بنا به عقید متخصصین پرورش زنبور عسل، ایران دارای نژاد یا نژادهای بومی است که طی هزاران سال گذشته با شرایط گوناگون محیط و پوشش منطقه سازش یافته و اغلب نسبت به امراض و آفات تا حدی مقاوم شده ­اند. در مقاله های قبلی در مورد مراحل رشد و نمو زنبوران عسل مطالبی را ذکر کردیم .در این پست به بررسی انواع نژاد بومی زنبور عسل ایران می پردازیم.

نژاد بومی ایران

ورود ملکه ­های خارجی از نژادهای مختلف، به صورت خالص یا هیبرید جهت بالا بردن تولید بیشتر از سال­ها قبل در ایران متداول بوده است. این عمل اغلب بدون مطالعه دقیق علمی صورت پذیرفته و باعث شده در طی این سال­ها ضمن آمیخته کردن خصوصیات خوب ژنتیکی نژاد بومی ایران، آن­ها را با انواع امراض و آفات آلوده نمایند.

نژاد زنبور عسل بومی ایران از گونه Apis mellifera L. بوده و تحت نام­های زیر در بعضی از انتشارات دیده شده است:

Apis mellifera meda

Apis mellifera persica

Apis mellifera iranica

همان طور که اشاره شد طی سال­های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نژاد بومی ایران در اکثر مناطق کشور به واسطه آمیخته شدن با نژادها و هیبریدهای خارجی، خلوص ژنتیکی خود را از دست داد و به جرأت می­توان گفت که دسترسی به نژاد خالص ایرانی کاری بسیار دشوار و مستلزم مطالعه و جستجوی زیاد می­بود. این نژاد احتمالاً در بعضی از مناطق کاملاً ایزوله شده که راه­های ارتباطی مناسبی نداشته و امکان انتقال نژادها و هیبریدهای خارجی به آن­ها وجود نداشته است وجود داشت.

مهمترین این مناطق عبارتند از بین سلسله جبال البرز در شمال، کوه سبلان در اردبیل، شاه کوه در باختران، کوه­های زاگرس، دینار، زردکوه، اشتران­کوه در جنوب غربی، کوه کرکس، شیرکوه در یزد و بالاخره کوه­های هزار و لاله­زار در استان کرمان.

در طی سال­های 1360 تا کنون به علت محدودیت­های شدید و بعضاً ممنوعیت کامل واردات ملکه از خارج به داخل کشور، تدریجاً نزاد ایرانی زنبور عسل خصوصیات ذاتی و اصالت خود را بازیافت و فعلاً در مناطق مختلف کشور به صورت توده­ هایی که کم و بیش با هم اختلاف دارند منتشر می­باشد.

گرچه اطلاعات زیادی از خصوصیات نژادی زنبور عسل بومی ایران وجود ندارد ولی مطالعاتی که در سال­های اخیر انجام شده خصوصیات مرفولوژیکی، رفتاری و عملکرد آن­ را تا حدودی مشخص نموده است

در این مطالعات نژاد بومی ایران در منطقه اصفهان با نژادها و دورگه­ های ایتالیائی، کارنیولان، قفقازی، استارلاین و میدنایت مقایسه گردید و نتایج حاصله نشان داده که نژاد ایرانی از نظر رشد جمعیت در اول بهار سریعتر از نژاد قفقازی و هم ردیف با هیبرید استارلاین ولی کمتر از کارنیولان، ایتالیایی و میدنایت عمل نمود، در حالی که در تابستان رشد جمعیت نژاد ایرانی از سایرین کمتر بود.

تولید عسل سالانه نزاد ایرانی و قفقازی هم ردیف ولی نسبت به سایرین در سطح پائین­تری عمل نمودند. فعالیت نژاد ایرانی برای جمع­آوری گرده گل نسبت به ایتالیایی کمتر ولی نسبت به سایرین بیشتر بود. رفتار عموی و تهاجمی نژاد ایرانی نسبت به سایرین به طور معنی­داری متفاوت و تعداد نیش­ های وارده به وسیله نژاد ایرانی بیشتر بود.

با توجه به مراتب فوق و همچنین مشکلات فراوانی که زنبورداران از معرفی ملکه ­های نژاد خارجی به کندوهای خود احساس کرده­اند و همچنین با توجه به اهمیت حفظ و نگهداری نژاد زنبور عسل بومی ایران باید مسئله شناسایی و اصلاح نژاد آن مورد توجه بیشتری قرار گیرد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی