برای شناسائی صفات مطلوب ظاهری در گوسفندان نر و ماده یک سری خصوصیات را در بدو تولد و شیر گرفتن در نظر می گیرند که در این پست به بررسی این موارد به طور کامل می پردازیم.

شناسائی صفات مطلوب ظاهری در گوسفندان گوشتی

بره نر در هنگام تولد:

معمولاً دامدارها هنگام زایش بعضی از بره های نر را بمنظور تولید قوچ برای گله خود باید درنظر بگیرند. در گوسفندان گوشتی آنچه در ابتدای تولد برای دامدار مهم است وزن بره هنگام تولد و رشد سریع آن تا پایان دوره شیرخوارگی می باشد. طبیعتاً در تصمیم گیری ها خصوصيت نژادی نیز در نظر گرفته می­شود معمولاً سعی می شود بره درشت اندام بوده دارای دست و پای ظریف، کمر پهن و سر دارای ترکیب منظم باشد. هرچند تصمیم گیری در این مرحله کمی مشکل است ولی با سعی و دقت کافی می توان تعدادی بره نر بعنوان قوچ آینده در نظر گرفت و سپس وضع غذائی آنها را منظم نمود. در اینگونه موارد دامدارها باید سعی بنمایند که این نوع بره ها تا آنجا که ممکن است از شیر مادر استفاده بنمایند. در این مرحله وضع طبیعی نقاط مختلف بدن بره از جمله چانه، طرز راه رفتن، وضع پاها، اتصالی دنبه به بدن، طول و عرض دنبه، شکل دنبالچه، رنگ بدن، باید بررسی و جهت تصمیم گیری نهائی اطلاعات لازم جمع آوری گردد. بره تر مورد نظر باید از هر نظر سالم بوده و عاری از هرگونه بیماری­های ارثی باشد. اندام تناسلی بره بخصوص بیضه ها باید بازرسی شود زیرا گاهی اتفاق می افتد که یکی از بيضه ها از محوطه بطنی خارج نمی شود این مسأله ممکن است بعدها وضع باروری را مشکل نماید. دامداران باید سعی نمایند تا آنجا که امکان دارد بره هائی را بعنوان قوچ گله در نظر بگیرند که بتواند خصوصیت نژادی را به نسل های بعدی منتقل نماید. برای این کار همانطوریکه اشاره شد، حیوان از نظر خصوصیت نژادی حتی الامکان باید خالص باشد. بدین معنی که از نظر رنگ کاملاً تیپیک بوده لک های سیاه یا سفید اضافی نداشته باشد. این امر در خالص نمودن گله بی نهایت سهم است. اغلب ديده شده است که دامداران بدون در نظر گرفتن وضع رنگ و شکل ظاهری نژاد، خود دست به انتخاب بره نر می­زنند. اگر چه در ابتدا ممکن است بره دارای بنيه قوی باشد ولی باید بدانند که این گونه بره ها نتیجه تلاقی دو نژاد مختلف می باشند و اگر چه از نظر رشد و وضعیت ظاهری بسیار خوب هستند، ولی امکان دارد این خصوصیت را به نسل بعدی منتقل ننمایند. به همین خاطر توصیه می­شود دامدارها ابتدا گله خود را برحسب نژادی که نگه می دارند خالص بنمایند و آنگاه به تلاقی با نژادهای دیگر بپردازند.

بره ماده در هنگام تولد:

معمولاً دامداران هنگام تولد بره های ماده، هیچگونه انتخابی آنچنان که در مورد بره نر معمول است بعمل نمی آورند. به همین خاطر از بدو تولد تا آخر دوره شیرخوارگی باید سعی نمود که مراقبت های لازم جهت رشد بره ها بنحو مطلوب انجام و رعایت شود.

شناسائی بره نر هنگام از شیر گرفتن:

بره های نر را در پایان شیرخوارگی مجدداً مورد بررسی قرار می­دهند چون در این مرحله دامدار تصمیم نهایی خود را در مورد استفاده از بره نر بعنوان قوچ گله و یا پرورش آن بمنظور پرواربندی و فروش آن می­گیرد و بر همین اساس برنامه غذائی دام­ها باید تنظیم شود.

در این مرحله گاه اتفاق می افتد که بره های نر دیگر که در ابتدا مورد توجه قرار نگرفته بودند بعلت رشد سریع تر از بره های نر انتخاب شده نمود بهتری پیدا کرده باشند. بره های نر مورد نظر باید از سلامت کامل برخوردار بوده کاملاً سرزنده و فعال باشند و اندام­های مختلف دام باید بطور متناسب رشد نموده و از دور جلب نظر نماید.

علاوه بر نکات فوق، ناحیه پشت و کمر باید کاملاً پهن بوده و نسبتاً پر باشد. اگر چه این ناحیه سختی پس از بلوغ را نخواهد داشت ولی لمس مهره ­های کمر و زوائد مهره ای می تواند نشانه ای برای ارزیابی وضع رشد عضلات مربوطه باشد. ناحیه ران نیز بایستی کاملاً قوام یافته باشد بدین معنی که وقتی دنبه حیوان را بلند می کنیم از پشت، ران­ها کاملاً ضخیم دیده شوند. بيضه ها باید نسبتاً آویزان بوده و حرارت جنسی کم کم آشکار شده باشد. این نوع بره ها که اصطلاحاً به آنها پیش رس هم می گویند نسبت به سایر بره های نر، زودتر به حد بلوغ می رسند.

انتخاب بره ­های ماده جهت جانشین کردن میش مادر:

نظر به اینکه اغلب دامدارها تمام این بره ها را جهت جانشین نمودن نگه می دارند لذا رغبت چندانی به شناسائی آنها نشان نمی دهند و آنچه که بیش از همه مهم می باشد مسئله سلامتی آنهاست ولی به هرحال دامدارانی که علاقه مند هستند وضع گوسفندداری خود را بهبود بخشند حتی الامکان باید سعی نمایند بره­ هائی را جانشین سازند که از هر حيث واجد شرایط مربوط به نژادی که نگه می دارند بوده و بعلاوه دارای ظاهری سالم و رشد سریع، سرزندگی، پشت و کمر پهن ، شکم جادار و دست و پا مستقیم و منظم باشند. بعضی از بره ها در این سن نشانه هائی از لنگش دارند که بیشتر ارثی است.

انتخاب میش گوشتی

همانطوریکه قبلاً در مورد بره های از شیر گرفته بحث شد دامدار ضمن انتخاب قوچ تعدادی از بره های ماده را جهت جایگزینی میش های نامطلوب و حذف گله تربیت، و مازاد براحتیاج گله را ممکن است پروار نماید. لازم به یادآوری است که کمتر اتفاق می افتد که بره های ماده به پروار بسته شوند لذا دامدار سعی می نماید آنرا تبدیل به میش داشتی نموده سپس با قیمت بهتری بفروش برساند. بنابراین بسیاری از دامداران که گله­ داری را از ابتدا شروع می کنند و یا از موجودی گله خود رضایت نداشته اقدام به خرید میش های بره دار بمنظور گسترش گله خود می نمایند، نکاتی را باید مراعات کنند که ذيلا شرح داده می شود:

همانطوریکه در مورد قوچ گوشتی شرح داده شد، خصوصیت بدنی میش نیز باید متناسب با ظرفیت بدن و ظرافت میش بوده بدین معنی که سر حيوان، باید دارای پیشانی پهن و چشم­هائی شفاف و درشت و سرزنده باشد. بعلاوه باید گردن حتی الامکان کوتاه و عضلانی و ظریف، سینه عمیق و عریض، دنده ها مدور و قوسی، پشت و کمر مستقیم و پهن، کپل کوتاه و پهن، ساق­ها درشت و عضلانی باشد. آنچه که در میش زیاد مورد توجه بايد قرار گیرد ناحیه کپل حیوان است و به همین جهت لگن باید پهن و جادار باشد. ارزیابی این ناحیه به این ترتیب است که فاصله دو طرف کپل یعنی حدفاصل مفاصل رانی – حرقفه ای یا زاویه هانش را با دست لمس می نمایند. همچنین از نظر ظاهری می توان میش های متعدد را با هم مقایسه نمود و بهترین آنها را انتخاب کرد. ناحيه پستان نیز در هر حال مهم می باشد. پستان ها باید کاملاً قرینه بوده و نسج آنها هنگام شیرواری کاملاً پرشیر باشد و به زیر شکم با استحکام چسبیده باشد. پستان­های آویزان یک طرفی، جزء عيوبات محسوب می شود. شکم حيوان باید جادار و جمع و جور بوده و افتاده نباشد. پهلوها باید ظریف بوده و گود رفته نباشد و متناسب با سن میش، از ظرافت کافی برخوردار باشد.

شناسائی صفات مطلوب ظاهری در گوسفندان پشمی

تقريباً تمام نژاد های گوسفندان در ایران دارای پشم صخیم هستند که از نقطه نظر قالیبافی از اهمیت کافی برخوردار بوده و يقيناً این صفت، از نقطه نظرهای اصلاح نژاد باید مورد توجه قرار گیرد.

هنگام ارزیابی گوسفندان تیپ پشمی، در درجه اول پوشش و ظرفیت پشم را باید مورد دقت قرار داد. معمولاً این نوع گوسفندان ازنظر شکل عمومی، کشیده و کم عرض تراز گوسفندان گوشتی می باشند. بقیه قسمت­های بدن به ترتیبی که در تیپ گوشتی شرح داده شد از اهمیت خاصی برخوردار نیست. بنابراین ارزیاب هنگام شناسایی گوسفند پشمی ابتدا باید به توزیع پشم در نقاط مختلف بدن توجه نماید و البته هرقدر پوشش پشمی در نقاط مختلف بدن بیشتر و فشرده تر باشد یقیناً وزن پشم تولید شده بیشتر خواهد بود. بنابراین بسیاری از ارزیاب­ها «مقدار پشم» را مهمترین معیار قضاوت در این نوع گوسفندان قرار می دهند.

سایر معیارهای قضاوت در مورد وضع پشم روی حیوان زنده، تراکم و طول تار پشم و «سلامت پوشش پشمی بدن» است. تاکنون محققین، مطالعات زیادی در زمینه تراکم تارهای پشم در واحد سطح پوست بعمل آورده­اند. از آنجائیکه محصول پشم متراكم و طويل، نسبت به محصول پشم متراکم و کوتاه، بیشتر است انتخاب براساس مقدار پشم، عملاً انتخاب براساس طول و تراکم آن نیز خواهد بود. البته مسلم است که چشم غیر مسلح ، نمی­تواند تراکم و طول تار پشم را اندازه گیری کند ولی یک نفر ارزیاب خبره، می تواند حدود آنها را با احتساب اختلافات جزئی، مشخص و معین نماید. باید دانست تراکم تار پشم در نقاط مختلف بدن گوسفند متفاوتست و معمولاً در قسمت پشت و اطراف بدن، تراکم زیادتر از قسمت های شکم و دست و پا می­باشد.

شناسائی رفتار گوسفند

اگر چه عادات و رفتارگوسفند، موضوع نسبتاً گسترده ای است که از حوصلة این بحث خارج است و در پست های دیگر به قسمت­هایی از آن اشاره شده است، اما باید یادآور ساخت که گوسفند معمولاً مراتع مشجر را به غير مشجر ترجیح می دهد و مایل است که در سایه درختان، در اوقاتی که هوا نسبتاً گرم است به استراحت بپردازد. در چرای آزاد نیز استقرار گوسفندان در صحرا همیشه یکسان نیست. بعضی نژادها بطور انفرادی و برخی درخط مستقيم و تعدادی نیز بشکل گله های کوچک و کنارهم چرا می کنند. در اوقاتی از سال نیز که زمین از برف پوشید شده است، گوسفندان معمولاً در یک ردیف پشت سرهم حرکت و جای پای راهنمای گله را تعقیب می کنند.

شناسایی خصوصیات فیزیولوژیک و هماتولوژیک گوسفند

فعالیت در زمینه پرورش گوسفند، مستلزم آگاهی از خصوصیات فیزیولوژیک و هماتولوژیک حیوان نیز می­باشد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی