تشخیص بیماری پسیتاکوز یا تب طوطی در مرغ عشق به دلیل نداشتن علایم مشخص دشوار است. طوطی های مبتلا به بیماری تب طوطی؛ دارای حالتی بی تفاوت، مدفوع بسیار نرم و گاه حاوی لکه های کوچک خون، آب ریزش بینی و تنگی نفس دارند. این بیماری ممکن است ملتحمه چشم را نیز عفونی کند و موجب آبریزش چرکی از پلک پایینی شود. در بیماری تب طوطی، گاه تمام علايم فوق با هم بروز می کنند و گاه ممکن است هر یک از علایم به تنهایی دیده شود. به همین دلیل، وقتی چنین علایم یا هریک از آن در پرنده دیده شود، باید جدی تلقی شود. صاحب طوطی باید در مرحله اول از لامپ حرارتی مادون قرمز استفاده کند و اگر علایم همچنان باقی ماند، از کمک دامپزشک بهره گیرد. در ادامه بیماری پسیتاکوز یا تب طوطی در مرغ عشق را بررسی و علائم و راهای درمان آن را بررسی می کنیم.
پسیتاکوز یا تب طوطی (Psittacosis)
در گذشته، بیماری تب طوطی به دلیل قابلیت انتقال به انسان و حتی کُشنده بودن، یک بیماری خطرناک تصور می شد و به همین دلیل تمام طوطی های وارداتی می بایست دوران قرنطینه را می گذراندند. اما امروز ما می دانیم که پرندگان آوازه خوان و حتی طیور اهلی پرورشی نیز به این بیماری دچار می شوند. وقتی پرندگانی غیر از طوطی ها به این بیماری دچار شوند، نام این بیماری در آنها اورنیتوز خواهد بود (اونیتولوژی) یعنی پرنده شناسی و اورنیتوز به معنی بیماری پرندگان است.
نام این بیماری را از پسیتاکوز به اورنیتوز به این دلیل تغییر دادند که پسیتاکوس در زبان یونانی به معنی طوطی است و پسیتاکوز به معنی بیماری طوطی یا تب طوطی است و چون بعدها ثابت شد که این بیماری فقط مخصوص طوطی ها نیست و هر پرندهای ممکن است به آن دچار شود، نام آن را به اورنیتوز (یعنی بیماری پرندگان) تغییر دادند.
بیماری پسیتاکوز یا تب طوطی در مرغ عشق
امروز در مرغداری ها و نیز برای سایر پرندگان، از بیماری پسیتاکوزیاتب طوطی در مرغ عشق ، به طور رایج به نام اورنیتوز نام می برند. به دلیل آگاه شدن از عمومیت داشتن این بیماری در بین انواع مختلف پرندگان، و نیز کشف شدن داروهای مؤثر برای معالجه پرندگان مبتلا شده به اورنیتوز، امروزه دیگر مردم از نگهداری طوطی ها در خانه هراس ندارند، زیرا این بیماری با آزمایش مدفوع و نیز مجموع علایم آن قابل تشخیص و به راحتی قابل معالجه است. به هر حال، تمام افرادی که در خانه خود از هر نوع پرنده نگهداری میکنند، باید به محض دریافتن علایم بیماری های تنفسی، به پزشک مراجعه کنند و یادآوری کنند که در خانه خود از طوطی یا هر نوع دیگر پرنده نگهداری میکنند.
بد شکل شدن پرها
گاه بدشکل شدن پرها در پرندگان مسن تر بروز می کند. در این بیماری، شاهپرهای اصلی، شاهپرهای فرعی و پرهای دُم ممکن است در هنگام خروج از غلاف دچار مشکل شوند. گاه چنین پرها پس از خروج از غلاف به شکل پخ شده در می آیند و رشد آنها مختل می شود. گاه رشد این پرها به صورت پیچیدن دور غلاف پر ادامه می یابد و همین اشکال موجب بدشکلی عمومی پرهای پرنده می شود. کمبودهای تغذیه ای، بی تعادلی هورمونی، کم رسیدن خون به پیاز پرها یا ایجاد کیست در پیاز پرها موجب بدشکلی پرها می شود که باید توسط دامپزشک مورد تشخیص و معالجه قرار گیرد.
پرکنی
علاوه بر پرریزی ، پرکنی یک عارضه معمولاً روانی و رایج بین طوطی های بزرگ جثه؛ مثل کاسکوها، کاکادوها، آراها و غیره است. البته طوطی های کوچک جثه ای چون مرغ عشق های استرالیایی (پاراکیتها) نیز از مبتلا شدن به این عارضه در امان نیستند. من در کاسکوها عارضه پرکنی را به طور وسیع مورد مطالعه و تحقیق قرار داده ام و در کتاب های کاسکو به طور مفصل این مشکل را مورد بحث قرار داده ام. اگرچه عامل روانی (استرس های گوناگون) مهم ترین علت پرگن شدن طوطی ها محسوب می شود، ولی کمبودهای تغذیه ای و نیز تمایلات جنسی سرکوب شده نیز در بین طوطی ها می توانند موجب بروز پرکنی در بین آنها شود.
در طبیعت عارضه پرکنی بسیار به ندرت بین طوطی ها بروز می کند، زیرا آنها در طبیعت بین همنوعان خود زندگی می کنند افسرده نمی شوند، در هنگامی که نیاز به جفت پیدا می کنند، امکان یافتن جفت برای آنها فراهم است و با چریدن روی گیاهان مختلف و متنوع و تغذیه از دانه ها، میوه ها و بخش های سبز گیاهان و جوانه ها، نیازهای غذایی خود را تأمین می کنند و هر زمان که خوراک های مصرفی آنها کمبود مواد معدنی داشته باشد، آنها با خوردن گِل هایی از مناطق خاص، چنان کمبودها را برطرف می کنند.
تمام طوطی داران باید بدانند که عموم طوطی ها در مقایسه با سایر پرندگان از عقل و هوش بیشتری برخوردارند و لذا وقتی در شرایط اسارت قرار میگیرند، نمی توانند همچون سایر پرندگان با زندگی در قفس و شرایط اسارت به راحتی کنار بیایند و غالباً به علت دور شدن از همنوعان و محیط طبیعی دچار درجه ای از استرس می شوند.
وضعیت بد صیدهای غیر قانونی حمل و نقل با معیارهای غیر استاندارد، قرار گرفتن در شرایط شلوغی در جعبه های حمل ونقل، طول مدت حمل و نقل و گرسنگی و تشنگی کشیدن در حین حمل و نقل، قرار گرفتن آنها در محیط غریب پرنده فروشی ها و سپس وارد شدن آنها به خانه ها و همجوار شدنشان با افراد ناآشنای موجود در خانه ها، رفتارهای نادرست و ناآگاهانه مردم با آنها به خصوص در اوایل، مواجه شدن آنها با غذاهای ناآشنا و شرایط قفس، تغذیه آنها با خوراک های نا آشنا (غالباً تخم آفتابگردان) که هیچ یک از این شرایط در اوایل برای آنها آشنا نیستند و نیز شماری از عوامل دیگر، موجب می شود که آنها یا در طول راه یا در پرنده فروشی ها یا در خانه ها تلفات زیادی داشته باشند و آنهایی که با تمام مشکلات تطابق پیدا می کنند، ظرف چند ماه اهلی می شوند و چنان چه از آنها درست نگهداری شود، عمری طولانی خواهند داشت (موارد ذکر شده عمدتاً خاص کاسکوهاست، ولی سایر طوطی ها؛ من جمله مرغ عشق ها نیز به میزان کم و بیش؛ چنین مشکلاتی را دارند و آنها نیز در اثر قرارگرفتن تحت استرس های شدید، ممکن است به پرکَنی دچار شوند.
طوطی ها وقتی اهلی می شوند، دیگر از انسان نمی ترسند و به خصوص اگر تنها نگهداری شوند، با صاحب خود پیوند عاطفی بسیار قوی برقرار میکنند و صاحب خودشان را به عنوان جفت عاطفی خود می پذیرند و به شدت به او علاقه مند می شوند و سایر افراد خانواده را نیز می شناسد و از آنها نیز نمی ترسند و با آنها نیز رفتاری کم و بیش دوستانه خواهند داشت.
اما رفتار طوطی ها با صاحب (جفت عاطفی) خودشان بسیار صمیمی و دوستانه است و به او به چشم جفت عاطفی و تنها تکیه گاه خود می نگرند. حال اگر طوطی ها توسط صاحب خود مورد غفلت واقع شوند، یا صاحبشان به سفری طولانی رود یا آن را بفروشد، فشار روانی بسیار شدیدی به آنها وارد می شود و این فشار روانی (استرس) را ممکن است نتوانند تحمل کنند و با اقدام به پرکنی، مبارزه منفی علیه شرایط ناگوار ایجاد شده برای خودشان را آغاز کنند.
چنانچه در بدو پرکنی صاحب طوطی آگاهانه با آن رفتار کند یا از متخصص باصلاحیت مشورت گیرد، امکان جلوگیری و متوقف شدن پرکنی وجود دارد، اما اگر مورد غفلت قرارگرفتن طوطی همچنان ادامه یابد، طوطی پرکن شده نیز همچنان به کندن پرهای خودش ادامه میدهد، تا جایی که ممکن است به جز قدری پر روی بالا و اطراف سر، تمام پرهای پایین گردن و سایر نقاط بدن خود را بکند و به محض خارج شدن یک پر جدید، آن را نیز بکَند.
برای جلوگیری از پرکن شدن طوطی ها، رعایت تغذیه کامل و متعادل واجب است. همچنین باید به شدت از انواع رفتارها و شرایط استرس زا در نگهداری آنها پرهیز شود. جهت معالجه نیز تغذیه صحیح و کامل، اصلاح شرایط استرس زای محیط زندگی، رفتارهای صحیح با طوطی و به خصوص فراهم کردن شرایط سرگرمی آنها با انواع چیزهای جویدنی، اسباب بازی ها، آزاد بودن در محیط خارج از قفس و گذراندن وقت کافی صاحب طوطی در بازی کردن با آن، باید مورد توجه قرار گیرد. لازم به ذکر است که صاحب طوطی می تواند با مطالعه و / یا مشورت با متخصص، شرایط بهبود طوطی پرکن شده را فراهم کند و پرهای آن را کامل کند، اما اگر طوطی پرکن شده و بهبود یافته مجدداً در شرایط استرس قرار گیرد یا پس از بهبود فروخته شود و وارد خانهای غریب گردد، این انتقال که موجب جدایی آن از صاحبش می شود، در عمدة شرایط منجر به شروع پرکنی مجدد خواهدشد.
بنابراین، مردم باید در هنگام خرید طوطی های اهلی یا سخنگو، بدانند که آیا چنان طوطی در گذشته سابقه پرکنی داشته یا نداشته و از خرید طوطی هایی با سابقه پرکنی به شدت خودداری کنند. این موضوع مهم و دیگر موضوعات، دلیل بسیار محکمی است برای آنکه من انتخاب صحیح طوطی ها در هنگام خرید را مهمترین گام در طوطی داری معرفی میکنم و اذعان می نمایم که اگر فردی در این اولین گام خطا کند، نباید انتظار دست یافتن به یک طوطی خوب و سرگرم کننده و دایماً زیبا داشته باشد.
نظرات کاربران
2:27:55 AM