تشخیص زودهنگام مشکلات دستگاه تنفسی در اسب بسیار مهم می باشد، زیرا که تشخیص و درمان سریع بیماری می تواند از بحران تنفسی ممانعت کند. برای مثال، درست سه روز قبل از تاریخ معین انتقال یک مادیان از نیویورک به وست کوست ترشحات تیره از بینی اسب بیرون می آمد. آن لحظه مشکل عدیده ای به نظر نمی رسید. اسب اشتهای خوبی داشت و سرحال به نظر می رسید. بررسی های بیشتر وجود تب را آشکار کردند. زمانی که من نای او را در قسمت بالای گردن فشردم، اسب شروع به سرفه کرد. آن لحظه تصمیم گرفتم که انتقالش به وست کوست را به تعویق بیندازم. اگر ترشحات بینی اسب باعث معاینه ­ی او نشده بود، ما اسب را به وست کوست انتقال می دادیم و با وجود مشکل تنفسی، او را به خطر می انداختیم. در ادامه به بررسی کامل مشکلات دستگاه تنفسی در اسب و نفس نفس زدن اسب ها می پردازیم.

دستگاه تنفسی

بیماری های تنفسی مربوط به حمل و نقل اسب، بسیار رایج هستند. کل این گروه از بیماری­ها «تب ناشی از حمل و نقل» نامیده می­شود. این نکته حائز اهمیت است که قبل از حمل و انتقال اسب خود وضعیت سلامت او را ارزیابی کنید.

اگر اسب هر کدام از علائم عفونت تنفسی علائم مشکلات تنفسی (تب، سرفه، افزایش میزان تنفس و یا ترشحات زیاد بینی را داشته باشد، از انتقال آن به دیگر مناطق خودداری کنید تا دامپزشک او را معاینه کند. عمل انتقال نه تنها سلامت اسب شما را بیش از پیش به خطر می اندازد، بلکه بعضی از بیماری­های مسری تنفسی مانند خفگی یا عفونت ویروسی می توانند سلامت اسب­هایی را که همسفر اسب شما هستند را نیز به خطر بیندازند.

اگر اسب شما هر کدام از بیماریهای تنفسی مزبور را داشته باشد بررسی­های بیشتر مهم هستند. حتماً به اسب خود اجازه دهید تا انجام معاینات پزشکی استراحت کند.

تمرین با اسبی که از بیماری تنفسی رنج می برد، می تواند احتمال افزایش خطر بیماری را از یک بیماری نه چندان مهم، تاحد یک بیماری مهلک بالا برد.

افزایش میزان تنفس

افزایش میزان تنفس، یکی از علائم بیماری عفونی تنفسی می باشد، البته این بیماری می تواند به دلایل دیگر نیز بروز کند. آیا بعد از این که اسب کار زمینی انجام داده است دمای بدن او خوب پایین می آید؟ یکی از راه­های مناسب برای اینکه اسب دمای بدن را پایین آورد، تعرق است. بعد از تمرین سخت، اگر اسب شما عرق نمی­کند و یا دمای بدنش به سختی پایین می آید در این صورت میزان تنفس بالا رفته ممکن است نشانگر استرس گرمایی باشد. استرس گرمایی و دیگر مشکلات در فصل آتی مورد بحث قرار خواهد گرفت.

میزان تنفس بالارفته می تواند نشانگر کم خونی شدید باشد. غشاهای مخاطی اسب خود را بررسی کنید و ببینید که آیا این غشاها رنگ پریده هستند؟ اگر چنین باشد دامپزشک یک نمونه ی خون خواهد گرفت.

عامل دیگر میزان تنفس بالا، واکنش مربوط به حساسیت است. آیا اسب شما از برگ های قرمز درخت افرا خورده است؟ آیا به اسب چند لحظه ی قبل دارویی داده شده و یا واکسن زده شده است؟ آیا علائمی از گزش اسب توسط حشره و یا مار وجود دارد؟ این نوع واکنش ها می توانند بسیار ناچیز باشند و یا این که آغاز واکنش انافلاکسی باشد که در این صورت، نیاز مُبرم به توجه و کمک دامپزشکی دارد.

نفس نفس زدن اسب

مشکل نفس نفس زدن اسب ، می تواند یک مشکل تنفسی همراه با بیماری مزمن انسداد ریوی پدید آورد. یک چنین مشکلی یک مورد اورژانسی است. اگر شما مالک یا مراقب اسبی باشید که این بیماری را دارد، مراقبت ویژه، لازمه ی کار است، تا از ایجاد موارد حاد جلوگیری بعمل آید. مدیریت و برنامه ی تمرین، همراه با کمک دامپزشک شما، باید تدبیر شود. این برنامه باید به طور مرتب انجام گردد.

چه چیزی باعث نفس نفس زدن اسب می شود؟ مواد حساسیت زای رایج در خصوص این بیماری، انواع کپک ها و گرد و خاک موجود در علف می باشد، اما عوامل بسیار دیگری نیز در موارد خاص وجود دارند. علت بیماری از اسبی به اسب دیگر، متفاوت است.

برای مثال، زمانی من به اسبی رسیدگی می کردم که بیشتر تابستان را در اصطبل گذرانده بود. هرگاه که این اسب بیرون می­رفت نفس نفس زدنش بیشتر می­شد. مرتعی که اسب در آن می چرید، نزدیک محلی بود که در کنار یونجه، علف­های هرز نیز وجود داشتند. این علف های هرز گل داده بودند و هنوز چمن ها کوتاه نشده بودند. ۲۴ ساعت بعد از آن که چمن­های زمین کوتاه شدند، اسب دچار مشکل تنفسی شدید شد تا جایی که چندین روز در اصطبل ماند و برای کنترل مشکل، دارو درمانی شد.

اگر ما اسب را قبل از این که علف­های هرز کوتاه شوند از مرتع خارج می کردیم می توانستیم جلوی این بحران را بگیریم. اگر علف­های هرز این مرتع به طور می کوتاه می­شدند (تا علف تازه و علف­های هرز گل نمی دادند)، این اسب هیچگاه دچار این مشکل نمی شد.

عواملی که باعث نفس نفس زدن اسب می شوند و  مشکل عديده­ی برای نفس کشیدن دارند. این وضعیت شبیه به شخصی است که آسم مزمن دارد. میزان تنفس اسب بالا می رود تا جایی که او منخرين خود را باز می کند و سعی در داخل و خارج کردن هوا می نماید. همچنان که سعی می کند نفس بکشد، به خصوص در بازدم، میزان قابل توجهی از تکان در قسمت پهلو و شکم او وجود دارد. این امر تنفس شکمی نامیده می­شود. بعضی مواقع اسب­ها آنقدر در صدد نفس کشیدن هستند که قادر به خوردن و آشامیدن نمی باشند. به طور کلی کمک و توجه دامپزشکی، لازم و ضروری است. زیرا که درمان دارویی برای کنترل این مشکل اجتناب ناپذیر می باشد.

انسداد مسیر هوایی بالایی

انسداد مسیر هوایی بالایی می تواند یک مشکل مهلک باشد. در این مورد باید در اسرع وقت از دامپزشک بخواهید تا اسب را معاینه کند. اگر انسداد مربوط به بادکردگی و تورم گلو باشد علت مربوط به آبسه است که باعث فشرده شدن گلو می گردد. آبسه ممکن است به دلیل زخم باز باشد، اما عموماً مربوط به گره­های لنفاوی هستند که با کتو پیوند دارند. معمولاً برخی علائم خارجی تورم در ناحیه ی گردن وجود دارند. این علائم با دیگر علائم بالینی مانند افسردگی، ترشحات بینی و تب همراه هستند. اگر اسب موقع نفس کشیدن خُرخُر می کند، این صدا در نتيجه­ی انسداد مسیر تنفسی می باشد، حتماً به دامپزشک اطلاع دهید تا او را معاینه کند.

زمانی که مسیر هوا آنقدر تنگ می شود که باعث ایجاد صدا به هنگام تنفس گردد، آشفتگی جریان هوا می­تواند باعث تحریک بافت آن شود. که این به نوبه ی خود سبب تورم و تنگ شدن بیش از پیش مجرای هوا می شود. این نوع انسداد مسیر تنفسی ممکن است سریعاً نیاز به تراکئوستومی (باز کردن یک سوراخ در وسط گلو) داشته باشد، بنابراین استفاده از کمک دامپزشک مهم می باشد.

انسداد مسیر تنفسی بسیار سریع اتفاق می افتد. اگر این انسداد مربوط به تورم در اطراف پوزه باشد و از مار گزیدگی و یا گزیدگی توسط دیگر حشرات مانند زنبور، عنکبوت، مورچه­ی قرمز ناشی شده باشد و سبب مشکل در تنفس عادی اسب شود، در این صورت تارسیدن دامپزشک می بایست به اسب کمک کنید. برای این کار، شیلنگی به اندازه ی ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر بریده و با کمی وازلین سطح آن را چرب کنید و به آرامی به منخرينی که مسدود شده وارد نمایید. با استفاده از چسب، شیلنگ را به کله گی اسب بچسبانید تا ثابت شود. درست است که آرام کردن اسب در این مرحله سخت خواهد بود اما تا جایی که می توانید اسب را آرام کنید.

هدف از این اقدام اورژانسی قرار دادن شیلنگ در گلو و یا نای اسب نیست. به یاد داشته باشید از شیلنگ خیلی بلند استفاده نکنید، چرا که نمی خواهید به حنجرهی اسب آسیب برسانید. این روش تنها زمانی می­تواند کارساز باشد که تورم به پوزه و قسمت خارجی مجرای بینی محدود باشد. این نوع تورم­ها می توانند به سرعت گسترش یابند لذا با وجود این که شیلنگ داخل بینی به تنفس اسب کمک می کند، شما حتماً به دامپزشک خود اطلاع دهید.

زخم های مربوط به قفسه ی سینه

هر نوع زخمی در سینه یا مابین پاهای جلو در محدوده ی قفسه ی سینه باید به عنوان زخمی در نظر گرفته شود که وارد حفره­ی سینه شده، مگر این که عکس آن ثابت شود. زخمی که وارد قفسه ی سینه شود آثار زیر را در پی خواهد داشت:

نخست آنکه حفره ی سینه آلوده خواهد شد و احتمال عفونت وجود خواهد داشت، دوم این که ممکن است شش­ها به هم بچسبند که به دنبال آن مشکل تنفسی آنی پیش خواهد آمد. اگر صدایی شبیه به صدای مکش از زخم موجود در قفسه ی سینه شنیده شود، در این صورت روی آن پارچه ی تمیزی قرار دهید و آن را با باند بپوشانید (برای این منظور باند را دور بدن اسب ببندید.) بایستی که باند به اندازه ی کافی روی زخم فشار وارد آورد. اگر یک جسم خارجی در بدن اسب باشد، تا رسیدن دامپزشک به آن دست نزنید (می توانید روی آن را با باند بپوشانید). اسب را تا حد امکان آرام و ثابت نگه دارید.

فهمیدن عمق زخم آسان نیست. در قسمت­های عضلانی قفسه ی سینه، حتی کوچکترین زخم هم می تواند وارد حفره­ی قفسه ی سینه شده و باعث چسبندگی قفسه ی سینه در مراحل بعدی گردد. با وجود این که رفتار اسب عادی به نظر برسد و زخم جزئی باشد، به دقت میزان تنفس اسب را بررسی کنید تا متوجه وجود علائمی از بالا رفتن میزان تنفس او شوید. به یاد داشته باشید، زمانی که دامپزشک اسب را معاینه می کند اسب حتماً به حالت ایستاده باشد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی