به طور سنتی از غلات به عنوان منبع اصلی انرژی اسب­ها در شرایط کاری سخت یاد می­کنند. دانه غلات حاوی 16-12 مگاژول انرژی قابل هضم در یک کیلوگرم ماده خشک می­باشند که به طور میانگین با حدود 5/8 مگاژول در کیلوگرم انرژی در علوفه ­ها مقایسه می­گردند. در ادامه به بررسی کنسانتره متراکم اسب  در تغذیه می پردازیم.

مواد غذایی متراکم (کنسانتره)

خوراک­های انرژی­ زا در کنسانتره متراکم اسب

به بیان دیگر یک کیلوگرم غلات می­تواند جایگزین بیش از دو کیلوگرم علوفه در جیره شود. از این  رو به آن­ها مواد غذایی متراکم یا کنسانتره می­گویند. در صورتی که بخواهیم بازده انرژی بالاتری از اسب­ها به دست آوریم باید با توجه به اشتهای آن­ها، مقدار کنسانتره انرژی­ زای بیشتری در اختیارشان قرار دهیم. همچنین باید از میزان مواد حجیم جیره بکاهیم تا بازده حرکتی مورد انتظار را به دست آوریم.

دانه غلات به سه بخش اصلی تقسیم می­شود:

پوسته، اندوسپرم و رویان. اندوسپرم دارای ذخیره­ ای غنی از نشاسته است که در حین رشد سریع اولیه توسط گیاه مصرف می­شود. بخش عمده پروتئین دانه غلات در پوسته و رویان قرار دارد. پروتئین غلات به اندازه پروتئین حیوانی و پروتئین موجود در دانه­ های روغنی دارای ارزش تغذیه ­ای زیادی نیست؛ زیرا فاقد اسید آمینه­ های ضروری لیزین و متیونین می­باشد. کیفیت پروتئین یولاف بیشتر از جو و ذرت بوده، مقدار لیزین بیشتری دارد. غلات حدود 5-5/1 درصد روغن دارند. یولاف روغن بیشتری نسبت به ذرت دارد که آن هم نسبت به جو چرب­تر است. تمامی دانه ­های غلات کلسیم پایینی (در حدود کمتر از 5/1 گرم در هر کیلوگرم خوراک) دارند اما حاوی 5-4 برابر این مقدار فسفر می­باشد. فسفر موجود در غلات به شکل نمک­ های فیتات می­باشد که قابلیت دسترسی کلسیم و روی را کاهش می­دهد و دوباره نیاز اسب به مکمل کلسی م­دار را بیشتر می­کند.

یولاف (جو دوسر) در کنسانتره متراکم اسب 

از دیرباز تاکنون یولاف به صورت سنتی برای تغذیه اسب­ها استفاده می­شده است و حتی می­تواند کل کنسانتره اسب (کنسانتره) را تشکیل دهد. یولاف فیبر نسبتاً زیادی دارد ولی مقدار انرژی آن پایین است و همین مسئله موجب می­گردد تا خوردن آن برای اسب­ها مشکل باشد. زمانی می­توان از یولاف بیشتری در جیره استفاده نمود که اسب­ها از بیماری­ های گوارشی مانند لنگش رنج نبرند.

با این حال این ماده خوراکی را پرانرژی می­دانند و بسیاری از پرورش دهندگان علاقمند به استفاده از آن در جیره اسب­ هایشان هستند. بیشترین فیبر در پوسته خارجی یا غلاف یولاف وجود دارد که ذرت و گندم، آن را در طول برداشت از دست می­دهد. یولاف نسبتاً سبک و حجیم می­باشد که می­تواند به صورت خرد شده و یا سالم مورد استفاده حیوان قرار گیرد. با این وجود، اسب­ هایی با سن بالاتر از 12 ماه با دندان­های سالم قادر به جویدن و هضم مؤثر یولاف هستند. پس از خرد شدن، ارزش غذایی یولاف به تدریج کاهش می­یابد و باید به سرعت مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین مالکین اسب باید سعی کنند تا یولاف را از شرکت­هایی تهیه کنند که آن­ها را به صورت خرد شده برای مدت زمان طولانی ذخیره نکرده باشند.

یولاف پوست کنده هم شکل جدیدی از این خوراک قدیمی برای تغذیه اسب­ ها می­باشد. پوست در طول برداشت از مغز دانه جدا می­شود و دانه پاک باقی می­ماند. یولاف پوست کنده دارای انرژی و پروتئین بالاتری نسبت به یولاف طبیعی و دست نخورده می­باشد. در نتیجه مقدار کمتری از آن برای تأمین میزان مشابه انرژی و پروتئین در جیره که قبلاً توسط یولاف معمولی تأمین می­شد لازم می­باشد و دیگر نیازی به خرد کردن آن نیست. یولاف پوست کنده برای تغذیه اسب­های نمایشی در نظر گرفته می­شود که انرژی آن نسبت به یولاف معمولی حدود 25 درصد بیشتر است.

این گونه مواد خوراکی باید به مقدار کمی در اختیار دام قرار گیرد و سطح علوفه جیره نیز افزایش یابد.

 جو در کنسانتره اسب

جو میزان بیشتری نشاسته دارد و هر واحد حجمی آن نسبت به یولاف سنگین­تر است. پوست جو نازک بوده و محکم به دانه چسبیده است. این مسئله موجب می­شود که قبل استفاده از جو در جیره اسب­ها آن را غلطت زده و خرد نمایند تا شیره­ های گوارشی بهتر بتوانند روی آن عمل نمایند.

معمولاً برای ژلاتینه کردن نشاسته به وسیله بخاردهی، میکرونیزاسیون و اکستراسیون جو را فراوری می­نمایند. این مسئله در ادامه به تفصیل مورد بحث قرار خواهد گرفت. جو انرژی بیشتری نسبت به یولاف دارد ولی پروتئین آن مقداری کمتر است، خصوصاً اسید آمینه لیزین در آن کمتر می­باشد روغن و فیبر جو نیز پایین­تر بوده و در نتیجه تغذیه بیش از حد آن بیشتر روی می­دهد زیرا یک پیمانه جو سنگین­تر و پرانرژی­تر از یک پیمانه یولاف می­باشد. به همین جهت جو را خوراک چاق کننده می­گویند. تمامی بخش متراکم جیره اسب­ ها می­تواند از جو تشکیل شود البته با توجه به این نکته که جو را باید به تدریج به جیره اضافه کرد و مراقب بود تا اسب­ها پرخوری نکنند.

بعضی اسب­ها در مقابل جو واکنش نشان می­دهند و در نتیجه اِدم پاها و یا تورم ناهنجار بدن در آن­ها رخ می­دهد. حذف جو از جیره و جایگزین کردن آن با غلات یا ترکیبات دیگر بهترین راه مقابله با این مشکل است. این اسب ­ها در مقابل شکل­های پخته شده یا فرآوری شده جو حساس نیستند.

 ذرت در کنسانتره متراکم اسب

ذرت انرژی بالا، پروتئین پائین و فیبر کمی دارد و به عنوان یک غله پرانرژی و حرارت ­زا محسوب شده است. معمولاً در انگلیس ذرت بخار داده شده یا غلتک زده شده به عنوان خوراک، در اختیار اسب­ها قرار می­گیرد. اما اگر اسب­ ها دارای دندان­های سالم باشند می­توان آن را به شکل طبیعی هم در جیره استفاده نمود. ذرت می­تواند بخش عمده­ ای از انرژی جیره را تأمین نماید. به شرط آن که همراه یک خوراک فیبری با کیفیت و دارای میزان پروتئین خوب و یا مکمل پروتئینه متعادل گردد. قیمت بالای ذرت موجب گردیده به مقدار کمی در جیره اسب­ ها استفاده شود و در نهایت نقش زیادی در جیره اسب نداشته باشد.

 اثر حرارت­زایی دانه ­ها

دانه­ ها معمولاً زمانی حرارت­ زا گفته می­شوند که در اثر مصرف، اسب را پر تحرّک و غیر قابل کنترل کنند. این حرارت ناشی از دو منبع است:

1. انرژی اضافی ناشی از پرخوری:
   بسیاری از اسب­ هایی که دچار این اثر شده ­اند، بیشتر از مقداری که فعالیت می­کنند انرژی دریافت نموده ­اند. با کاهش کنسانتره جیره و افزایش مقدار علوفه، بسیاری از این مشکلات حل خواهد شد. مشکلات رفتاری نیز با محبوس کردن اسب­ها در اصطبل برای 23 ساعت از شبانه ­روز سپس کار کشیدن از اسب­ها برای افزایش آمادگی حل نخواهد شد بلکه مشکلات رفتاری بدتر ایجاد خواهد شد که می­توان آن را به واقع یک بمب ساعتی نامید.
2. تخمیر:
   هر ماده خوراکی دانه­ای، در طول عبور از روده بزرگ به وسیله میکروارگانیسم­ های موجود در آن­جا تخمیر می­شود. این فرایند موجب افزایش اسیدیته روده کور و ناراحتی حیوان گشته و سرعت انتقال مواد گوارش یافته به رگ­های خونی زیاد می­شود. در نتیجه میزان گلوکز و اسیدهای چرب فرّار خون بالا رفته و سرعت سوخت و ساز آن­ها افزایش می­یابد که در نهایت موجب پرحرارتی حیوان می­شود. فراوری غلات، هضم آن­ها در روده باریک را افزایش می­دهد و از تخمیر آن­ها در روده بزرگ و افزایش سوخت و ساز مواد در خون جلوگیری می­کند.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی