مادیان­های آبستن باید تا حدّ امکان به طور طبیعی نگهداری شوند تا راحت، سرحال و سالم بمانند. تغذیه بیش از حد برای سلامتی مادیان­ها و وضعیت­های بعدی کرّه اسب تازه متولد شده او بسیار مضر است. در این پست به بررسی کامل تغذیه مادیان­های داشتی آبستن می پردازیم.

تغذیه مادیان­های داشتی آبستن

 تابستان تا کریسمس

از زمانی که مادیان آبستن شود تا ما اکتبر (مهر ماه)، چرای حیوان در یک مرتع دارای علوفه با کیفیت تمام نیازمندی­های او به مواد مغذی را برطرف می­کند. مادیان­ها باید به گونه­ای تغذیه شوند که بدن متناسبی داشته و دچار مشکل چاقی نگردند. دنده­ های مادیان نباید قابل رؤیت باشند اما باید بدون این که لایه ضخیمی از چربی­ روی آن را پوشانده باشد به راحتی با دست قابل لمس باشند. داشتن چنین وضعیتی موجب می­شود مادیان زایمان آسانتری داشته و شانس بارداری بعدی هم افزایش خواهد داشت.

نیازمندی­های جنین در حال رشد در هشت ماه نخست رشد خود بسیار کم است. اگر چه بخش قابل توجهی از رشد جنین در این دوره روی می­دهد در واقع روند رشد، آن قدر سریع نییست که نیز محسوسی را به مادیان آبستن تحیل نماید.

تقریباً 80 درصد رشد جنین در سه ماه آخر آبستنی روی می­دهد . در شرایط عملی این امر بدین مفهوم است که اگر مادیان در شرایط بدنی مناسب به سر ببرد تنها باید جیره­ ای در حد نگهداری در اختیار او قرار داده شود. فرض کنیم مادیان در ماه آوریل (فروردین ماه) آبستن شده است؛ بنابراین چرا در مرتع می­تواند تا سپتامبر و یا اکتبر (شهریور یا مهرماه) برای تأمین نیازهای او کافی باشد. البته این مسئله به وضعیت کمّی و کیفی چراگاه نیز بستگی دارد. برای نمونه یک تابستان خشک موجب تجدید نظر در چنین برنامه­ای می­شود. همانطور که علف­ها کاهش می­یابند در صورتی که مادیان شرایط مناسبی داشته باشد تا کریسمس تنها به تغذیه علوفه با کیفیت مناسب نیاز دارد. مگر این که مادیان در زمین­های دارای خاک سنگین (رسی) نگهداری شود که در نتیجه به سختی گام برداشته و وضعیت خوب خود را از دست بدهد و یا این که در فصل پاییز هوا کاملاً بارانی باشد. ورزش و تمرین بدنی به منظور حفظ شرایط مناسب فیزیکی و زایمان سالم و طبیعی اهمیت بسیاری دارد. مادیان باید هر چهار یا شش هفته یک بار کرم­زدایی شود و نیز کنترل وضعیت پاها و واکسیناسیون تا آخر دوره ادامه یابد.

 کریسمس تا زایمان

پس از کریسمس مادیان­های داشتی آبستن ممکن است نیاز داشته باشند که شب­ها در اصطبل نگهداری شوند؛ هر چند قانون صریح و اکیدی در این مورد وجود ندارد و ممکن است مادیان­های تازه زایمان کرده تمایل به ماندن در فضای آزاد داشته باشند. یک مادیان نباید تنها به دلیل این که آبستن است در اصطبل نگهداری شود. در این دوره زمان آن فرا رسیده است که تغذیه خوراک­های کنسانتره­ای را آغاز کنید مگر آن که مانند برخی نژادهای بومی، مادیان اضافه وزن داشته باشد. طی 90 روز پایانی آبستنی جنین شروع به رشد سریع می­کند و در نتیجه نیازمندی­های مواد مغذی مادیان افزایش می ­یابد. در همین زمان جنین شروع به اشغال فضای بیشتری از شکم مادیان می­کند. در این شرایط دستگاه گوارش فضای کمتری داشته و در نتیجه اشتهای حیوان برای خوردن خوراک­های حجیم کاهش می­یابد. در این زمان لازم است مقادیر بیشتری مواد خوراکی متراکم به آن­ها تغذیه نمود. احتیاجات مادیان به مواد مغذی به این دلیل افزایش می­یابد که بافت­های بدن کرّه بتوانند رشد نمایند که این امر نیاز به انرژی و پروتئین دارد. مادیان آبستن روی هم رفته به حدود 12 درصد پروتئین در جیره خود نیازمند است. حتی علوفه با کیفیت مطلوب نیز دارای 10 درصد پروتئین می­باشد که در نتیجه می­توان گفت هر کیلوگرم علوفه تغذیه شده به مادیان 2 درصد کمتر از نیاز مادیان پروتئین دارد.

پس به منظور رفع این کمبود، خوراک کنسانتره مادیان آبستن باید دارای 16 درصد پروتئین باشد تا حیوان بتواند وضعیت خود را حفظ نماید. خوراک مادیان­ها باید به طور تدریجی افزایش یابد. یک مادیان نژاد اصیل با ارتفاع 2/16 دست روزانه به بیش از 7-6 کیلوگرم (16-14 پوند) کنسانتره احتیاج دارد. همچنین به همین اندازه اهمیت دارد که بیش از اندازه لازم حیوان را تغذیه نکنیم. این که تنها اسبچه­ های چاق را حساس به بیماری لنگش بدانیم امری بسیار اشتباه است.

اسب­های نابارور و مادیان­های داشتی آبستن که بیش از حد خوراک مصرف نموده ­اند نیز به همان اندازه در معرض خطر لنگش قرار دارند. شواهد متضادی در رابطه با اثرات تغذیه بیش از حد و تغذیه ناکافی در سه ماهه آخر آبستنی وجود دارد. مادیان­های چاق باید همان­طور بمانند و لازم نیست کاهش وزن پیدا کنند ولی مادیان­های لاغر باید وزن اضافه کنند. هر نوع اعمال کاهش وزن در مادیان­های خالص چاق باید بین ماه دوم و هشتم آبستنی و ترجیحاً پیش از جفتگیری آن­ها باید صورت پذیرد.

جیره غذایی مادیان­های آبستن باید از نظر کلسیم و فسفر متعادل باشد. فقدان یا عدم تعادل هر یک از این مواد معدنی باعث می­شود مادیان از منابع بدن خود استفاده کند و این مسئله در موارد شدید باعث می­شود کرّه اسب هنگام تولد ضعیف باشد.

تغذیه مادیان آبستن در سه ماهه آخر بارداری

جدول 2 یک جیره مناسب برای یک مادیان لاغر 500 کیلوگرمی (1100 پوندی) با ارتفاع 16 دست را نشان می­دهد. این مادیان باید 11 درصد پروتئین خام و 5/10 مگاژول انرژی قابل هضم به ازای هر کیلوگرم جیره دریافت کند.

در صورتی که علوفه از کیفیت خوبی برخوردار باشد نسبت علوفه به کنسانتره 25: 75 رضایت بخش خواهد بود درحالی که اگر علوفه دارای کیفیت متوسط باشد به نسبت 35: 65  نیاز خواهد بود. برای تهیه یک جیره مناسب با استفاده از علوفه با کیفیت متوسط و پلت­های دارای پروتئین زیاد به 8 کیلوگرم (18 پوند) علوفه و 4 کیلوگرم (9 پوند) کنسانتره نیاز می­باشد. نمک، سنگ آهک یا دی کلسیم فسفات و روغن کبد ماهی کُد نیز باید به این جیره افزوده شود. همیشه این راهنمایی را به خاطر داشته باشید که هر اسبی برای خود منحصر به فرد بوده و باید به صورت ویژه­ای با او رفتار کرد.

 زایمان

بعضی از مادیان­ها به طور طبیعی ممکن است هنگام نزدیک شدن زمان زایمان خوراک خود را کاهش دهند. در این مورد اصلاً وحشت نکنید اما بخش کنسانتره­ ای جیره آن­ها را کاهش دهید و نیز اجازه دهید هر مقدار می­خواهند از علوفه با کیفیت خوب تغذیه کنند. مادیان­هایی که دیرتر (در بهار) زایمان می­کنند چون در زمان رویش برگ­های پرپشت و نورس علوفه گندمیان بهاره فارغ می­شوند، استفاده از این علوفه ­ها می­توان به کاهش مشکل باقیماندن مدفوع جنینی (مکونیوم) کمک نماید. 24 ساعت پیش از زایمان، مادیان باید از علوفه با کیفیت و کنسانتره کم­انرژی مانند مکعب اسب و اسبچه همراه با پسماندهای زراعی، سبوس یا تفاله چغندر قند تغذیه شوند . البته احتمال می­رود مادیان خوراک خود را به هر طریقی کاهش دهد. اولیه تغذیه پس از زایمان بهتر است آرد سبوس باشد زیرا این خوراک اشتها آور بوده و به راحتی خورده می­شود. البته لازم است مادیانی که تازه شروع به شیردهی کرده است بعداً از برنامه غذایی غنی ­تری استفاده نماید.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی