آسپرژیلوز تقریباً در تمام پرندگان و حیوانات و از جمله انسان وجود دارد. در پرندگان به دو صورت حاد (با ابتلا و تلفات بالا در پرندگان جوان) و مزمن (در پرندگان بالغ) وجود دارد و در بوقلمون مشکل آن به مراتب بیش از مرغ خانگی است. این بیماری در نتیجه فعالیت «آسپرژیلوس فومیگاتوس» بوجود می آید که یک ارگانیسم کپکی یا قارچی است. گاه اوقات دیگر انواع کپک ها نیز درگیر می شوند.برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بیماریهای قارچی مرغ و خروس لاری به ادامه مطلب توجه فرمایید.
بیماری های قارچی
آسپرژیلوز
ارگانیسم ها در محیط مرغداری ها وجود دارند و بر روی بسیاری از مواد همچون بستر، غذا، چوب در حال پوسیدن و مواد مشابه آن به سرعت رشد می کنند، پرندگان از طریق تماس با غذا، بستر و ادوات و ابزار آلوده درگیر می شوند. این بیماری مسری نیست و از پرندهای به پرنده دیگر سرایت نمی کند. اغلب پرندگان سالم در برابر هجومها بعدی این کپک مقاومت نشان میدهند. استنشاق مقادیر زیادی از اشکال عفونی قارچ ها و کپک ها یا کاهش مقاومت بدنی پرندگان منجر به بیماری آنها می شود. در بوقلمون های بالغ،این بیماری بیشتر در نرها شکل می گیرد. در اشکال حاد این بیماری در پرندگان جوان، علایم اصلی بصورت سختی تنفس، خواب آلودگی، کاهش اشتها و گاه تشنج و در نهایت مرگ است. گاه ارگانیسم به مغز حمله می برد و موجب فلج یا دیگر اشکال و علایم عصبی می شود. شکل مزمن آن در پرندگان مسن منجر به کاهش اشتها، سختی تنفس، سرفه و کاهش سریع وزن می شود. تلفات این بیماری پایین است و تنها تعداد اندکی از پرندگان تحت تأثیر قرار می گیرند.
این بیماری مناطق گرهای سختی در ششها ایجاد کرده و موجب عفونی شدن کیسه های هوایی می گردد. اغلب اوقات جراحات کیسه هوایی شبیه جراحات سینوزیت عفونی یا بیماری مزمن تنفسی است. در برخی پرندگان کلنیهای رشد کپک را می توان روی غشاءهای کیسه هوایی دید. تشخیص این بیماری بر اساس اطلاعات تاریخچه گله، علایم و جراحات بیماری انجام می شود. در ضمن ضروری است برای تشخیص قطعی بیماری، جراحات میکروسکپیک آن بررسی شود. با جلوگیری از کپکی شدن بستر، غذا و ابزار و ادوات مرغداری می توان جلوی آن را گرفت. این بیماری درمانی ندارد. تمیز کاری و ضدعفونی ابزار و وسایل کمک قابل توجهی به کنترل بیماری است.
مایکوتوکسیکوز
برخی سویه های قارچها یا کپک ها که در خوراک پرندگان و یا مواد اولیه آنها رشد می کنند تولید «سم» میکنند که وقتی توسط انسان و دیگر حیوانات خورده می شود موجب بیماری مرگباری می شوند. این بیماریهای قارچی مرغ و خروس لاری را عموماً «مایکوتوکسیکوز» می نامند. سموم تولید شده توسط قارچها بسیار سمی هستند و در واقعی رقیب سم بوتولیسم می باشند. مایکو تاکسیکوز از طریق بلعیدن مواد سمی تولید شده توسط کپک های رشد کرده روی مواد غذایی و حتی بستر ایجاد می شود. انواعی از قارچها تولید سم می کنند که در طیور ایجاد مشکل می کند ولی مهمترین دسته آنها قارچ «آسپرژیلوس فلاووس» است که سم آن را «آفلاتوکسین» می نامند. آسپرژیلوس فلاووس کپک رایجی است که روی بسیاری از مواد موجود در طبیعت وجود دارد و بویژه روی دانه ها و آجیل ها به خوبی رشد می کند.
آفلاتوکسینها شامل ۴ دسته متابولیت های تولید شده توسط قارچ آسپرژیلوس میباشند که شامل B1، B2، G1 و G2 است. آفلاتوکسین B1 سمی ترین آنها است و در صنعت طیور از اهمیت بیشتری برخوردار است. سموم قارچی موجب علایم متنوعی در مرغ های آلوده می شود که بسیاری از آنها را به اشکال می توان شناسایی کرد. آفلاتوکسینها در شرایط خاص موجب مرگ، کاهش رشد، کاهش تولید تخم، کاهش جوجه درآوری و نیز تنشهای فیزیولوژیکی می شود و توانایی بدن در توسعه ایمنی در برابر عوامل عفونی را کاهش می دهد. تشخیص آن خیلی مشکل است زیر جراحات خاصی ندارند و تنها باید از طریق شناسایی سم مصرف شده آنها را شناسایی قطعی کرد.
کپک ها در طبیعت گسترده اند. غلات و دیگر محصولات زراعی قبل از برداشت توسط کپکها آلوده می شوند. مسئله مهم نحوه انبار آنها و تنظیم دما و رطوبت محل نگهداری برای کاهش رشد بیشتر کپک ها روی آنها است. در این حالت با وجودی که کپک وجود دارد ولی قادر به تولید سم نیست مگر اینکه کپک به طور کاملاً آزاد قادر به رشد باشد. آفلاتوکسین موجود در مواد غذایی را از طریق آزمون های شیمیایی تشخیص میدهند. وقتی سم تولید شد، روشی برای از بین بردن آن و یا از بین بردن اثرات مضر آن وجود ندارد. فراهم ساختن جیره های حاوی چربی و پروتئین بالا و افزودن مکمل ویتامین به آن مناسب است.
مونیلیازیس (مایکوز چینه دان، برفک)
یکی دیگر از بیماریهای قارچی مرغ و خروس لاری مونیلیازیس گفته میشود که عمدتاً قسمتهای بالای دستگاه گوارش تمام پرندگان را درگیر می کند و از مشخصه های آن مناطق ضخیم و سفید چینه دان و زخم های سنگدان و تورم مقعد مرغها است.
عامل این بیماری، مخمر شبیه قارچ به نام «کاندیدا آلبیکانس» است. طیور در تمامی سنین به این ارگانیسم حساسند. مرغ خانگی، بوقلمون، کبوتر، قرقاول، بلدرچین و باقرقره و دیگر حیوانات خانگی و انسان به این عارضه دچار می شوند. این ارگانیسم بشدت در مناطق پرورش طیور دنیا گسترده است. مونیلیازیس از طریق خوردن عامل بیماری در خوراک، آب و محیط آلوده انتقال می یابد. آبخوری غیربهداشتی و ناسالم مهم ترین منبع ذخیره این ارگانیسم است. البته بیماری به صورت مستقیم از پرندهای به پرنده دیگر انتقال نمی یابد. این ارگانیسم به خوبی روی ذرت رشد می کند و لذا استفاده از مواد خوراکی کپک زده این آلودگی را به جیره پرندگان وارد میکند. این بیماری علایم مشخصه خاصی ندارد. پرندگان جوان، بی قرار و رنگ پریده شده و پرهای آنها ژولیده میشود و مرغهای قفس آلوده، چاق و کم خون می شوند. برخی پرندگان تورم مقعد شبیه اسهال دارند و پرها و پوست اطراف سله سفید رنگی می بندند. در این حال مصرف غذا، ۱۰ تا ۱۲ درصد افزایش می یابد.
جراحات کلی این بیماری محدود به چینه دان، پیش معده و سنگدان است. چینه دان و پیش معده مناطق ضخیم شده و سفید رنگ و شبیه «حوله ترکی» نشان می دهند. فرسایش دیواره پیش معده و سنگدان و نیز تورم روده در این بیماری مشاهده می شود. تشخیص بیماری بر اساس تاریخچه و جراحات تیپیک گله انجام می شود. تأیید بیماری تنها از طريق جداسازی و تشخیص آزمایشگاهی کاندیدا آلبیکانس میسر است. درمان این بیماری در گله توسط داروهای ضد قارچ انجام میشود. آنتی بیوتیک های وسیع الطیف موجب افزایش بیماری می شوند بنابراین نباید از این داروها تا کامل شدن فرایند کنترل بیماری در جیره و آب مرغ ها استفاده کرد. افزودن ۱۰۰ گرم در تن «نیستاتین» یا یک کیلو در تن «سولفات مس» بمدت ۷ تا ۱۰ روز روش خوبی برای کنترل مونیلیازیس است.
وقتی مونیلیازیس به گله وارد شد، در نتیجه مدیریت نامناسب، در گله دائمی می شود. اقدامات پیشگیرانه از قبیل مصرف مداوم مهار کننده های کپکی و قارچی در غذا، عمل آوری و ذخیره مناسب دان، تمیز کاری روزانه سیستمهای آبخوری و دانخوری و به هم زدن دوره ای یا تعویض و جایگزین بسترهای خیس و جلوگیری از کیک شدن آنها از جمله اقدامات برای جلوگیری از این عارضه محسوب می شود. یک روش نسبتاً ارزان و مؤثر برای مقابله با این بیماری افزودن محلول سفید کننده کلردار خانگی به آب شرب بمیزان ۵ قسمت در میلیون است.
سلام من چند تا مرغ خروس لری جوان دارم و دوتا لاری الان زخم روی صورت یکیشون درومده حالت مثل تپ خال و قارچه فک میکنم بقیم دارن میگیرنش ایا به انسان سرایت میکنه و راه درمانش چیه؟