0

مواد مغذی ضروری مورد نیاز اسب:مواد معدنی مورد نیاز اسب

مواد معدنی مورد نیاز اسب

یکی از اهداف اساسی جیره ­نویسی برای اسب اطمینان از دریافت میزان کافی ویتامین­ها و مواد معدنی توسط جیره پیشنهادی است. این مواد برای انجام بسیاری از واکنش­های بدن از تولید انرژی گرفته تا رشد سُم­ها ضروری هستند. کمبود یا سمّی بودن مواد معدنی و ویتامین­ها از نظر کلینیکی ممکن است خود را بسیار زود یا در مدت زمان طولانی نشان دهند. در این پست به بررسی مواد معدنی مورد نیاز اسب می پردازیم.

از نظر تئوری 5 درجه برای تأمین عناصر در جیره اسب وجود دارد:

  1. تأمین ناقص: به وسیله نشانه­های کلینیکی تشخیص داده می­شود؛ به بیان دیگر اسب بیمار می­گردد.
  2. فراهم کردن به اندازه کمتر از حدّ مطلوب: تغذیه کمتر از حدّ مطلوب عناصر، موجب تغییرات بیوشیمیایی در سوخت و ساز بدن اسب می­شود اما نشانه­های کلینیکی بروز نمی­کند. در نتیجه بدن نمی­تواند وظایف خود را به نحو شایسته­ ای انجام دهد. تشخیص این مرحله بسیار سخت و دشوار است زیرا حیوان کاملاً سالم به نظر می­رسد و هیچ گونه نشانه­ای از بیماری ندارد.این مسئله شاید در اثر عدم دقت و یا سوء تفاهم صاحبان اسب­ها رخ می­دهد که به گمان خویش مواد معدنی و ویتامین­ها را به اندازه کافی در اختیار دام­ هایشان قرار می­دهند.
  3. فراهم کردن در حدّ مطلوب: در این حالت دام کاملاً سالم بوده و توانایی انجام تمامی وظایف خود را دارد.
  4. فراهم کردن کمتر از حدّ مسمومیت: در این حالت نیز یک سری تغییرات بیوشیمیایی در سوخت و ساز بدن اسب ایجاد می­شود اما نشانه­ های کلینیکی بروز نمی­کند.
  5. جذب در حدّ مسمومیت: در این حالت نشانه­های کلینیکی بروز خواهد کرد. بسیاری از مواد معدنی و ویتامین­ها نقش­های مضاعفی بازی می­کنند یا این که به طور متناوب کارکردهای ویژه ­ای دارند. بسیاری از عناصر ممکن است در جذب و دفع بعضی عناصر دیگر دخالت داشته باشند. بنابراین تغذیه بیش از حد یک ماده ممکن است یک سری کمبود مصنوعی دیگر را به وجود آورد و موجب بروز مشکلات متابولیکی گردد. برای نمونه می­توان به فسفر اشاره کرد که تغذیه بیش از حدّ آن، کمبود کلسیم را در پی خواهد داشت؛ یعنی حتی در حالتی که سطح کلسیم جیره، کافی و مناسب باشد فسفر به نحو مؤثری به کلسیم چسبیده و مانع استفاده بدن دام از آن می­گردد. تأثیرهای متقابل مواد معدنی به عنوان یک عامل مهم در تغذیه اسب محسوب می­شود و عدم موازنه آن­ها باعث بروز بسیاری از بی­ نظمی ­ها و اختلالات تغذیه­ای می­گردد.

صاحبان اسب­ها باید به نقش بحرانی مواد معدنی و ویتامین­ها در تغذیه آن­ها آگاهی کامل داشته باشند. آن­ها باید مراقب تغذیه بیش از حدّ ویتامین­ها و مواد معدنی بوده و از عواقب آن مطلع باشند.

زیرا نه تنها مصرف بیش از اندازه یک عنصر یا ویتامین از جذب برخی مواد دیگر جلوگیری می­کند، در برخی موارد نشانه­های مسمومیت نیز در دام بروز می­کند.

در این مورد به مس (Cu) اشاره کرد که در صورت وجود مقدار زیاد آن جیره، دام مسموم خواهد شد. سلنیم و مولیبدن نیز شبیه مس عمل می­کنند. با توجه به موارد یاد شده، افزودن پروتئین و مواد معدنی در هر جیره باید با دقت بسیار انجام گیرد و از مصرف برخی عناصر اجتناب گردد.

مواد معدنی

1-1: نقش مواد معدنی ضروری در بدن

عبارت «ضروری» تنها برای آن دسته از مواد معدنی به کار برده می­شود که در فرایندهای سوخت و ساز بدن اسب نقش مهمی دارند. تقسیم­بندی این مواد به عناصر پر مصرف و کم مصرف (تریس) بر اساس میزان غلظت آن­ها در بدن صورت گرفته است. عناصر کم مصرف، غلظتی کمتر از 50 میلی­گرم در هر کیلوگرم از بدن دارند.

2-1: مواد معدنی پرمصرف

1-2-1: کلسیم و فسفر

کلسیم و فسفر به جهت آن که کارکردهای آن­ها در بدن به هم مرتبط است، معمولاً با یکدیگر مورد بررسی قرار می­گیرند. این دو عنصر بخش­های اصلی بلورآپاتیت را که موجب استحکام و پایداری استخوان­ها و اسکلت بدن می­گردد تشکیل می­دهند. استخوان­ها معمولاً به عنوان ذخایر کلسیم و فسفر عمل می­کنند و در مواقع ضروری با آزاد ساختن آن­ها کمبود جیره را به صورت مقطعی برطرف می­سازند. همچنین کلسیم در انعقاد خون، تولید شیر، اعصاب و فعالیت ماهیچه­ها نقش اساسی داشته، گاهی به عنوان فعال کننده یا بازدارنده فعالیت آنزیم­ها عمل می­کند. نسبت کلسیم به فسفر در استخوان 2 به 1 بوده، اما نسبت آن­ها در بدن دام سالم 7/1 به 1 می­باشد. به واسطه نقش­های مهم حیاتی کلسیم در بدن، غلظت این عنصر در خون باید در محدوده مشخصی قرار داشته باشد. جیره­ های غنی از غلات و سبوس گندم حاوی فسفر زیاد و مقدار کمی کلسیم می­باشد که ممکن است منجر به بروز کمبود کلسیم گردد.

کمبود کلسیم و فسفر در جیره کرّه اسب­های در حال رشد معمولاً مانع رشد غضروف­های استخوانی و صفحه اپی­­فیز استخوان­های بلند گشته و در نهایت موجب بروز بیماری­های رشدی استخوانی می­گردد.

در اسب­های بالغ نیز نقصان این عناصر باعث لنگش و شکستگی استخوان­ها می­گردد. مقدار بسیار اندک کلسیم و فسفر در جیره که موجب کاهش شدید میزان ذخایر استخوانی گردد، در اسب­های جوان ریکتز یا نرمی استخوان و در حیوانات بالغ بیماری استئومالاسیا را موجب می­شود.

در یک بیماری دیگر، بافت فیبری استخوان­ها تحلیل رفته و دایماً مواد معدنی جایگزین می­گردد که در نتیجه استخوان­های صورت بسیار بزرگ می­شود؛ این بیماری سر بزرگ نام دارد. اسب­ها ممکن است طی فعالیت­های شدید بدنی در شرایط گرم مقدار زیادی از کلسیم را به صورت عرق از دست داده و دچار نوعی هیپوکلسمی گردند. در این موقع گرفتگی عضلانیف ناهماهنگی و لرزش همزمان دیافراگمی بروز می­کند.

اسب­ها روزانه به حدود 5 گرم کلسیم و 2 گرم فسفر به ازای هر 100 کیلوگرم وزن زنده بدن نیاز دارند تا بدن­ آن­ها از نظر مقدار از دست دادن این عناصر و جذب آن­ها از روده در حال تعادل بماند. در نتیجه برای حصول مقدار نیاز ذکر شده باید هر کیلوگرم جیره حدود 5/2 گرم کلسیم و 1 گرم فسفر داشته باشد.

میزان موجودی کلسیم در جیره 70 – 45 درصد می­باشد که مقدار فسفر در جذب آن توسط روده مؤثر می­باشد. بنابراین کلیه اسب­های بالغ حدود 23 گرم کلسیم و 18 گرم فسفر در جیره نیازمندند که می­توان آن را توسط 64 گرم سنگ آهک یا 60 گرم دی کلسیم فسفات تأمین نمود.

اگرچه پودر استخوان منبع مناسبی از کلسیم و پتاسیم به شمار می­رود ولی به جهت مشکلات ناشی از بیماری جنون گاوی معمولاً در تغذیه اسب توصیه نمی­شود.

حداقل نیازمندی روزانه به کلسیم و فسفر در اسب
سن  وزن بدن (کیلوگرم) کلسیم (گرم) فسفر (گرم) سنگ آهک (گرم در هر روز) دی کلسیم فسفات
سه ماهگی 100 37 31 104 148
شش ماهگی 200 33 27 92 108
دوازده ماهگی 300 31 25 87 92
هجده ماهگی 375 28 23 78 72
اسب بالغ 450 23 18 64 60
اسب شیرده 500 33 23 92 108

فسفر به نحو مطلوبی هم از روده کوچک و هم  روده بزرگ جذب می­شود؛ در حالی که کلسیم تنها از طریق روده باریک جذب می­گردد. یادآوری این نکته لازم به نظر می­رسد که فسفر موجب کاهش جذب کلسیم می­گردد؛ به نحوی که فسفر در روده کوچک به کلسیم اجازه نمی­دهد تا در آنجا جذب بدن گردد و در نتیجه وارد روده بزرگ شده و بدون جذب شدن، از بدن خارج می­شود. سنگ آهک همان کربنات کلسیم است که تنها کلسیم را تأمین می­کند در حالی که دی­کلسیم فسفات هر دو عنصر را برای دام فراهم می­سازد.

2-2-1: منیزیوم (Mg)

منیزیوم با سوخت و ساز کلسیم و فسفر ارتباط داشته، به عنوان یک کوفاکتور و فعال کننده آنزیم­های مسیر سوخت و ساز پروتئین­ها، چربی­ها و کربوهیدرات­ها عمل می­کند. همچنین حضور این عنصر برای انجام سوخت و ساز طبیعی سلول­ها، اعصاب و ماهیچه­ها لازم می­باشد. کمبود این عنصر موجب کاهش فعالیت مغز و اعصاب، تشنج، گرفتگی عضلات و لرزش عضلانی می­گردد. یونجه، شبدر، سبوس و بذر بزرک منابع خوبی از منیزیوم هستند. همچنین می­توان این عنصر را به صورت پودر مگنزیت، کربنات منیزیوم یا سولفات منیزیوم در جیره مورد استفاده قرار داد.

3-2-1: پتاسیم (K)

عنصر پتاسیم در تنظیم مایعات بدن، تعادل اسید و باز، فعالیت اعصاب و ماهیچه­ها و سوخت و ساز کربوهیدرات­ها نقش اساسی دارد. البته کمبود این عنصر در بدن اسب به ندرت اتفاق می­افتد. زیرا علوفه تازه یا انبار شده (علوفه خشک) دارای مقادیر بالایی پتاسیم می­باشند.

در طی اسهال یا تعریق، مقداری از پتاسیم از بدن خارج می­گردد که باید توسط پتاسیم جیره جایگزین گردد. اسب­ها تحت شرایط کاری سخت، تمایل کمتری به مصرف علوفه خشک از خود نشان می­دهند؛ بنابراین مقادیری از پتاسیم که همراه عرق از بدن خارج می­شود توسط جیره به خوبی تأمین نمی­گردد. افزون یک الکترولیت مناسب در این مواقع برای جبران این عنصر، ضروری به نظر می­رسد.

2-2-1: سدیم (Na)

سدیم نیز همانند پتاسیم، در تنظیم مایعات بدن و تعادل اسید و باز مؤثر است. این عنصر همچنین در انتقال پیام­های عصبی، جذب قندها و اسیدهای آمینه از روده ایفای نقش می­کند. کمبود این عنصر موجب از دست رفتن آب بدن، رشد ضعیف و کاهش مصرف پروتئین­ها و انرژی هضم شده می­شود. اکثر خوراک­های مورد استفاده اسب از نظر سدیم فقیر بوده، باید این کمبود با افزودن نمک طعام به جیره یا قرار دادن سنگ نمک در آخور رفع گردد. جیره­ هایی در هر کیلوگرم حاوی 10-5 گرم نمک باشند، نیازمندی بدن به سدیم را برطرف می­سازند. اسب­های کاری روزانه 100 گرم نمک را به صورت عرق از دست می­دهند که این مقدار باید از طریق جیره در اختیار دام قرار گیرد.

5-2-1: کلر (CL)

کلر هم در تنظیم مایعات بدن همانند سدیم و پتاسیم دخالت دارد. البته زمانی که نیاز به سدیم برطرف گردد، بعید است که کمبود کلر رخ دهد.

3-1: عناصر کم مصرف

1-3-1: مس (Cu)

مس می­تواند با گوگرد و مولیبدن واکنش دهد. کمبود مس در گاوها را معمولاً به زیاد بودن مولیبدن در خاک مرتع مربوط دانسته­اند. اسب بهتر از گاو و گوسفند می­تواند کمبود مس را تحمل کند اما در صورت بروز آن، کم خونی، کندی رشد، بی رنگ شدن مو و کاهش وزن رخ خواهد داد و گاهی اوقات موجب بروز برخی بیماری­های استخوانی می­گردد. مس در تشکیل استخوان­ها، غضروف­ها، رنگیزه مو و بهره­گیری از آهن در ساخت هموگلوبین و گلبول­های قرمز خون بسیار مؤثر می­باشد.

میزان مس موجود در ماده خوراکی مستقیماً به مقدار آن به در خاک منطقه کشت، وابسته است. میزان این عنصر در دانه­ ها و فرآورده­های جانبی آن­ها بالا می­باشد. اخیراً نشانه­های به دست آمده است که آن چه در گذشته به عنوان سطح کافی مس در خون به شمار می­آمد، امروز بسیار پائین محسوب می­شود.

اسب­های مسابقه ­­ای در اثر کمبود این عنصر، عملکرد بسیار ضعیفی نشان می­دهند که می­توان با خوراندن مکمل حاوی مس بر این مشکل فایق آمد. نشخوارکنندگان مس را در کبد ذخیره می­سازند که در نتیجه، آن­ها را در مقابل مسمومیت ناشی از این عنصر حساس می­کند. اما کبد اسب در این مورد مقاومت بیشتری دارد و مقدار بسیار زیادی مس برای بروز مسمومیت لازم است. بنابراین 20 – 15 گرم مس در هر کیلوگرم غذای خشک با در نظر گرفتن ارتباط آن با عناصر دیگر و به منظور به حداکثر رساندن ابقای آهن برای اسب­های در حال رشد کافی است.

2-3-1: روی (Zn)

روی در سوخت و ساز سلول­ها حضور دارد و به عنوان فعال کننده یا بازدارنده آنزیم­ها ایفای نقش می­کند. این عنصر در بیش از 200 آنزیم به عنوان کوفاکتور حضور دارد؛ در نتیجه، کمبود آن تأثیرات فیزیولوژیکی بسیاری از جمله آسیب­های پوستی، کم اشتهایی و کاهش رشد را در پی خواهد داشت. نیاز روزانه اسب به روی کمتر از 500 میلی­گرم به ازای هر کیلوگرم وزن زنده بدن می­باشد. مقدار مصرف بالای روی در کارکرد مس دخالت کرده، لنگش و غیر طبیعی شدن استخوان­ها خصوصاً در ناحیه­ ای اپی­فیز را موجب می­شود. مخمّر، سبوس و جوانه غلات، منابعی غنی از روی می­باشد.

3-3-1: منگنز (Mn)

منگنز این فعال سازی آنزیم­های مورد نیاز در تشکیل غضروف­ها، دخالت دارد. زیاد شدن جذب این ماده از دریافت کلسیم جلوگیری می­کند و در نتیجه سبب غیر عادی شدن رشد استخوان­ها و ناتوانی جنسی می­گردد. سبوس گندم میزان مطلوبی از منگنز را داراست اما مقدار آن در علوفه­ها و گندمیان بسیار متغیر می­باشد.

4-3-1-4-2: آهن (Fe)

آهن برای ساخت هموگلوبین طبیعی و گلبول قرمز لازم و ضروری است و در نتیجه کمبود آن باعث کم خونی می­گردد. اکثر خوراک­های طبیعی، به جز شیر، دارای آهن هستند و به ندرت کمبود این عنصر روی می­دهد؛ مگر آن که اسب به شدت مبتلا به انگل باشد. هر کرّه اسب در حال رشد به 50 میلی­گرم و اسب­های بالغ به 40 میلی­گرم آهن در هر کیلوگرم ماده خشک نیاز دارند. استفاده از مکمل آهن موجب افزایش تعداد گلبول­های قرمز یا تراکم هموگلوبین نمی­شود بلکه موجب بروز مسمومیت و تداخل در کارکرد برخی عناصر کم نیاز می­گردد.

5-3-1: یُد (I)

یُد در سنتز هورمون تیروکسین که سرعت واکنش­های شیمیایی بدن را تنظیم می­کند دخالت دارد. افراط و تفریط در مصرف یُد موجب بروز ناهنجاری در سرعت واکنش­های سلولی می­گردد. همچنین چرخه فحلی مادیان غیر طبیعی می­شود و ممکن است آن­ها آبستن نشوند و یا کرّه ­های ضعیفی به دنیا آورند. در بسیاری از خوراک­ها مقدار ید پایین است که در نتیجه این عنصر باید به صورت مکمل به غذا افزوده شود. روزانه 2/0 – 1/0 میلی­گرم ید به ازای هر کیلوگرم خوراک باید به جیره دام افزوده شود.

6-3-1: سلنیم (Se)

سلنیم برای حفظ سلامتی بافت ماهیچه­ای بسیار ضروری است و ارتباطی تنگاتنگ با ویتامین E که محافظ غشاء سلولی است دارد. در صورتی که از روغن جگر ماهی کُد، روغن بزرک و روغن ذرت به میزان زیادی در جیره استفاده شود، نیاز دام به ویتامین E و سلنیم افزایش می­یابد. کمبود سلنیم در کرّه اسب­ها باعث رنگ پریدگی و ضعف عضلانی و در اسب­های بالغ موجب بروز بیماری ماهیچه سفید می­گردد.

این بیماری در اثر کمبود ویتامین E هم بروز می­کند. کمبود سلنیم در خون موجب می­شود که اسب­های مسابقه­ ای عملکرد و اجرای خوبی نداشته باشند. زیاده ­روی در مصرف سلنیم موجب بروز مسمومیت می­گردد که نشانه­های آن کم شدن موهای یال و دم، تغییر شکل سُم­ها، نرمی مفاصل، کم خونی، بی حالی و کاهش وزن می­باشد. اسب­ها روزانه به حدود 15/0 میلی­گرم سلنیم در هر کیلوگرم خوراک نیاز دارند.

البته نیاز اسب­هایی که در مرتع چرا می­کنند و یا از علوفه حاصل از زمینه­های فقیر از نظر سلنیم استفاده می­کنند، بیشتر خواهد بود.

در زمین­های غرقابی و تحت شرایط بارندگی­ های طولانی و دارای PH پائین، میزان سلنیم و بسیار اندک است. برای نمونه مراتع منطقه ولز انگلستان، شروب شایر، کرون وال شمالی و سواحل اسکاتلند از لحاظ سلنیم فقیر هستند. همچنین زمین­های شنی و سنگریزه ­ای مانند برخی مناطق ایالات متحده دارای سطوح سمّی سلنیم در خاک هستند. از منابع سلنیم می­توان به بذر کتان یا مکمل­های تجاری موجود در بازار اشاره نمود.

مواد معدنی مورد نیاز اسب

7-3-1: کروم (Cr)

عنصر کروم برای انجام سوخت و ساز طبیعی کربوهیدرات­ها لازم بوده و در بافت­هایی که نسبت به انسولین حساس هستند یافت می­شود. کروم مقاومت انسولین را کاهش داده و پاکسازی گلوکز را تحریک می­کند.

این ماده در غذای انسان­ها به مقدار زیادی یافت می­شود و موجب بروز چاقی شدید و بیماری دیابت می­گردد. البته این طور گمان می­رود که افزون مکمل کروم به سوخت و ساز انرژی در اسب­های نمایشی کمک نماید.

=نیازمندی­های اسب به مواد معدنی
ماده معدنی هر کیلوگرم جیره نیاز روزانه برای اسب 500 کیلوگرمی
سدیم (گرم) 5/3 44
پتاسیم (گرم) 0/4 50
منیزیوم (گرم) 9/0 11
گوگرد (گرم) 5/1 19
آهن (میلی­گرم) 150 1900
روی (میلی­گرم) 60 750
منگنز (میلی­گرم) 50 625
مس (میلی­گرم) 20 250
ید (میلی­گرم) 15/0 9/1
کبالت (میلی­گرم) 2/0 5/2
سلنیم (میلی­گرم) 2/0 5/2

8-3-1: کبالت (Co)

کبالت برای ساختن ویتامین B12 در روده و نیز فعالیت آنزیم­ها نقش مهمی دارد. کمبود این عنصر منجر به کاهش تولید ویتامین B12 ، کم خونی، کاهش وزن و کاهش رشد می­گردد. اما از آنجایی که در اغلب مواد غذایی مقدار کمی از آن یافت می­شود، کمبود آن در اسب­ها به ندرت اتفاق می­افتد.


این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی

امتیاز شما به مقاله
[: 1 امتیاز از مجموع: 3]
برچسب‌ها:,

نظرات کاربران

2:27:55 AM

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بررسی تخصصی بوقلمون

به کانال تلگرامی ما بپیوندید

جوین خروج