از جمله بیماری های گوارشی همستر شامل یبوست همستر، اسهال همستر ، انگل همستر، مسمومیت همستر  را نام برد. همه این بیماری ها دارای علائم مشخصی هستند. در ادامه به معرفی این بیماری ها  و درمان آنها می پردازیم.

 ضایعات دندانی

در حالت طبیعی نسبت پهنای تاج به طول دندان ۱ به ۳ می باشد ولی به دلیل اینکه دندان­های پیش همسترها در طول دوره زندگی آنها به صورت دائمی در حال رشد کردن هستند گاهی این نسبت به هم خورده و دندان­ها بسیار بلند می شوند که از علائم بلند شدن بیش از اندازه دندان­ها می توان به وجود تورم در ناحیه ، کاهش اشتهای حیوان، بی حالی و کز کردگی و در نهایت به کاهش وزن اشاره کرد. برای درمان این عارضه باید به دامپزشک مراجعه کرده و توسط قیچی های خاص اقدام به کوتاه کردن دندان­های حیوان نمود البته لازم به ذکر است که عده ای از صاحبان همسترها از ناخن گیر برای کوتاه کردن این دندان­های بلند استفاده می کنند که به هیچ وجه توصیه نمی شود (برای کوتاه نگه داشتن دندان­های حیوان قرار دادن مقداری چوب درختان میوه در قفس حیوان جهت جویدن آنها ضروری است.) در صورتی که یکی از دندان ها بشکند باید دندان دیگر را نیز به همان اندازه کوتاه کرد تا حیوان مشکلی در اخذ غذا نداشته باشد. و نیز در صورت وجود شکستگی جزئی در دندان و یا در صورت ایجاد تغییر رنگ در دندان می توان به جیره روزانه حیوان کمی شیر خشک ولبنیاتی مانند پنیر و یا ماست (به مقدار بسیار کم در جیره) اضافه کرد زیرا در بهبود عوارض دندانی نقش بسیار مؤثری دارند.

انباشتگی کیسه های گونه ای

این عارضه می تواند یک طرفه یا دو طرفه باشد و علت آن استفاده زیاد و مداوم از مواد غذایی خشبی و خشک در جیره غذایی حیوان است. در این عارضه کیسه گونه ای یک یا هر دو طرف به صورت متورم در آمده و حتی به سر حيوان یک منظره متورم می دهد و این ناحیه دچار التهاب می گردد برای درمان این عارضه لازم است به دامپزشک مراجعه گردد تا حیوان تحت یک بی هوشی عمومی سبک قرار گرفته و با استفاده از مواد نرم کننده مانند آب و یا حتی پارافین خوراکی و پنس های کوچک نسبت به تخلیه این مواد انباشته شده اقدام گردد. بعد از تخلیه این کیسه ها استفاده از پمادهای آنتی بیوتیک موضعی و نیز داروهای ضدالتهاب و معاینه کلی حیوان بخصوص از نظر سلامت دندانی توصیه می شود.

مسمومیت حاصله از آنتی بیوتیک ها یا کولیت

مسمومیت همستر به طور معمول بین ۴ الی ۸ روز بعد از مصرف آنتی بیوتیک ها ایجاد می گردد. افزایش تعداد باکتری های خاصی در دستگاه گوارش و بخصوص روده های حیوان ( از جمله Clostridium difficle) به همراه توکسین های حاصله از آنها موجب ایجاد اسهال و در نهایت مرگ حیوان می گردد. این عارضه می­تواند با مصرف آنتی بیوتیک هایی نظیر جنتامایسین، و نکومایسین، پنی سیلین، آمپی سیلین، سفالوسپورین های نسل اول، اریترومایسین، دی هیدرو استرپتومایسین و برخی دیگر از آنتی بیوتیک ها به دلیل ایجاد اختلال در توازن باکتریایی یا فلور میکروبی موجود در دستگاه گوارش ایجاد گردد و منجر به بروز یک اسهال و فلجی پایین رونده در همستر شده و در نهایت به مرگ حیوان می انجامد.

در اغلب موارد بالینی درمان مسمومیت همستر زیاد امیدوار کننده نیست ولی می توان از مایع درمانی (سرم تراپی) و درمان های حمایتی که در کاهش دادن یا رفع علائم بیماری کمک کننده هستند استفاده نمود.

 تورم منتشر روده

باکتری Lawsania intracellularis و یا کمپیلوباکتر ژوژنی عامل اصلی این بیماری بوده و بیشتر در سنین ۳ الی ۸ هفتگی مشاهده می گردد. از عوامل زمینه ساز و ایجاد کننده دیگر می توان به استرس و تغییر جیره غذایی اشاره کرد. در مراحل ابتدایی بیماری کاهش اشتها و بی حالی و ژولیدگی پوشش خارجی حیوان مشاهده می گردد که با پیشرفت عارضه اسهال نیز به علائم فوق افزوده می گردد و به دلیل وجود درد و پیچش در دستگاه گوارش حيوان حالت قوز کرده به خود می گیرد و در لمس ناحیه شکمی روده ها حالت عادی نداشته و ضخیم و سفت به نظر می رسند و به دلیل وجود اسهال بدن حیوان آب از دست داده و دچار دهیدراتایسون می گردد.

در این بیماری بافت ایلئوم دچار هایپرپلازی شده و ضایعه اصلی در این ناحیه است. هایپرپلازی مخاط ایلئوم ممکن است موجب ایجاد انسداد موضعی روده ها گردد و حتی گاهی حیواناتی که از عوارض بیماری جان سالم به در می برند چند روز بعد در اثر عوارض روده ای ناشی از بیماری تلف خواهند شد. در کالبد گشایی حیوانات تلف شده وجود محتویات زرد رنگ در روده ها به همراه افزایش ضخامت مخاط ایلئوم وپرخونی در روده ها مشهود بوده و گاهی زخم هایی در آن ناحیه دیده می شود.

در موارد شدید تو هم رفتگی روده ها و پرتیونیت نیز محتمل است. برای درمان این عارضه استفاده از آنتی بیوتیک هایی مانند اریترومایسین یا نئومایسین، تتراسایکلین و کلرامفنيكل مفید می باشد ولی باید به خاطر داشت که قبل از هر اقدامی باید ابتدا دهیدراتاسیون و اسیدوز حیوان را رفع کرد که با استفاده از تراپی است. این نکته شایان ذکر است که درمان این بیماری بجز در موارد بسیار اولیه زیاد امیدوار کننده نبوده و در اغلب موارد همستر های مبتلا تلف می شوند. در صورت مصرف میوه و سبزی زیاد و یا مصرف مواد غذایی حاوی آب بالا توسط حیوان مدفوع شل و آبکی می شود و نیز لازم به توضیح است که مسمومیت با حشره کش ها و مواد شیمیایی نیز می تواند منجر به شل شادن مدفوع و یا اسهال در همستر شوند که باید از این بیماری تفریق داده شوند .

 بیماری تیزر

عامل بیماری یک باکتری گرم مثبت هاگ دار به نام باسیلوس پیلاریفورمیس است که سلول های کبدی، سلول های اپی تلیال روده ها و نیز سلول های قلبی را آلوده می کند و با عث ایجاد علائمی مانند اسهال آبکی و زرد رنگ که به صورت ناگهانی نمود پیدا می کند، بی حالی، دهیدراتاسیون و در نهایت مرگ می گردد. برای درمان این بیماری استفاده از داروی تتراسایکلین باعث حصول نتایج امیدوار کننده ای می شود ولی در اغلب موارد درمان حیوان مبتلا با شکست مواجه می شود. مصرف طولانی مدت کورتون ها و نیز استرس در بروز این بیماری نقش عمده ای داشته و از عوارض عمده ناشی از بیماری می توان به ضایعات کبدی اشاره کرد. باکتری Escherichia coli – Bhaemolytic و سالمونلا نیز از همستر های مبتلا به آنتریت جدا شده­اند ولی در مقایسه، میزان سالمونلوز بسیار کمتر است. علائم کلنیکی شبیه سایر بیماری های روده ای است و شامل مدفوع نرم و یا حتى عادی می باشد ولی احتمال ایجاد سپتی سمی و مرگ بسیار بالا است. سالمونلوز یک بیماری زئونوز یا مشترک بین انسان و حیوان بسیار مهم می باشد و می تواند به انسان نیز منتقل شود و همستر ها حتى بعد از درمان دارویی و بازگشت به حالت سلامت ظاهری می توانند تا مدت ها به عنوان ناقل بیماری برای انسان عمل نمایند، بنابراین توصیه می شود به دلیل احتمال انتقال بیماری به انسان، از درمان همسترهای مبتلا به سالمونلوز خودداری کرده و این حیوانات را به روش آسان کشی معدوم کرد.

 انگل های گوارشی

از کرم های نواری Hymenolepis nana که به نام کرم کوتوله نیز نامیده می شود متداول تر است و دارای چرخه مستقیم و غیر مستقیم با کک ها و سوسک ها می باشد که به عنوان میزبان واسط این انگل عمل می­کنند. انسان و حیوانات مستقیماً با بلعیدن تخم کرم آلوده می شوند یعنی انسان می تواند یک میزبان نهایی برای انگل باشد ولی در صورتی که تخم های کرم توسط حشرات بلعیده شوند در بدن آنها تبدیل به سیستی سرکوئید می شوند. تشخیص ابتلا با مشاهده تخم انگل در مدفوع است. برای درمان آن می توان از داروی نیکلوزامید با دوز mg /kg100 استفاده کرد ولی لازم به توضیح است که یک دوز دیگر از این دارو حتماً باید ۷ روز بعد از تجويز اول دوباره تجویز گردد. Hymenolepis dimenuta که به نام کرم نواری موش نیز شناخته می شود در همستر ها گزارش شده است. این انگل نیازمند یک میزبان واسط می باشد که سوسک ها و برخی حشرات مدفوع خوار از عمده ترین میزبان های واسط آن هستند و انسان توسط بلعیدن تصادفی این حشرات در بین سبزی و میوه های آلوده به این انگل مبتلا می شود. انگل های بالغ در روده باریک و گاهی در مجاری صفراوی دیده می شوند و ندرتاً مشاهده شده است که منجر به انسداد روده گردیده اند.Syphacia obvelate و Syphasia muris که از دسته کرم­های سنجاقی شکل هستند و اولی در موش خانگی و دومی در موش های صحرایی یافت می شوند نیز می توانند باعث ایجاد آلودگی و انگل همستر گردند. گونه های Trichomonas نیز که جزو پروتوزوآ ها هستند درهمسترها بوفور یافت می شوند ولی بصورت همزیستی در بدن همسترها زندگی کرده و معمولاً ایجاد انگل همستر نمی کنند.گونه های Giardia (ژیاردیا) و Spironucleus نیز از همسترهای دارای علائم روده ای جدا شده اند و می­توانند عامل ایجاد بیماری های روده ای و انگل همستر باشند.

 درمان ضدانگلی در همسترها

تجویز داروهای ضدانگل علیه کرم های گرد و نواری در همستر ها ضروری است و باید توسط دامپزشک صورت گیرد. از داروهای عمده ای که در همستر به عنوان ضد انگل مصرف می شوند می توان به پیپرازین، آیورمکتین و پرازيكوانتل اشاره کرد.

 آنتروتوکسمی

عامل این بیماری از دسته کلستریدیوم ها بوده و در پی مصرف آنتی بیوتیک ها گزارش گردیده است. به غیر از عامل ذکر شده برخی دیگر از باکتری ها و ویروس ها نیز در وقوع این بیماری نقش دارند. توکسین های حاصله از باکتری ها بر روی بافت روده ها اثر گذاشته و موجب افزایش نفوذپذیری آنها می شود انتقال بیماری از راه مدفوعی – دهانی بوده و نیز ارتباط نزدیکی با جیره غذایی حیوان دارد به طوری که با افزایش مصرف دانه ها و غذاهای حاوی نشاسته و قند زیاد رخداد این بیماری نیز بالاتر می رود. از علائم بالینی بیماری می­توان به اسهال سبز رنگ تا قهوه ای و بدبو، بی حالی، بی اشتهایی، دهیدراتاسيون، تب، نفخ و پلی دیپسی اشاره کرد. علائم کالبدگشایی این بیماری شامل وجود پتشی (خونریزی های سر سنجاقی) در بافت مغز و روده ها و پرخونی موضعی یا منتشر در روده ها می باشد. این بیماری درمان اختصاصی نداشته و فقط می­توان برای جلوگیری از مرگ حیوان در مراحل ابتدایی بیماری از درمان های حمایتی برای رفع علائم اسهال و سموم حاصله از باکتری ها استفاده کرد که این اقدامات نیز زیاد امیدوار کننده نبوده و اغلب، بیماری منجر به مرگ حیوان می گردد.

یبوست همستر

در صورتی که میزان فيبر (سبزیجات) در جیره حیوان کم باشد مدفوع سفت شده و حيوان مبتلا به یبوست می شود. یبوست همستر اغلب اوقات در اثر کمبود آب در جیره غذایی ایجاد می گردد. در صورت مشاهده این حالت بهتر است مقداری هویج و یا سایر میوه و سبزیجات تازه در اختیار حيوان قرار داده و نیز مقداری آب در قفس حیوان قرار دهید (تدابير خاص جهت واژگون نشدن ظرف آب اتخاذ گردد و یا از آبخوری های مخصوص جوندگان استفاده شود) و در صورتی که تا ۴۸ ساعت یبوست همستر برطرف نشد به دامپزشک مراجعه کنید.

نئوپلاسم های دستگاه گوارش

این نئوپلاسم ها اغلب خوش خیم بوده و از نوع پاپیلوما هستند ولی علاوه بر اینها تومورهای خوش خیم روده­ای دیگری نیز در همسترها دیده می شود. گاهی تومور های بدخیمی نیز در دستگاه گوارش همسترها گزارش می گردد که اغلب به دلیل طول عمر پائین حیوان و عدم دسترسی به امکانات تشخیصی مناسب (بخصوص در ایران) این تومورها تشخیص داده نمی شوند و یا اگر هم شناسایی شوند امکان درمان به دلیل پیشرفته بودن عارضه وجود ندارد و یا اینکه پاسخ به درمان بسیار ضعیف است.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی