نام گوزن زرد از کلمه لاتین donma آمده که در زبان آلمانی Damhirsch فرانسه Dutch,daim Domhert, ایتالیا daino عبری yahmur و زبان آرامیک harmal به معنی قرمز یا قهوه ای است. در ادامه به شناخت کامل گوزن زرد(گوزن ایرانی)خصوصیات و پراکندگی آنها می پردازیم .

گوزن زرد Fallow

طبقه بندی علمی

سلسله: جانوران

شاخه: طنابداران

دسته: پستانداران

راسته: زوج سمان

خانواده: سراويده    cervidae

زیر خانواده: سراوین cervinae

جنس: داما       Dama

گونه: داماداما    D.dama

داما مزوپوتامیکو ایرانی    D.persian mesopotamico

 گوزن زرد ایرانی با اندازه متوسط که ارتفاع آن در ناحیه شانه ۹۵ تا ۱۱۰ سانتی متر طول بدن حدود ۲4۰ سانتی متر، با دمی به درازای ۳۰ سانتی متر و میانگین وزنی بین ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم است. گوش­ها بلند بوده ولی نوک آنها زیاد تیز نیست و لب جلویی قسمت پایین گوش دارای حاشیه ای از مو است. پوزه برهنه، چروک دار و تیره رنگ است. سم­ها تیره، باریک و بلند هستند. رنگ زمینه قهوه ای آهویست، پهلوهای صورت و زیر پوزه و چانه تا پایین صورت و همچنین عقب چشم­ها متمایل به سفید است. پهلوهای بدن کمی از پشت که قهوه ای روشن است، کمرنگ تر و مایل به رنگ کرم است. در پشت و قسمت بالای پهلوهای بدن، لکه های سفید واضحی دیده می­شود. در طول وسط بدن دو خط سفید وجود دارد و در هر طرف پهلوها لکه های سفید رنگ به صورت یک خط پهن و کوتاه دیده می شود. دم سفید رنگ با تعدادی موهای سیاه است، نزدیک قاعده دم بالایی سفید که در هر طرف لکه ای از موهای سیاه وجود دارد. بطور کلی در فصول مختلف در جنس نر و ماده و در افراد ممکن است تغییر کند. رنگ زمینه بدن در ماده ها کمی تیره تر است.

شاخ فقط در نرها وجود دارد و دارای قاعده قوی و ضخیمی است که در بالای آن شاخه یا زایده و کوتاه بالای چشم روئیده است. بالای شاخ به تدریج پهن شده و قسمت مسطحی شبیه کف دست تشکیل می دهد که از آن یک یا دو شاخه به سمت داخل منشعب می شود. از گوشه عقبی قسمت پهن یک ساقه قوی و استوانه ای شکل خارج شده و معمولاً این ساقه به شاخه کاملاً رشد کرده منتهی بوده و زائده های کوچک دیگری از هریک از آنها خارج می شود.

گوزن زرد (Dama dama) که جنس نر آن دارای ۱۶۰ تا ۱۹۰ سانتی متر درازای بدن و ۹۰ تا ۱۰۰ سانتی متر ارتفاع تا شانه و وزنی بین 60 تا ۸۵ کیلوگرم می باشد. در حالی که ماده ۱۳۰ تا ۱۵۰ سانتی متر درازا و ۷۵ تا ۸۰ سانتی متر ارتفاع تا شانه و ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم وزن دارند.

این گوزن را در چهار رنگ متفاوت می توان دید. شاید بتوان این 4 رنگ را 4 زیرگونه گوزن زرد به حساب آورد هر چند در هیچ منبع علمی اشاره ایی به این موضوع نشده است.

رنگ قرمز یا قهوه ای (رنگ زرد) با قطعه ی سفید در کپل (سفیدی به صورت پیوسته می باشد) و قسمت شکم حیوان، هم چنین لکه های (نقطه­هایی) سفید روی پشت و پهلوهای فرو رفته با یک خط سفید دراز از پهلوها و نزدیک کپل روی لگن قرار گرفته و یک ردیف پهن سیاه در قسمت پایین پشت و اغلب متصل با سطح رویی سیاه تا دم است که در زمستان این لکه ها مشخص نمی باشند. این رنگ، عمومی تر بوده و اکثر گوزن­های زرد به این رنگ هستند.

دومین رنگ غالب بیشتر با منشأ خرمایی است از قرمز تا قهوه ای خط­های ممتد قهوه ای و یا سیاه می باشد. بر خلاف رنگ غالب قبلی، لکه های سفید در پوشش زمستانی واضح و قابل رویت است.

سفید، سومین رنگ غالب بود. چنان که بدان سفید یا چشم های سبزه و یا تیره تر می باشد (دقت شود با زالی اشتباه نشود) چهارم رنگ سیاه بوده، بدنی خیلی تیره اما نه به اندازه سیاهی. لکه ها به سختی مشاهده می شود. در زمستان بهتر می توان رنگ قهوه ای تیره آن را دید.

در تگزاس سیاه و سفید رنگ غالب می باشد. این گوزن­ها دارای ارتفاع ۹۱ تا و سانتی متر تا شانه بوده و وزن در نر ۷۹ تا ۱۰۲ کیلوگرم و در ماده ها ۳۶ تا 4۱ کیلوگرم است. شاخ های این گوزن، در سن بالای 3 سال به ۷۰ سانتی متر درازا هم می رسد.

گوزن زرد را می توان در نیوزلند، انگلستان، ولز، اسکاتلند، منطقه مدیترانه اروپا، آسیا (مخصوصاً ایران) یافت.

از مهم ترین مراکز پرورش گوزن در جهان می توان از باغ وحش بین جنگ، دره آوون، پارک بریستول انگلستان، باغ وحش فن اپل در کرونبرگ آلمان، زیستگاه حیات وحش دشت ناز و سمسکنده ساری در ایران اشاره کرد.

گوزن ایرانی سابقاً در جنوب اروپا تا بالکان، ترکیه، شبه جزیره عربستان، عراق و ایران زندگی می کرد. هم چنین در گذشته گوزن زرد در جنوب غربی ایران از خوزستان تا حدود کرمانشاه به طور فراوان وجود داشت. ولی به علت های مختلف از قبیل شکار و گرسنگی تعدادشان کاهش یافت تا این که در سال ۱۳۶۳ تعداد 6 رأس از این گوزن به دشت ناز ساری در ایران منتقل شد و پس از ازدیاد و فرار از خطر انقراض تعدادی از آنها به مناطقی نظیر جزیره اشک، میان کتل فارس، باغ شادی یزد، و به کشورهایی چون پاکستان، امارات متحده عربی و آلمان برده شد.

گوزن ایرانی در اروپا را در ۸۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سال پیش می دانند. هم چنین استخوان­های پیدا شده در ۱۰۰۰۰ تا ۱۷۰۰۰ سال پیش در شمال اسرائیل حاکی از قدمت این گوزن دارد.

گوزن زرد در اروپا توسط رومیان منتشر شد. کاخ روی فیش بورن شاهدی بر این ادعاست. بعد از رومیان مردمان نرماندی این گوزن را به بریتانیا و ایرلند برای شکار در جنگل های سلطنتی بردند.

این گوزن صبح زود و به هنگام غروب برای چرا کردن از محل استراحت خود خارج می شود. مسکن این گوزن چمن زارها، به انضمام علفزارهایی با زمین های جنگلی مخلوط یا خزان دار، جنگل های دارای کاج، بلوط و در زمستان بوته ها و درختان کوچکی که در زیر درختان بزرگ می رویند، می باشد.

در حالت وحشی غذای گوزن­ها ۵۶٪ سر شاخه ها، ۳۰٪ علف، %۱۲ ، علف­های پهن برگ و ۵٪ سایر گیاهان می­باشد و در برخی از کشورها در صورت کمبود موارد فوق علف ساحره، به این ترکیب اضافه می شود.

اوج فعالیت جنسی در گوزن زرد از اواسط سپتامبر شروع و تا نوامبر گاهی تا ماه اکتبر ادامه می یابد در این زمان گوزن­های زرد را می توان در تجمعات ۱۵۰ تایی هم یافت. در طی زمان فعالیت جنسی گوزن های نر علائمی نشان داده، و از مکان کوچکی دفاع می کنند. در این زمان نوعی نالیدن و راه رفتن متوازی برای جنگیدن به چشم می خورد. ماده ها و جوان ها در قلمرو نرها باقی می مانند و پس از جفتگیری اولین گوزن ماده سایر ماده های در قلمرو تبعیت کرده و به این کار مبادرت می­ورزند. پس از فصل جفتگیری نرها ۹ تا ۲۳ کیلوگرم از وزن بدن خود را از دست داده و شکل گروه­های مجرد به خود می گیرند در حالی که ماده و جوان­ها جداگانه و به دور از نرها در گروهشان باقی مانند. ماده ها پس از طی دوره آبستن ۳۱ تا ۳۲ هفته (تقریباً ۷ ماه) در اواخر می تا ژوئن بیشتر به صورت درازکش یک بره به دنیا می آورند. اگر چه دو قلوزایی هم غيره منتظره نیست. وزن بره­ها به طور متوسط 5/4 کیلوگرم می باشد.

ماده ها در ۱6 ماهگی بالغ شده و اولین بره خود را در ۲ سالگی به دنیا می آورند. در حالی که گوزن­های نر در 14 ماهگی به سن بلوغ رسیده و گاهی اوقات تا 6 سالگی اجازه فعالیت جنسی را به دلیل رقبای قوی تر به دست نمی آورند.

گوزن ایرانی شکارچی خاصی ندارد؛ هرچند هرحیوان گوشتخوار قوی تر از گوزن زرد قادر به شکار این گونه می­باشد. در محل ها و مکان­های مختلف عمر این گوزن را متفاوت دانسته اند، اما در مجموع می توان میانگین عمر این گوزن را ۱۱ تا ۱۵ سال دانست حداکثر عمر گوزن زرد ۲۵ سال می باشد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی