده باشد از خط مرکزی یک میدان درساژ پرانده و عبور دهیم. جدول 4 تجدید نظری بر جدول 3 می­باشد که راهنمایی بیشتری در اختیار ما قرار می­دهد.

جدول 4: جیره یک اسب تری کوارتربرد
ارتفاع (دست)	وزن (کیلوگرم «پوند»)	اشتها(کیلوگرم «پوند»)	سطح فعالیت	علوفه (کیلوگرم «پوند»)	کنسانتره (کیلوگرم «پوند»)
16-2/15	(1100) 500	(28)5/12	در حال استراحت	(28)5/12	0
			سبک	(21) 9	(7) 5/3
			متوسط	(14) 25/6	(14) 25/6
			شدید	(7) 5/3	(21) 9

،

جدول 5: نسبت­های تجدید نظر شده علوفه به کنسانتره با توجه به سطح فعالیت
سطح فعالیت	علوفه (درصد)	کنسانتره (درصد)
استراحت	100	0
سبک	75	25
متوسط	60	40
سخت	40	60
بسیار سریع	30	70

به عبارت دیگر اسب مورد اشاره ما با فعالیت متوسط 40 درصد کنسانتره و 60 درصد علوفه (5 کیلوگرم کنسانتره و 5/7 کیلوگرم علوفه) مصرف می­کند. این میزان ممکن است برای بسیاری از اسب­ها مقدار زیادی باشد اما نسبت به محاسبه قبلی تعدیل شده و مناسب­تر است. استفاده از این جداول راهنما بسیار مفید می­باشد اما دارای چندین مشکل نیز هست.

 ما نمی­توانیم اسب­ها را بیش از آن چه می­توانند بخورند تغذیه کنیم

اسب­ها نیز همانند انسان در صورتی که سیر شوند دست از خوراک خواهند کشید. روز کریسمس را به خاطر بیاورید: شما در آن روز بیشتر از آن چه می­توانید غذا می­خورید و اغلب ما به همین دلیل در روز بعد از کریسمس غذای کمی می­خوریم و گمان می­کنیم که در اثر پرخوری روز قبل بیمار شده­ ایم.

در صورتی که شما یک اسب را هر روز بیشتر از اندازه­ای که می­تواند بخورد تغذیه کنید، سرانجام حیوان نیز به همین مسئله دچار می­شود. از این رو بهتر است اسب­ها را به میزان اندکی کمتر از سطح کامل اشتها تغذیه کنید تا حیوان همواره برای خوردن خوراک کنسانتره بعدی مشتاق بوده و زمانی که شما برای پر کردن مجدّد آخور آن­ها مراجعه می­کنید، علوفه­ ای باقی نمانده باشد.

از تغذیه اسب­ها به شیوه آزادانه و اختیاری پرهیز کنید. از آن­جایی که در این روش آخور دایماً پُر می­شود، علوفه ­ای که در ته آن باقی می­ماند کپک زده و در نهایت اسب­ها در اثر مصرف آن بسیار پرخاشگر شده و خوراک را حیف و میل می­کنند.

اگر شما اسبتان را از یک جیره توزین شده علوفه و کنسانتره در حدّ اشتهای حیوان تغذیه کنید معمولاً حیوان تمامی خوراک را مصرف نموده و چیزی باقی نمی­گذارد. در صورتی که در چنین شرایطی اسب کل علوفه یا کنسانتره موجود در جیره را نخورد مطمئناً کیفیت خوراک پایین بوده و با اسب دچار مشکلی شده است.

 از چه کنسانتره­ای باید استفاده کرد؟

در جیره ­نویسی ارزش انرژی­ زایی خوراک­ های مختلف همواره باید مورد توجه قرار گیرد. برای نمونه جیره ­ای متشکل از مکعب پر انرژی مخصوص اسب­ های نمایشی به میزان کمتری نسبت به مکعب اسب و اسبچه که انرژی کمتری دارد برای تأمین میزان مشابهی انرژی مورد نیاز است.

قوانین جیره نویسی

مرحله اول: برآورد وزن بدن

چندین روش برای برآورد وزن بدن حیوان وجود دارد:

• جدول وزنی (جدول 5 را ملاحظه کنید).
• محاسبه وزن
• استفاده از نوار برآورد وزن
• باسکول

بنابراین یک اسب مسابقه تریکوارتربرد تازه کار حدود 500 کیلوگرم وزن دارد.

مرحله دوم: اشتهای اسب

اشتهای یک اسب کاری بالغ حدود 5/2 درصد وزن بدن آن­ها می­باشد. کرّه اسب­ها و مادیان­های شیرده به دلیل نیازمندی بیشتر غذایی خود به درصد بیشتری نسبت به آن­ها نیازمند هستند.

جدول 6: وزن تقریبی بدن با توجه به ارتفاع اسب­ها *
ارتفاع (دست hh)	وزن بدن
	(کیلوگرم)	(پوند)
11	260-120	272-264
12	290-230	638-506
13	350-290	770-638
14	420-350	924-770
15	520-420	1144-924
16	600-500	1320-1100
17	725-600	1595-1320

وزن بدن 100

*مقادیر موجود در این جدول به صورت میانگین بوده و تقریبی است.

500 100

5/2                  = اشتها (کیلوگرم)

(28 پوند) 5/12 کیلوگرم = 5/2             = اشتهای یک اسب 500 کیلوگرم

یک اسب 500 کیلوگرم می­تواند روزانه حدود 5/12 کیلوگرم ماده خشک مصرف کند. به یاد داشته باشید که خوراک­های مختلف مقادیر متفاوتی ماده خشک دارند؛ از این رو یک اسب روزانه بیشتر از 5/12 کیلوگرم علوفه مصرف می­کنند زیرا علوفه حاوی مقدار زیادی آب می­باشد.

مرحله سوم: محاسبه انرژی نگهداری

هر اسب برای زنده ماندن روزانه به یک حداقل انرژی نیاز دارد که به آن انرژی نگهداری می­گویند. مقدار این انرژی به وزن بدن اسب بستگی دارد. بنابراین اسب­ های دارای جثه بزرگ­تر نسبت به اسب­ های کوچک­تر به انرژی و در نهایت خوراک بیشتری احتیاج دارند.

وزن بدن (کیلوگرم)

10+ 18 = انرژی مورد نیاز برای نگهداری

پس انرژی مورد نیاز نگهداری یک اسب 500 کیلوگرمی برابر است با:

مگاژول انرژی قابل هضم در روز 68=50+18=  + 18

به بیان دیگر این اسب برای زنده ماندن و ثابت نگه­داشتن وزن بدن خود به 68 مگاژول انرژی قابل هضم در روز نیاز دارد.

مرحله چهارم: محاسبه انرژی مورد نیاز برای انجام کار

مقدار انرژی که اسب برای انجام فعالیتی که ما از آن می­خواهیم نیاز دارد به شدت و طول دوره فعالیت و نیز وزن بدن حیوان بستگی دارد. تنوع درک مربی تعلیم دهنده یا سوارکار از میزان فعالیت یک اسب با درجه­بندی سطوح کار به 8 درجه به حداقل خواهد رسید. موارد نمونه سطح فعالیت اسب­ها در جدول 7 به صورت خلاصه آمده است. البته لازم به ذکر است این نمونه­ ها کاملاً دقیق نبوده و شاید باید آن­ها را با توجه به شرایط اختصاصی اسبتان تطابق دهید.

برای محاسبه احتیاجات انرژی انجام کار به ازای هر 50 کیلوگرم وزن بدن باید در درجه فعالیت ذکر شده در جدول 7-5 ضرب شود.

درجه فعالیت یک اسب 500 کیلوگرمی مسابقات یک روزه سرعت برابر 5 خواهد بود. پس انرژی مورد نیاز برای انجام کار این اسب برابر است با:

مگاژول انژی قابل هضم در روز 50=    5=    درجه سطح فعالیت

سپس نیازمندی انرژی جهت انجام کار به احتیاجات انرژی نگهداری اضافه می­شود تا نیاز کل به انرژی در هر روز تعیین گردد:

مگاژول انرژی قابل هضم در روز   68=احتیاجات انرژی نگهداری برای یک اسب 500 کیلوگرمی

مگاژول انرژی قابل هضم در روز     50=نیازمندی انرژی انجام کار برای اسب 500 کیلوگرمی

مگاژول انرژی قابل هضم در روز            118= کل نیازمندی انرژی

جدول 7: درجه بندی سطوح فعالیت
نوع فعالیت	درجه فعالیت (مگاژول انرژی قابل هضم)	مقدار انرژی اضافی مورد نیاز روزانه برای یک اسب 500 کیلوگرمی (مگاژول DE در روز)
یک ساعت راه رفتن معمولی	1+	10
یک ساعت راه رفتن شامل مقدار یورتمه	2+	20
یک ساعت یورتمه و چهار نعل	3+	30
تعلیم، درساژ و پرش	4+	40
مسابقات یک روزه سرعت سطح مقدماتی یا شکار (یک روز در هفته)	5+	50
مسابقات یک روزه سرعت متوسط، شکار سه روزه در 2 هفته و مسابقات 3 روزه سطح مبتدی	6+	60
مسابقات یک روزه سرعت پیشرفته، مسابقات سه روزه سطح متوسط و شکار 2 روز در هفته	7+	70
مسابقات سرعت (کورس)	8+	80

مرحله پنجم: نسبت علوفه به کنسانتره

نسبت بین بخش علوفه­ ای و کنسانتره­ ای جیره را سطح فعالیت اسب تعیین می­نماید. با استفاده از مقادیر پیشنهادی جدول 8 در خصوص نسبت علوفه به کنسانتره می­توانیم به نحو مناسب­تری انرژی جیره را تقسیم ­بندی و تنظیم نماییم.

جدول 8: تقسیم ­بندی تأمین انرژی از بخش­های علوفه ­ای و کنسانتره­ ای جیره
سطح فعالیت	انرژی تأمین شده از علوفه	انرژی تأمین شده از کنسانتره
نگهداری (استراحت)	100	0
سبک (2-1)	75	25
متوسط (5-3)	60	40
سخت (7-6)	40	60
سریع (8)	30	70

60 درصد از کل احتیاجات انرژی یک اسب مسابقه ­ای با فعالیت متوسط (درجه فعالیت 5) که حدود 71 مگاژول انرژی قابل هضم در روز می­باشد از علوفه و 40 درصد باقی مانده از بخش کنسانتره­ ای جیره تأمین می­شود.

مگاژول انرژی قابل هضم در روز 71=  = انرژی حاصل از علوفه

مگاژول انرژی قابل هضم در روز 47=  = انرژی حاصل از کنسانتره

بنابراین باید روزانه 71 مگاژول انرژی از ترکیبات علوفه­ ای و 47 مگاژول انرژی قابل هضم توسط مواد کنسانتره­ ای تأمین گردد.

مرحله ششم: تهیه جیره

مرحله بعدی تبدیل این ارقام به یک جیره واقعی و معقول است. با استفاده از جدول ارزش­های غذایی 9-5 باید مقادیر انرژی خوراک­ ها را با احتیاجات انرژی خوراک محاسبه شده متناسب نمود. یک اسب مسابقه 500 کیلوگرمی برای ان که روزانه 71 مگاژول انرژی قابل هضم به دست آورد هر روز به 9 کیلوگرم علوفه با کیفیت متوسط که حاوی 5 مگاژول انرژی قابل هضم باشد نیاز دارد:

(20 پوند) 9 کیلوگرم  = وزن علوفه ­ای که روزانه باید تغذیه شود

اسب 47 مگاژول انرژی قابل هضم باقی مانده مورد نیاز خود را به صورت کنسانتره دریافت می­کند که می­توان آن را با تغذیه مکعب مخصوص اسب­های با عملکرد بالا که حاوی 13 مگاژول انرژی است تأمین کرد.

(8 پوند) 5/3 کیلوگرم =  = وزن مکعب مورد نیاز برای هر روز

اگرچه به صورت بسیار ساده می­توان 5/3 کیلوگرم مکعب را در اختیار اسب­ها قرار داد اما معمولاً منطقی است تا مخلوطی از خوراک ­ها را به عنوان بخش کنسانتره ­ای مصرف نمود.

یعنی اسب شما زمانی که 9کیلوگرم (20 پوند) علوفه مصرف می­کند باید 5/3 کیلوگرم (8 پوند) مکعب مخصوص اسب­ های با عملکرد بالا و یا مخلوطی از 2 کیلوگرم یولاف، 1 کیلوگرم مکعب، 5/0 کیلوگرم سبوس گندم و 5/0 کیلوگرم تفاله چغندرقند را نیز در اختیار آن قرار داد. جدول (10).

جدول 9: ارزش­های غذایی خوراک­ های رایج اسب­ها
	پروتئین خام (درصد)	انرژی قابل هضم (مگاژول در کیلوگرم)
علوفه با کیفیت متوسط	8-5/4	8-7
با کیفیت خوب	10-9	9
با کیفیت پایین	6-5/3	7
هیلاژ کنسانتره یولاف	10	12-11
جو	5/9	13
ذرت	5/8	14
کنجاله سویا	44	3/13
نخود	23	14
سبوس گندم		11
تفاله چغندر قند	7	5/10
روغن سبزیجات	0	5/3
مکعب­ها مکعب اسب و اسبچه	10	9
مکعب اسب­های با عملکرد بالا (نمایشی)	13	12
مکعب­ اسب­های داشتی	15	11

جیره اول در محدوده اشتهای حیوان (5/12 کیلوگرم) قرار دارد در حالی که جیره دوم که مخلوطی از مواد خوراکی کنسانتره ­ای را داراست 5/0 کیلوگرم بیشتر است. به بیان دیگر 5/3 کیلوگرم مکعب به اندازه 4 کیلوگرم از آن مخلوط انرژی دارد. در بیشتر موارد این میزان اضافی وزن خوراک اهمیت زیادی نداشته و حتی ریخت و پاش خوراک نیز آن را کاملاً بی معنا می­سازد.

جدول10- جیره نهایی
خوراک	کمیت		مگاژول انرژی تأمین کننده
	کیلوگرم	پوند
یولاف	2	4/4	24
تفاله چغندر قند (وزن خشک)	5/0	1	5
سبوس	5/0	1	5/5
مکعب اسب­های نمایشی	1	2/2	13
کل	4	6/8	5/47

مرحله هفتم: کنترل سطح پروتئین

انرژی مهم­ترین بخش جیره اسب ­های دارای عملکرد بالا می­باشد که اگر از خوراک­ های با کیفیت خوب استفاده شود نیازمندی پروتئینی هم در حدّ مناسبی تأمین می­گردد. با این وجود اسب­ های جوان در حال رشد و مادیان­های آبستن نیاز بالایی به پروتئین دارند و لازم است هر جیره غذایی پس از تنظیم از نظر سطح پروتئین کنترل شود.

جدول11: نیازمندی­های پروتئینی اسب­ها
نوع فعالیت	درصد پروتئین خام در جیره
فعالیت سبک	5/8-5/7
فعالیت متوسط	5/8-5/7
فعالیت سخت	10-5/9
فعالیت بسیار سریع	10-5/9
مادیان آبستن – 8 ماه اول	5/8-5/7
مادیان آبستن – 3 ماه آخر	10
مادیان شیرده- 3 ماه آخر	11
نریان	10-5/9
کره­ های از شیر گرفته	16
اسب­ های یک ساله تا دو ساله	5/13
اسب­ های دو ساله	10

اسبی با درجه فعالیت متوسط نیاز به 5/8 – 5/7 درصد پروتئین خام دارد. مقدار محتوای پروتئینی جیره را می­توان با استفاده از جدول ارزش­های مغذی خوراک­ ها به دست آورد.

جدول 12: پروتئین جیره الف (علوفه و مکعب)
خوراک	مقدار (کیلوگرم)	محتوای پروتئینی (درصد)	پروتئین در جیره (گرم)
علوفه	9	6	54
مکعب اسب­ های با عملکرد بالا	5/3	13	5/45
کل	5/12		5/99

درصد پروتئین در جیره برابر است با: 8 درصد

در صورتی که علوفه از نظر پروتئین فقیر باشد و جیره­ ای بر پایه یولاف استفاده شود محاسبات به صورت زیر خواهد بود:

جدول 12: پروتئین در جیره ب (جیره بر پایه یولاف)
خوراک	مقدار (کیلوگرم)	محتوای پروتئینی (درصد)	پروتئین در جیره (گرم)
علوفه	9	5/4	5/40
یولاف	2	10	20
مکعب	1	13	13
سبوس	5/0	5/15	75/7
تفاله چغندر قند	5/0	7	5/3
	13		75/84

درصد پروتئین در جیره ب برابر است با: 5/6 درصد

این مقدار پروتئین برای اسبی با سطح فعالیت متوسط کافی نیست؛ اگر علوفه از نظر پروتئین فقیر باشد باید مطمئن شد که بخش کنسانتره ­ای جیره با استفاده از خوراک­ های دارای پروتئین بالا مانند سویا یا مکعب اسب­ های نمایشی میزان پروتئین لازم را تأمین کند.

مرحله هشتم:

هر اسب خصوصیات منحصر به فرد دارد و هر جیره را باید برای هر فرد تعدیل نمود. زمانی که جیره محاسبه شده و تغذیه شود باید مطمئن شد که جیره برای اسب مناسب است.

*یک منبع آب پاکیزه باید در تمامی اوقات در دسترس باشد.

*خوراک­ ها باید از کیفیت خوبی برخوردار باشند تا اسب به خوردن آن تمایل داشته باشد.

*نه تنها خوراک باید نیازمندی­های اسب به مواد مغذی را تأمین نماید، حیوان نیز باید از نظر روانی از خوردن خوراک رضایتمند باشد. اسب نباید از کم بودن بخش علوفه­ ای جیره ­اش رنج ببرد.

*وضعیت بدن اسب باید به صورت چشمی و نیز به کمک نوار سنجش وزن و باسکول کنترل شود. اسب ممکن است دچار کاهش یا افزایش وزن باشد که در صورت چنین وضعیتی باید جیره غذایی به تدریج در جهت رفع این مشکلات تغییر یابد. اسب­ها باید در وضعیت عملکرد ایده­آل وزن خود را حفظ نموده و تا حدّ امکان دچار تغییر وزن نشوند.

*مزاج و رفتار اسب می­تواند تحت تأثیر جیره تغذیه شده قرار گیرد. اسب­ های دو رگ ممکن است به جیره ­ای دارای کنسانتره بیشتر و بخش خشبی کمتر نیاز داشته باشند تا بتوانند عملکرد بهتری داشته باشند و آرام­تر باشند. وجود یک محوطه باز و ساکت می­تواند علاوه بر صرفه ­جویی در خوراک از پرخاشگری اسب­ها در باکس خود جلوگیری نماید.

*محیطی که اسب در آن قرار دارد نیز باید به طور مرتب کنترل شود. در یک دوره سرد اسب­ها به خوراک بیشتر و پتو نیاز دارند. همچنین اسبی که موهایش کوتاه شده است نیز به خوراک بیشتری نیازمند است تا بتواند وضعیتش را حفظ نماید. در شرایط آب و هوایی گرم نیز می­توان بخش کنسانتره­ ای جیره اسب­ها را حذف نمود و یا کاهش داد زیرا احتیاجات انرژی نگهداری آن­ها کاهش می­یابد. در این صورت حتی اگر وضعیت بدنی اسب کمی افت نشان داد اصلاً نگران نشوید.

*اسب­ها باید به طور منظم کرم­ کشی شوند و دندان­هایشان از نظر داشتن لبه­ های تیز کنترل گردد.

*نتایج و عملکرد ضعیف برخی اسب­ها ممکن است در نتیجه آسیب دیدن دستگاه گوارش آن­ها توسط انگل­ ها در اوایل زندگی حاصل شود که در این صورت لازم است توجه بیشتری به تغذیه آن­ها داشت.

---

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی