تاریخچه جوجه کشی مصنوعی شترمرغ برای رسیدن به اهداف اقتصادی از زمان آقای آرتورداگلاس در آفریقای جنوبی در سال ۱۸۶۷ آغاز شد که برای اولین بار ماشین جوجه کشی شترمرغ را به بازار عرضه نمود. جوجه کشی مصنوعی دارای فواید بسیاری می باشد. برای جمع آوری صحیح و بهداشتی تخم شترمرغ باید نکاتی مهمی را مد نظر قرار دهیم و همچنین این نکته بسیار مهم است که سعی شود تخم ها خشک و تمیز نگه داشته شوند . همچنین برای انبار کردن تخم ها باید شرایط دمایی و رطوبت و ….. را مد نظر قرار داد دراین مقاله به جوجه کشی شترمرغ و نحوه  نگهداری و ذخیره کردن تخم شترمرغ  به طور کامل پرداخنه می شود.

جوجه کشی تخم شترمرغ

کلاً دو روش برای جوجه کشی از تخم شترمرغ وجود دارد:

1. جوجه کشی طبیعی
2. جوجه کشی مصنوعی

در جوجه کشی طبیعی شترمرغ ها به مدت ۶ هفته بر روی تخم ها می خوابند که پس از این مدت جوجه ها از تخم خارج می شوند و معمولاً شترمرغ های نر و ماده این عمل را به نوبت انجام می دهند. اجازه دادن به شترمرغ برای نشستن بر روی تخم بیش از 42 روز می تواند باعث ایجاد فشار بر روی پرنده شده آن را ضعیف سازد.

در این روش تعداد تخم گذاشته شده به شدت کاهش می یابد و برای تولید کنندگان تجاری مقرون به صرفه نمی­باشد.
جوجه های به دنیا آمده از طریق طبیعی معمولاً سرزنده تر هستند.

 استفاده از ماشین جوجه کشی دارای فواید چه فوایدی می باشد؟

1.  با این روش تولید در شترمرغ افزایش می یابد بطوری که در فصل تخم گذاری هر شترمرغ ماده بسته به نژاد و ژنتیک انفرادی و شرایط پرورش، ۴۰ تا ۸۰ عدد تخم می گذارد.
2.  در جوجه کشی مصنوعی امکان تولید جوجه های هم سن فراهم می شود. مدیریت جوجه های هم سن شترمرغ از نظر تغذیه و بهداشت بسیار با اهمیت می باشد و فروش و بازاریابی آنها نیز بهتر انجام می شود.
3.  کنترل بیماریها و مراقبت از جوجه ها از بدو تولد و امکان فراهم ساختن شرایط محیطی که بتوان در صد ماندگاری جوجه ها را افزایش داد مقدور می باشد.

نکات مهم و مراحل جوجه کشی مصنوعی تخم شترمرغ

بطور کلی در جوجه کشی مصنوعی از تخم شترمرغ ها می بایست موارد زیر را مورد توجه قرار داد:

1. جمع آوری و حمل و نقل صحیح و بهداشتی تخمها
2.  تمیز کردن تخم ها
3.  ضدعفونی کردن
4. کاهش حرارت تخم ها (در صورت بالا بودن دمای محیط)
5.  نگهداری و ذخیره کردن کردن تخمها
6.  چرخش تخمها در زمان ذخیره سازی
7. افزایش حرارت تخمها
8. شرایط انکوباسیون و تفريخ

جمع آوری و حمل و نقل صحیح و بهداشتی تخم ها

برای رسیدن به حداکثر درصد جوجه دهی در جوجه کشی تخم شترمرغ، حمل و نقل و عمليات قبل از جوجه­ کشی تأثیر مهمی دارند. در جمع آوری تخم شترمرغ بایستی مواردزیر رعایت گردد:

• بلافاصله پس از تخم گذاری، تخم ها را جمع آوری نکنید و صبر کنید تا کوتیکول تخم (لایه روی شطح تخم) کاملاً خشک شود.
• هر تخم پس از جمع آوری با یک پارچه خشک به طور مجزا تمیز شود. تخم های مرطوب و کثیف مستعد آلودگی میکروبی هستند.
• هر تخم توسط یک حوله خشک یا دستمال کاغذی مجزا حمل گردد.
• تخم ها در یک جعبه به همراه فوم پلاستیک یا ضایعات پارچه های کتانی قرار داده شوند.
• سعی شود طرف پهن تخم به سمت بالا نگه داری شود.
• سعی نمایید در هنگام حمل و نقل تخم ها تكان شديد نخورند.
•  تاریخ تخم گذاری و سایر اطلاعات لازم در ورقه مخصوص یادداشت گردد.

تمیز و ضدعفونی کردن تخم ها

این نکته بسیار مهم است که سعی شود تخم ها خشک و تمیز نگه داشته شوند.
اگر تخم ها قدری خاکی هستند کنار گذاشته شوند ولی اگر خیلی کثیف و آلوده هستند باید شسته شوند. شستشوی تخم ها باید در شرایط بهداشتی قوی انجام شود. استفاده از سمباده یا اجسام خیلی زیر لایه بیرونی تخم را صدمه زده و باعث نفوذ آلودگی بیشتر می گردد. تخم هایی که سطح آلودگی آنها بسیار زیاد است بهتر است در جوجه کشی مورد استفاده قرار نگیرند. زیرا بعد از شستشو ممکن است باعث آلودگی سایر تخم ها شوند. قبل از قرار دادن تخم ها در داخل دستگاه جوجه کشی معمولاً آنها را بوسیله دود دادن ضدعفونی می کنند.

مراحل دود دادن بطور خلاصه عبارتند از:

•  پیش از دود دادن، کثافات بر روی تخم کاملاً برداشته شوند.
• برای هر متر مکعب اتاق ضدعفونی ۳۰ سی سی فرمالین ۴۰٪ با ۲۰ گرم پرمنگنات پتاسیم کافی است.
•  زمان دود دهی نباید بیش از ۲۰ دقیقه طول بکشد.
• دقت نمائید ابتدا پرمنگنات در یک ظرف فلزی قرار داده شود سپس فرمالین روی آن ریخته شود.
• توجه: گاز فرمالدئید سمی بوده و در غلظت های بالا باید از تنفس آن خودداری گردد.
• پوست نسبت به فرمالين حساس بوده و نباید با آن تماس مستقیم داشته باشد.

نگهداری و ذخیره کردن تخم ها

از همان لحظه ای که تخم گذاشته می شود تغییرات و زوال و فساد پذیری آن آغاز می شود و مورد هجوم باکتری­ها قرار می گیرد.
انبار کردن در نگهداری و ذخیره کردن تخم شترمرغ در دوره های زمانی کوتاه می بایست صورت گیرد. تحت شرایط خاص تخم های نطفه دار می توانند به مدت چند روز درصد هچ خود را حفظ نمایند و بعد از این مدت جوجه درآوری و درصد هچ کاهش می یابد.
در شرایط ایده ال می توان تخم ها را به مدت ۷ روز و حداکثر ۱۰ روز ذخیره نمود. بعد از این مدت میزان جوجه درآوری رو به کاهش می رود.
بطوریکه هر روز به مقدار ۲ درصد از میزان هچ کاسته خواهد شد. لذا توصیه می گردد تخم ها نطفه دار در شرایط مطلوب بیشتر از هفت روز نگهداری نشوند. با توجه به تغییر کیفیت تخم ها در طی فصل تخم گذاری برخی پرورش دهندگان تخمهای اول فصل را به مدت هفت روز و تخم های آخر فصل را به مدت سه روز ذخیره سازی می نمایند. رعایت این نکات در نگهداری و ذخیره کردن تخم شترمرغ بسیار کارآمد می باشد.

شرایط دما و رطوبت انبار تخم ها

دانستن نکات زیر در نگهداری و ذخیره کردن تخم شترمرغ بسیار دارای اهمیت میباشدو

تعریف صفر فیزیولوژیک

درجه حرارتی است که در کمتر از آن رشد جنینی متوقف می شود و بالاتر از آن رشد جنین شروع گردد. تعیین یک عدد دقیق کار بسیار مشکلی است و عوامل متعددی بر روی آن تأثیر می گذارد. اغلب تحقیقات صفر فیزیولوژیک را در حدود 9/23 سانتیگراد نشان می دهد. در زیرِ این درجه حرارت، توسعه و تکامل جنینی صورت نمی پذیرد. بدون وارد آمدن هیچگونه آسیبی می توان تخم مرغ را در درجه حرارت ۱۸- ۱۵ درجه سانتیگراد به مدت یک هفته نگهداری کرد. رطوبت نسبی اتاقک نگهداری تخم ها بایستی حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد باشد.

                                                        شرایط مطلوب ذخیره سازی تخم های شترمرغ

چرخاندن تخم ها در نگهداری و ذخیره کردن تخم شترمرغ

چرخاندن تخم یک عامل بسیار مهم بخصوص در هنگام تکامل جنین در دوران اولیه جوجه کشی است. جنین در بالای زرده و در مرکز تخم قرار دارد. اگر تخم ساکن باشد جنین به طرف بالای تخم شناور شده و به غشاء پوسته می چسبد. بنابراین می بایست طی دوران ذخیره سازی، تخمهای شترمرغ با زاویه ۴۵ درجه و حداقل ۶ بار در روز، ۹۰ درجه چرخانده شوند.

ماشین جوجه کشی

ماشین جوجه کشی محفظه ای است که در آن تمام شرایط لازم برای تبدیل تخم به جوجه فراهم است. در ماشین جوجه کشی چهار عمل اساسی حرارت، رطوبت، تهویه و چرخش بصورت خودکار تحت کنترل است.

ماشین های جوجه کشی شترمرغ دو نوع هستند

• دستگاه ستر
• دستگاه هچر

دستگاه هچر از تمام قسمت های ستر تشکیل شده با این تفاوت که در هچر تخم ها نمی چرخند و به جای آن سبدهای مخصوص هچ قرار داده شده است.

همانطور که گفته شد برای اجرای موفقیت آمیز جوجه کشی، عوامل زیر را اهمیت ویژه ای برخوردار هستند که به شرح هر یک می پردازیم:

1. درجه حرارت
2. رطوبت
3. تهویه
4. چرخش

درجه حرارت در ماشین جوجه کشی شترمرغ

دمای داخلی تخم، مهمترین عامل فیزیکی است که بر روی تکامل جنینی تأثیر می گذارد. در جوجه کشی تخم شترمرغ دو نوع درجه حرارت مدنظر می باشد. درجه حرارت خشک و درجه حرارت مرطوب.

درجه حرارت خشک در ماشین جوجه کشی شترمرغ

درجه حرارتی که دماسنج های الکترونیکی یا جیوه ای نشان میدهند به درجه حرارت خشک معروف است. درجه حرارت خشک درجه حرارت یا دمای هوا را نشان می دهد و ارتباط مستقیم با رشد جنین دارد. بدین صورت که هر چه دما بیشتر باشد رشد جنین نیز بیشتر خواهد بود. درجه حرارت مطلوب برای جوجه کشی از تخم شترمرغ بسته به کیفیت و اندازه تخم، درصد رطوبت نسبی و ساختار دستگاه جوجه کشی در مقدار ثابتی بین 5/35 تا ۳۷ درجه سانتیگراد (۹۶ تا ۹۸درجه فارنهایت) است.

درجه حرارت مرطوب در ماشین جوجه کشی شترمرغ

درجه حرارتی که دماسنج ها نشان می دهند در حالی که مخزن آنها در پارچه ای خیر قرار گرفته، درجه حرارت مرطوب نامیده می شود. با تبخیر ذرات آب موجود در پارچه خیس، به دلیل تبدیل آن به بخار آب، مقداری حرارت از اطراف مخزن دماسنج جذب می گردد که به نوبه خود کاهش درجه حرارت را به دنبال دارد. به همین دلیل اختلاف بین درجه حرارت خشک و مرطوب به وجود می آید. در شرایطی که هوا دارای رطوبت کمتر است به ناچار سرعت تبخیر زیادتر بوده و اختلاف درجه حرارت خشک و مرطوب بیشتر از زمانی است که رطوبت هوا افزایش پیدا می کند. درجه حرارت مرطوب، درجه تبخیر آب را نمایش داده و رطوبت نسبی و میزان افت وزن تخم را معلوم می کند.

رطوبت نسبی در ماشین جوجه کشی شترمرغ

رطوبت نسبی از تفاوت درجه حرارت خشک و مرطوب بدست می آید. برای رشد یک جنین و تبدیل آن به جوجه­ای با اندازه طبیعی، محتویات تخم شترمرغ باید در یک حدود رطوبت نسبی ثابت قرار گیرد. وقتی محتویات تخم شترمرغ به سرعت خشک شوند، جوجه تولید شده کوچکتر از حد طبیعی خواهد شد. ولی وقتی تبخیر سریع انجام نگیرد، جوجه تولید شده بزرگتر از حد طبیعی می گردد. در هر دو حالت، جنین ضعیف و قدرت جوجه­درآوری و کیفیت جوجه تولید شده کاسته خواهد شد. رطوبت زیاد هوای اطراف تخم باعث کاهش تبخیر از تخم شترمرغ خواهد شد و رطوبت کم، تبخیر از تخم شترمرغ را افزایش می دهد.

رطوبت نسبی داخل ماشین جوجه کشی، بر میزان آبی که به علت تبخیر از تخم جوجه کشی از دست می رود تأثیر می گذارد. رطوبت عامل مهمی برای رشد مناسب یک جنین به شمار می رود. به همین منظور محتوای درون تخم شترمرغ می بایست در طی دوران جوجه کشی ۱۳ تا ۱۵ درصد وزن اولیه خودش کاهش یابد. کاهش وزن مورد انتظار در تخم بسته به اندازه تخم و کیفیت پوسته و سفیده و وضعیت منافذ پوسته متغییر است. رطوبت نسبی مناسب در طی دوران جوجه کشی بین ۱۵ تا ۲۸ درصد می باشد.

                                                        کاهش وزن هفتگی در طی دوران جوجه کشی

تهویه در ماشین جوجه کشی شترمرغ

ترکیب اصلی هوا شامل اکسیژن، نیتروژن، دی اکسید کربن و بخار آب می باشد. حرکت آزاد این گازها از طریق منافذ پوسته و غشاهای پوسته حائز اهمیت است. رشد جنین بستگی به ورود اکسیژن به تخم شترمرغ و خروج دی اکسید کربن و رطوبت دارد.

چرخش هوا، دما و رطوبت و سطح گازهای درون انکوباتور را یکنواخت نگه می دارد. ضمن اینکه تهویه نامناسب سبب تجمع دی اکسید کربن و کاهش شدید میزان جوجه در آوری می گردد.

با بزرگ شدن جنین نیاز به اکسیژن هم بیشتر می شود و دی اکسید کربن بیشتری تولید می شود. اساس تهویه در جوجه کشی برای موارد زیر است:

1. تهیه اکسیژن
2. جابجائی دی اکسید کربن
3. جابجائی بخارآب
4. جابجائی گرما

خارج نمودن هوای کثیف از دستگاه جوجه کشی و اتاق جوجه کشی به اندازه تهیه اکسیژن اهمیت دارد. این امر در اواخر دوره انکوباسیون از اهمیت بیشتری برخوردار است. با افزایش درجه حرارت خشک تقاضای اکسیژن جنینی افزایش می یابد و به دنبال آن تولید آب و دی اکسید کربن بیشتر می شود.

نگهداری و ذخیره کردن تخم شترمرغ

چرخش تخم در ماشین جوجه کشی شترمرغ

چرخاندن تخم یک عامل بسیار مهم، به خصوص در هنگام تکامل جنین در دوران اولیه جوجه کشی است. با چرخاندن تخم ها طی دوره انکوباسیون، مایعات حاوی مواد مغذی و مواد زائد تولیدی اطراف جنینِ در حال تکامل حرکت کرده و جابجا می شوند.

چرخش نامناسب تخم ها؛ تلفات جنینی و تلفات پس از تفریخ را افزایش می دهد. مطابق برنامه های توصیه شده زاویه چرخش تخم ها باید 45 درجه نسبت به خط عمود باشد و حداقل ۶ بار در روز انجام گیرد.

کندلینگ (نوربینی)

به دلیل ضخیم بودن پوسته تخم شترمرغ، محتویات آن به سادگی تخم پرندگان کوچک قابل دیدن نمی باشد. یکی از قسمت های مهم در پرورش شترمرغ حصول اطمینان از بارور بودن تخم و قضاوت در مورد چگونگی رشد جنین با مشاهده داخل تخم بوسیله قرار دادن آن در مقابل یک منبع نوری قوی است که به کندلینگ مشهور است.

برای تشخیص باروری، تخمی را که چهارده روز در داخل دستگاه ستر یا انکوباتور قرار داشته است را در مقابل منبع نوری قرار می دهند. در این مرحله در صورت بارور بودن تخم رشد جنین مشاهده می شود. تخم های بی­نطفه در هفته دوم کاملاً روشن هستند و بهتر است هر چه زودتر از دستگاه خارج شوند. عمل نوربینی در ارزیابی گله مادر مؤثر می باشد. بنابراین می بایست رکوردها در طول دوران جوجه کشی جمع آوری و در مورد گله مولد تصمیم گیری شود. بطور کلی عمل نوربینی در زمان های زیر انجام می شود:

1.  روز دوم انبارسازی برای یافتن محل اتاقک هوائی
2.  دو تا سه هفته پس از قرار دادن در انکوباتور برای تشخیص بارور بودن تخم ها
3.  روز چهلم جهت اطلاع از روند هچ
4. در داخل دستگاه هچر جهت اطلاع از روند هچ

انتقال به هچری:

تخم های شترمرغ ۳۹ روز پس از انکوباسیون به هچر منتقل می شود. توصیه می شود وقتی تخم این پرندگان به هچر منتقل می شود و ظرفیت هچر نیز تکمیل است دمای دستگاه هچر 5/0 درجه سانتیگراد کمتر از دمای انکوباتور باشد تا حرارت متابولیکی تولید شد توسط تخم ها برطرف گردد.تخم ها در هچر چرخانده نمی شوند.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی