پرورش و نگهداری جوجه شترمرغ  از مرحله تفریخ موفق شروع می شود. اولین مرحله پس از تفریخ، مراقبت از بند ناف جوجه است. برای این منظور می توان از بتادین٪۷ استفاده نمود. شیوه کامل ضدعفونی ناف درمقاله پیشین توضیح داده شده است.دراین مقاله روش عملی کمک به تفریخ،واینکه جوجه هابرای پرورش به چه درجه حرارتی نیازدارندو همچنین تهویه مناسب، جایگاه های نگهداری و گردش جوجه ها، و رعایت بهداشت در سالن پرورش ،بستر جایگاه جوجه ها  بررسی می گردد.

روش عملی کمک به تفريخ

• ابتدا تخم را روی یک حوله تمییز قرار دهید.
• تخم را چرخانده بطوریکه اتاقک هوائی به طرفتان باشد و اقدام به سوراخ کردن تخم کنید.
• با یک موچین قطعات شکسته شده ریز پوسته را بردارید.
• نوک جوجه را در اتاقک هوایی ببینید و صدای جیک جیک و تنفس آنرا بشنوید.
• جهت ادامه تفریخ آنرا درون هچر قرار دهید.

در پایان این مرحله می توان از کیسه فریزر به عنوان غشاء استفاده کرد و سپس تخم را داخل هچر قرار داد.

 اگر چنانچه پوسته غشاء داخلی به دور نوک حیوان پیچیده شده بود:

• پوسته را بیشتر بشکنید
• با پنس جوجه را تحریک کنید ببینید زنده است یا مرده
• از ظاهر غشاء حدود نوک را پیدا کنید
• غشاء را به آرامی بردارید تا نوک جوجه آزاد شود.
• مجدداً تخم را در هچر قرار دهید.

چند نکته:

• از پنبه آغشته به آب جوشیده جهت شفافیت غشاء برای تشخیص بهتر موقعیت جنین
• در زیر غشاء استفاده نمائید.
• غشاء را از جایی پاره کنید که رگ ندارد
• در صورت خونریزی محل را فورا با بتادین و پنبه ضد عفونی نمائید

درجه حرارت

بعد از انتقال جوجه ها از جوجه کشی به جایگاه های مخصوص جوجه، باید آنها را درجه حرارت ۳۰ تا ۳۵ درجه سانتیگراد نگهداری نمود. این درجه حرارت باید هفته ۲ تا ۳ درجه کاهش یافته و در نهایت به ۲۰ درجه سانتیگراد تا به درجه محیط طبیعی برسد. از رفتار جوجه ها می توان به متعادل بودن درجه حرارت محیط پی برد. اگر درجه حرارت خیلی بالا باشد جوجه ها به حالت ایستاده و با منقار باز و بال های آویزان خواهند بود و از منبع حرارت دور می شوند. اگر درجه حرارت خیلی پایین باشد، جوجه ها در نزدیکی منبع حرارت تجمع کرده و روی یکدیگر میروند. درجه حرارت ثابت در حدود ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتیگراد بخصوص در شب و آب و هوای سرد که جوجه ها مستعد عفونت های ریوی می باشند بسیار اهمیت دارد.

منبع حرارتی باید طوری نصب گردد که خطر سوختن جوجه ها وجود نداشته باشد. منبع حرارتی (هیتر یا رادیاتور) نباید مستقیماً در داخل جایگاه جوجه باشد.

روش گرما دهی زیر زمینی نسبت به دیگر روش ها مزیت دارد. در این روش در کف سالن حرارت یکنواخت ایجاد می شود که کاملاً مورد نیاز جوجه است. منابع حرارتی دیگر بیشتر پشت پرنده را گرم می کنند در حالیکه شکم برهنه جوجه سرما می خورد.

در صورت استفاده از منابع نوری جهت گرم کردن سالن نورهای تیره یا لامپ های سفید به نورهای قرمز ترجیح داده می شود. منابع نوری قرمز باعث درخشندگی پشت و نوک جوجه ها شده و ممکن است باعث تهاجم بعضی جوجه شترمرغ ها به جوجه های ضعیف گردد، باید توجه داشت که درجه حرارت در مناطق مختلف جایگاه یکنواخت باشد.

تهویه

تهویه کارآمد نیز بسیار مهم است و موارد زیر را کنترل می کند:

• رطوبت نسبی
• غلظت آمونیاک و اکسیژن هوا
• ورود باکتری های مضر

رطوبت نسبی تا حد امکان بایستی پایین نگاه داشته شود. رطوبت پایین و درجه حرارت نسبتاً بالای مورد نیاز جوجه ها کمک مؤثری به کاهش آلودگی باکتریایی و قارچی می شود. هوای خروجی و ورودی بایستی جداگانه باشند و ورودی ها در محلی بالاتر از خروجی ها قرار گیرند. نصب فیلتر در جلوی هوای ورودی باعث کاهش آلودگی باکتریایی می گردد.

جایگاه های نگهداری و گردش جوجه ها

حرکت و دویدن جوجه های شترمرغ از اهمیت زیادی برخوردار است. تحرک باعث مصرف انرژی و تعدیل سرعت رشد می گردد. از طرف دیگر تحرک باعث تقویت استخوان ها و رشد ماهیچه ها و انگشتان پا می گردد. ایجاد گردشگاه برای جوجه ها نه تنها باعث کاهش استرس در جوجه ها می گردد بلکه از دفرمه شدن پا (که در شترمرغ بسیار اهمیت دارد) جلوگیری می نماید. طول گردشگاه باید بیشتر از عرض آن باشد تا فضای کافی برای دویدن مستقیم جوجه ها را بنحو مطلوب فراهم نماید. گردشکاه جوجه ها باید در آرامترین نقطه مزرعه بوده و حداکثر فاصله را از شلوغی های ناشی از ترافیک، حیوانات دست آموز، ملاقات کنندگان و سایر منابع استرس زا داشته باشد.

جوجه ها بایستی هر چه زودتر در هوای آفتابی و گرم به دویدن و گردش بپردازند. خورشید منبع طبیعی ویتامین D3 بوده، از نرمی استخوان جلوگیری می کند. در روزهای گرم و خشک تابستان می توان از ۳ روزگی جوجه ها را به گردشگاه هدایت کرد. در هوای مرطوب بایستی این کار از هفته ششم به بعد انجام گرفته و جوجه ها به مرور با هوای بیرون آشنا شوند. اگر حتی یک جوجه شروع به لرزیدن کرد بایستی گله را به داخل برده و در موقعیتی دیگر که هوا گرم تر می شود اجازه خروج به آنها داد. جوجه ها باید از تابش مستقیم نور آفتاب در روزهای گرم در امان باشند، این کار با استفاده از سایبان و سقف میسر است.

در بعضی مواقع از سیستم گلخانه ای وسیع جهت نگهداری جوجه ها استفاده می گردد که ترکیبی از ورقه های روشن شفاف و سیستم گرمایی زیر زمین است. این ترکیب در زمستان که امکان آزادسازی جوجه ها در فضای باز نیست فایده های زیاد دارد.

بستر جایگاه جوجه ها

در خصوص انتخاب بهترین بستر برای جوجه ها اختلاف نظر وجود دارد. پ
بستر سالن باید بگونه ای باشد که موجب به حداقل رساندن خطر عفونت، جلوگیری از یبوست و همچنین جلوگیری از صدمات پا گردد.
مواد تشکیل دهنده بستر بایستی بتون باشد. بر روی بتن می توان از توری پلاستیکی، ماسه بادی، کاه، کلش و تراشه چوب به عنوان بستر ثانویه استفاده نمود.
در مورد هر گونه پوشش باید توجه داشت که تکه های کوچک مثل سیم، میخ، چوب و پلاستیک در بستر نباشد زیرا این اشیاء توسط جوجه ها بلعیده شده و سبب انباشتگی می شود.

مدیریت بهداشت

هر کس از جمله کارکنان می توانند با ورود خود بیماری را وارد جایگاه نگهداری جوجه نمایند. برای این منظور بایستی یک حوضچه ضد عفونی در مدخل ورودی جایگاه وجود داشته باشد. کارکنان باید بعد از تماس با پرندگان مریض و قبل از ورود به جایگاه نگهداری دوش گرفته و از روپوش مخصوص برای جلوگیری از انتقال میکرب استفاده نمایند. هچر محل مناسبی برای تولید مثل باکتری ها است، لذا باید بعد از هر هچ تمیز و ضد عفونی گردد. جوجه ها نباید در جایگاه هایی قرار داده شوند که قبلا جوجه های دیگر در آن بوده اند و این مکانها بایستی قبل از ورود جوجه ها، بوسیله ضد عفونی کننده های قوی استریل شوند. در صورت وجود عفونت قارچی باید سالن را با بخار فرمالدئید گاز داد. بهتر است جایگاه را چند روز قبل از ورود جوجه های جدید خالی گذاشت.

آبخوری و دانخوری بایستی بطور روزانه تمیز شوند. هرگز نباید غذای جدید را به غذای باقیمانده در دانخوری اضافه کرد، زیرا باعث وقوع عفونت قارچی می شود. غذای خشک و گرد و غبار دار و غذای کهنه نباید در همان اتاقی که جوجه ها نگهداری می شوند انبار گردد. غذای باقیمانده جوجه ها می تواند در تغذیه بالغين مورد استفاده قرار گیرد.

آب حداقل ۳ بار در روز باید تعویض شود. برای جلوگیری از گرم شدن آب مصرفی در محل گردشگاه نبایستی آبخوری در معرض نور آفتاب قرار گیرد.

فضولات بایستی مرتباً برداشته شود، این عمل به شکستن چرخه حیاتی عوامل عفونی، کاهش رطوبت و نیز جلوگیری از لیز خوردن جوجه ها کمک می کند. هنوز این بحث داغ در بین پرورش دهندگان وجود دارد که آیا می توان مدفوع جوجه ها را به آنها خوراند؟

در جوجه هایی که مدفوع خود یا والدین را می بلعند خطر عفونت های باکتریایی افزایش می یابد. هنگام بلعیدن مدفوع، قسمت هائی از آن به قسمت داخلی نوک بالایی چسبیده و محیط مناسبی را برای باکتری ها مهیا می­نماید. توصیه می گردد با انگشت اشاره، قسمت بالایی داخل نوک را از غذای باقی مانده، کثافات و احتمالاً مدفوع پاک نمود. این عمل حتی اگر مدفوع چند بار در روز از بستر برداشته می شود باید انجام پذیرد.

مشاهده

جوجه ها باید بطور دقیق مورد مشاهده قرار گرفته و آنهایی را که از سرعت رشد کمتری برخوردار هستند از گله جدا و تحت مراقبت بیشتری قرار گیرند. ضمناً هیچ جوجه ای را نباید تنها نگهداری نمود. مشاهده چشمی به تنهایی برای شخص بیماری در جوجه های جوان کافی نیست، لذا بایستی اضافه وزن آنها را کنترل کرد. جوجه­ ها را باید ۳ بار در هفته و از آن به بعد تا سن ۳ ماهگی یکبار در هفته وزن کشی نمود. در این مورد نکات زیر قابل توجه است:

• جوجه ها در هفته اول زندگی وزن خود را (بدلیل جذب کیسه زرده) از دست می دهند و تقریباً بعد از یک هفته به وزن اولیه خود می رسند.
• در ۱۰ روزگی جوجه ها باید حداقل ۱۰۰۰ گرم وزن داشته باشند.
• جوجه های با وزن کم سرعت رشد بهتری را در هفته اول در مقایسه با جوجه های سنگین تر نشان می دهند.

ممکن است جوجه هایی دیده شوند که علاقه ای به راه رفتن و خوردن و آشامیدن نداشته باشند. قرار دادن جوجه شترمرغ های مسن تر در کنار آنها می تواند در این امر مؤثر واقع شود. برای تحریک جوجه ها برای آشامیدن می­توان با اضافه کردن رنگ های خوراکی یا چسباندن عکس های رنگی و براق به ته آبخوری ها اقدام کرد. جهت ایجاد علاقه آنها به دان خوردن باید با نوک انگشت به داخل ظرف دانخوری ضربه زد تا جوجه ها به طرف دانخوری­ها کشیده شوند. ادرار و مدفوع و سطح شکم جوجه ها بایستی بطور مرتب کنترل گردد. ادرار طبیعی آبکی و مدفوع طبیعی، نرم است و نباید خشک و پلت شکل باشد. سطح شکم زرد و نبایستی متمایل به آبی باشد. وجود کرم های گرد و نیز کوکسیدیاها از طریق مشاهده مدفوع قابل تشخیص است.

تهیه شناسنامه

برای هر پرنده شناسنامه ای تهیه شده و اطلاعات لازم و تمام مشاهدات، مخصوصاً اضافه وزن روزانه در برگه مخصوص یادداشت می گردد:

                                                           اطلاعات مربوط به جوجه شترمرغ

ثبت رکورد و اطلاعات

برای شناسایی جوجه ها باید آنها را شماره گذاری نمود. برای این منظور می توان آنها را با حلقه هایی که در ساق پا یا گردن نصب می گردد مشخص نمود که بعد ها این حلقه ها از پا یا گردن در آورده می شوند. روش دیگر استفاه از شماره گوش گاو است که معمولاً در سن ۴ ماهگی انجام می گیرد که انرا از داخل پوست و در ناحیه پشتی قاعده گردن نصب می کنند. ابتدا پوست گردن را کشیده و از ابزار مخصوص نصب شماره پلاک استفاده می­شود. راه دیگر استفاده از روبان مخصوص پای گاو است که در قسمت بالای زانو نصب می گردد.

از ویژگی های جوجه های سالم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. سرحال بودن
2.  با اشتها غذا خوردن
3.  با علاقه آب خوردن
4.  کنجکاو بودن
5.  به هر چیزی نوک زدن
6. تمام وقت مشغول بودن
7.  راست قامت بودن
   

   ---

   

   این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
   گروه تولیدی پژوهشی نیازی