بره موم یا صمغ که گاهی به آن چسب زنبور نیز گفته می­شود ماده خمیری و چسبناک است که زنبورها از درختان و گیاهان دیگر جمع­آوری و به کندو می­آورند. این ماده ممکن است از جوانه (مثل درختان تبریزی) و یا از پوست درختان (مثل درختان کاج و سایر سوزنی ­برگان) ترشح شود که زنبورها در هنگام نیاز آن را جمع ­آوری می­نمایند. بره موم معمولاً توسط زنبورهای مسن ­تر که بیش از 3 هفته سن داشته باشند و در ساعات اولیه روز جمع ­آوری می­شود. در این پست به بررسی  تولید برداشت و خواص بره موم می پردازیم.

بره موم یا صمغ

کاربرد بره موم توسط زنبور عسل بسیار متعدد است. مهمترین مصارف آن در داخل کندو عبارتند از: پر کردن شکاف­ها، تنگ کردن سوراخ­های تهویه، تنگ کردن سوراخ پرواز، ترمیم شکستگی­ ها، جلا دادن سطح داخلی کندو، جلا دادن سطح داخلی سلول­های پرورش نوزادان، محکم کردن محل اتصال قاب­ها، مومیایی کردن اجساد حیوانات خارجی که به داخل کندو راه یافته و کشته شده و یا مرده­اند و زنبورها قادر به خارج کردن آن­ها نیستند. (مثل جسد موش، حلزون، مارمولک، و مار و غیره)

مهمترین گیاهانی که زنبور عسل از آن­ها بره موم جمع­ آوری می­کند عبارتند از انواع درختان صنوبر، نارون، بلوط، توسکا، فندق و بید

زنبورهای جمع ­آورنده بره موم به وسیله قطعاتی دهانی و پاهای خود آن را جمع کرده و به داخل سبد گرده گل منتقل و به کندو حمل می­کنند.

زنبور آورنده بره موم معمولاً در محلی در روی کف کندو قرار گرفته و برای جدا کردن بره موم از روی پاهای خود مدت­ها وقت صرف می­کند. ممکن است زنبورهای دیگر در این کار به وی کمک کنند. تعداد زنبورهایی که در یک کلنی برای جمع­ آوری بره موم فعالیت می­کنند بسیار محدود می­باشد. ضمناً مقدار بره موم جمع ­آوری شده در مواقع مختلف سال نیز متفاوت است. در فصول سرد مقدار بیشتری بره موم به کندو آورده می­شود. تمایل نژادهای مختلف زنبور عسل برای جمع­آوری بره موم متفاوت می­باشد. ثابت شده است که نژاد قفقازی (A.m. caucasica) بیش از سایر نژادها بره موم جمع­ آوری می­نماید. یک کلنی زنبور عسل سالانه به طور متوسط حدود 150 تا 200 گرم بره موم جمع ­آوری می­کند.

اکثر زنبورداران به واسطه وجود بره موم در داخل کندو های خود با مشکلاتی روبرو هستند که از جمله: چسبیدن به دست­ها و لباس­های آن­ها در هوای گرم، وارد موم شده و به عنوان ناخالصی موم زنبور عسل منظور می­شود، خارج کردن و جابجا کردن قاب­ها را مشکل می­نماید، و بالاخره به قاب­های عسل شان چسبیده و برای تولید کنندگان آن مشکلاتی را به وجود می­ آورد.

خصوصیات فیزیکی و ترکیب شیمیایی بره موم

بره موم در شرایط معمولی ماده ­ای است جامد، خمیری، چسبناک، به رنگ قهوه­ای متمایل به سبز تا قهوه­ای مایل به قرمز. در حلال­ های آلی مثل الکل اتیلیک، استون، بنزین و غیره به مقادیر متفاوت حل می­شود. در درجه حرارت­های پائین سفت و شکننده می­گردد. از نظر مقایسه، مقاومت بره موم به طور متوسط هشت مرتبه و سختی آن نیز هفت مرتبه کمتر از موم خالص زنبور عسل می­باشد.

ترکیب شیمیای بره موم در نمونه­ های مختلف فرق می­کند و بستگی به منبع گیاهی و روش برداشت آن از داخل کندو توسط زنبوردار دارد.

ترکیب شیمیایی آن به طور متوسط عبارتست از: موم 30%، رزین و بالزام 55%، روغن­های اتری 10% و گرده گل 5% .

همچنین ترکیبات مختلفی که اساس مواد رنگی آن را تشکیل می­دهند از بره موم شناسایی کرده ­اند که مهمترین آنها عبارتند از:

و بالاخره ترکیبات دیگری که اخیراً در بره موم شناسایی کرده ­اند  عبارتند از:

موارد استفاده از بره موم توسط انسان و خواص بره موم

گزارشات متعددی مبنی بر خواص بره موم می توان به خاصیت باکتری کشی و قارچ کشی آن نام برد.ثابت شده است که محلول بره موم در الکل می­تواند از رشد بعضی از باکتری­ها و قارچ­ها جلوگیری به عمل آورد.

خاصیت باکتری کشی بره موم عمدتاً مربوط به Ferulic acid, Cafeic acid, galangin می­باشد. همچنین از دیگر خواص بره موم می توان به   التیام زخم­ها مؤثر بوده است، لذا در بعضی از کشورها خصوصاً در شوروی سابق برای تهیه بعضی از پمادهای التیام بخش زخم­های خارجی انسان و حیوانات از بره موم استفاده می­گردد. در شوروی سابق بعضی از بیماری­های شنوائی را با بره موم درمان نموده ­اند. علاوه بر این گاهی از بره موم به عنوان یک ماده بیهوشی موضعی مثلاً در دندانپزشکی استفاده می­شود. یکی از موارد مهم استفاده از بره موم، جلا دادن اشیاء چوبی قیمتی می­باشد.

تولید و برداشت بره موم از کندو

برای تولید تجارتی بره موم روش­های مختلفی ابداع شده است ولی اساس کار همه آن­ها این است که یک صفحه چوبی یا فلزی را که حاوی سوراخ یا شکاف­های متعدد است روی کندو قرار می­دهند تا زنبورها این سوراخ­ها و شکاف­های را با بره موم پر و مسدود کنند. سپس این صفحه را از داخل کندو خارج کرده و با روش­های مختلف بره موم را از آن جدا می­نمایند. بره موم جدا شده را تمیز کرده و پس از بسته­ بندی به فروش می­رسانند.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی