اندازه گیری کیفیت یونجه

در مطالب قبل در مورد جراگاه یونجه محاسن و معایب آن را بررسی کردیم . در ادامه به نحوه تشخیص کیفیت یونجه و زمان مناسب برای برداشت یونجه می پردازیم.

در کیفیت علوفه چند پارامتر نقش دارد:

نسبت برگ به ساقه
خوش خوراکی (خشبی نبودن)
درصد پروتئین بالا
درصد فیبر اندک (NDFADF-)
عدم آلودگی به آفات و علف های هرز
درصد عناصر معدنی (p و Ca)

تولید علوفه با کیفیت بالا به عوامل مختلفی بستگی دارد که از این میان: هنر خشک کردن علوفه و نگهداری محصول عاری از علف هرز نقش اساسی دارد. تولید کنندگان ارتباط بین حداکثر عملکرد علوفه و حداکثر ارزش غذایی علوفه را می دانند. با پیشرفت رسیدگی و تولید عملکرد بیشتر کیفیت کمتر می شود. برداشت در زمان مناسب بستگی به هدف استفاده از علوفه دارد.

کیفیت یونجه با روش های مختلف مشخص می گردد که این روش ها عبارتند از: رنگ ، محتویات برگ و ترکیبات شیمایی آن توصیف کیفیت علوفه با آنالیز شیمیایی، ترجیحاً حیوان ارتباط تنگاتنگی دارد که شاخص بهتری برای برسی اختلافات نسبی بین علوفه های مختلفاست. آنالیز شیمیایی روش عمومی است ویکنواخت ترین سیستم برای توصیف فیبر محلول در شوینده خنثی (NDF)، فیبر محلول در شوینده اسیدی (ADF) و پروتئین خام (Crude Protein)و غلظت مواد معدنی است. محاسبه متغیرهایی مانند ماده خشک قابل هضم(3)(DMI)، ماده خشک جذب شده (DMI)، شاخص نسبی تغذیه (RFV)و انرژی خالص برای ساخت لاکتوز (NEL(mcal/b)نیز معیارهای مفید است که خریداران علوفه خشک در کشورهای پیشرفته و متخصصین تغذیه برای توصیف کیفیت علوفه و تخمین استفاده آن را به کار می برند.

کیفیت یونجه و تولید دام

نیازهای غذایی حیوانات اهلی بستگی به عوامل متعددی (مانند سن، اندازه بدن، وضعیت تولید مثلی، میزان تولید شیر و غیره) دارد. به همین خاطر کیفیت های به خصوصی از یونجه برای دسته خاصی از حیوانات مناسب است.

گوساله های ۳-۱ ماهه بایستی از علوفه با کیفیت بالا استفاده نمایند. یونجه تهیه شده برای این حیوانات میبایستی بیش از ۱۸ درصد پروتئین خام (NDF , CP)کمتر از ۴۲ درصد داشته باشد. یونجه برای گاوهای زائو میتواند به صورت علوفه خشک انبار شده با مقداری رطوبت (کمتر از ۵۵ درصد رطوبت) باشد نبایستی از یونجه تازه استفاده کرد. زیرا رطوبت زیاد ممکن است جذب پروتئین را کاهش دهد.

تغذیه ماده گوساله های ۱۲-۳ ماهه از یونجه ۱۸-۱۶ درصد CP و ۴۶-۴۲ درصد NDF به طور کلی سبب رشد مناسبی با حداقل مواد کمکی مورد نیاز خواهد شد. یونجه حاوی ۱۶-۱۴ درصد CP و ۴۸-۴۵ درصد NDF غالب نیازهای غذایی ماده گوساله های ۱۸-۱۲ ماهه و گاوهای شیرده را برآورد خواهد نمود.

ماده گوساله های ۲۴-۱۸ ماهه و گاوهای غیر شیری می توانند از یونجه با کیفیت پائین نسبت به سایر گاوها استفاده نمایند. علوفه ای که دارای ۱۶-۱۲ درصد CP و ۴۸-۵۲ درصد NDF است برای این گروه ازگاوها کافی است. با این حال، به خاطر مقدار کلسیم و پتاسیم بالا تغذیه مقادیر زیاد یونجه خشک به گاوهای نزدیک به پایان یائسگی سبب مشکلات متابولیکی در زائیدن می شود. برای این حیوانات، مقدار یونجه به ازای هر راس گاو بایستی کمتر از حدود ۶ کیلوگرم در روز باشد.

هیچ کدام از حیوانات اهلی به اندازه گاوهای شیری به اختلاف کیفیت علوفه واکنش نمیدهند. گاوهائی که شیر بیشتری تولید می کنند علوفه با کیفیت بالاتری نیز نیاز دارند، در حالی که گوساله های پرواری می توانند علوفه رسیده تری با مقدار پروتئین و فیبر هضم شدنی پائین تر استفاده نمایند. گاوهایی که شیر فراوانی تولید مینمایند. اگر از یونجه با کیفیت پایین تر تغذیه نمایند، تولید شیرشان مخصوصاً در اوایل شیردهی به طور قابل توجهی کاهش می یابد. از نظر فیزیکی گاوها نمی توانند ماده خشک قابل هضم کافی مصرف کنند حتی اگر یونجه خشک با کیفیت بالا باشد و ظرفیت ذاتی خودشان را نشان دهند لذا تا حدی کنسانتره (شامل دانه غلات و پروتئین مکمل) با هر کیفیتی از علوفه برای تولید شیر بیشتر لازم است. با این حال با کیفیت بالای علوفه تغذیه شده به وسیله گاوهای شیری، مقدار کمتری از کنسانتره برای تولید تولید شیر بیشتر لازم است. در این حالت اختلالات گوارشی یا متابولیک احتمالی نیز کاهش می یابد.

مدیریت کیفیت و عملکرد یونجه

به طور سنتی سالهای متمادی تصور بر این بود که بهترین زمان برداشت یونجه زمانی است که ۱۰ درصد غنچههای گل تشکیل شده است. این موقع بهترین زمان از نظر عملکرد، کیفیت و حفظ طول عمر یونجه است. با این حال برای یونجه هیچ فاصله زمانی مناسب برای برداشت وجود ندارد.

بهترین زمان برداشت یونجه بستگی به نوع استفاده از آن دارد. اگر هدف، تولید یونجه خشک بای بالاست (برای گاوهای شیری) بایستی یونجه در مرحله غنچه یا زودتر (هر ۲۳ روز یا کمتر) برداشت شود. اگر یونجه برای تغذیه گوساله که نیاز به یونجه با کیفیت بالا دارد استفاده شود، بهتر است زمانی که 25 تا 50 درصد گلها ظاهر شدند (۳۵-۴۲ روزگی) برداشت شود. در این صورت بیشترین عملکرد و سود بری را خواهد داشت. برنامه برداشت در جدول ۱۱-۳ درجه بازار پسندی علوفه خشک و مخلوط آن با گراس ها را نشان میدهد.

زمان مناسب برداشت به روش های خشک کردن و بسته بندی علوفه نیز بستگی دارد. برای نمونه، برداشت چه زمانی که کمتر رسیده است (مرحله جوانه) ممکن است دارای عملکرد ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر از علوفه ای که در مرحله میانی گل دهی خشک می شود، باشد.

با این حال در حالت اول میزان پروتئین بیشتر و ارزش تغذیه ای نسبی بیشتری نسبت به حالت دوم خواهد داشت.

در شرایطی که کیفیت در قیمت یونجه موثر است اثر زمان برداشت بیشتر مشخص می گردد. این اختلافات ممکن است با برداشتن زود هنگام بیشتر هم باشد. اگر کیفیت در قیمت تأثیری نداشته باشد، برداشت دیر هنگام و تعداد برداشت کمتر در سال به طور عادی اقتصادی تر است.

زارعینی که برای برداشت در مرحله غنچه تا مرحله گل دهی برنامه ریزی می کنند، در نظر گرفتن موارد زیر اهمیت دارد. فرض کنید که چین اول در اوایل تا اواسط اردیبهشت باشد و رطوبت خاک محدود کننده نباشد با برنامه ریزی در هر ۲۸ روز، در سال می توان شش بار یونجه را برداشت نمود. با این حساب آخرين چین بایستی در اواخر مهر برداشت شود. این برنامه برداشت را می توان با ۴ تا ۵ بار برداشت مقایسه کرده گرچه عملکرد سالیانه ممکن است به مقدار زیادی بین برنامه های برداشت فرق نکند ولی بایستی هزینه برداشت را در دوره های برداشت ۲۸-۳۰ روز در نظر گرفت. با این حساب، قیمت بالاتر را برای علوفه ای که در مرحله جوانی برداشت می شود نیز بایستی اضافه نمود.

مدیریت پس از برداشت یونجه

یونجه نگهداری شده به صورت خشک یا تر مزیت خاصی برای دام ندارد. گرچه، مدارکی وجود دارد که علوفه تر میزان تولید شیر را افزایش میدهد. از طرف دیگر کیفیت به عنوان مهم ترین عامل تولید بالقوه شیر از جهت علوفه است.

زمانی که یونجه با میزان رطوبت بالاتر برداشت می شود ضایعات مزرعه ای کمتری دارد. از طرف دیگر برداشت و انبار کردن یونجه با رطوبت بالا خطرات زیادی را دارد.